Trời ơi, nghe quốc hội họp bàn về dự án con đường sắt cao tốc 56 tỉ USD mà giật mình, nổi gai ốc. 56 tỉ chứ không phải vài nghìn đô la đâu, phải bận tâm chứ.
Nhiều nội dung phản biện xung quanh vấn đề này, nào là có khả thi không khi giá cao ngất trời, khi những phương tiện đi lại hiện nay còn chưa sử dụng hết, nào là thời gian của dự án, nào là vốn đi vay. Những con đường say là thế! Con nhà nghèo, nhiều cái nợ chưa trả xong, đi vay nữa biết bao giờ trả hết.
Đường bộ quá tải, đường sông, biển ưu tiên cho vận tải hàng hóa, đường sắt "khan hiếm" chỉ vào thời vụ, đường hàng không chỉ dành cho giới doanh nhân và gia đình khá giả, thế thì đường sắt cao tốc dành cho ai sau 20 năm nữa? Câu hỏi này không dễ trả lời và con số 56 tỉ cũng không phải là "quá nhỏ" để chúng ta không quan tâm khi đất nước còn nhiều khó khăn... Vay ư, vay rồi trả, hiển nhiên rồi, nhưng vay và có trả được không và đường tàu cao tốc HN - TP HCM, liệu có nhiều người sử dụng không? Đó là điều băn khoăn của những người có trách nhiệm với đất nước.
Những chuyến tàu tôi đã đi qua, có ngày vắng như "chùa bà đanh", chỉ đông đúc nhộn nhịp khi rơi vào mùa du lịch, cuối tuần, mùa thi... Còn nếu tính toán cho hiệu quả giá cả thì số đông chọn đường bộ, xe buýt giá chỉ một nửa vé tàu, ai đi tàu làm gì, mà lại là tàu cao tốc, dù cho nó đáp ứng việc đi nhanh. Có mùa tàu vắng, không cần mua vé, leo lên đưa nửa tiền là xong, có chỗ nằm đàng hoàng, làm sao ai quản lý được việc này. Tôi nhớ cách đây hai năm, tàu 5 sao ra đời, cũng nhiều dự án vẽ nên, đẹp lắm, trên tàu này đủ các dịch vụ, massage, làm đẹp... giá vé thì trên trời, chỉ một thời gian sau, tàu 5 sao "xếp xó" vì không có hành khách...
Tôi ấn tượng với câu nói của đại biểu Nguyễn Minh Thuyết, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng: "Tương lai của dự án có thể nói là rất lãng mạn. Sáng ở Đà Nẵng hoặc Vinh, đi tàu ra làm việc ở Hà Nội, rồi tối lại về với vợ con, như thế là ta cũng không khác gì các nước tiên tiến. Nhưng nghiên cứu kỹ xong rồi thì tôi xin nói, dự án này rằng hay thì thật là hay, nghe rồi mới biết rất gay về tiền".
Giá vé tàu cao tốc sẽ cao ngang ngửa máy bay thì có bao nhiêu người đi? Quan tâm đến vấn đề này để thấy băn khoăn của mọi người là có cơ sở... Mà dự án lại quá dài, 15 đến 20 năm mới đưa đường xe lửa cao tốc vào sử dụng, mà cuộc sống mỗi năm mỗi thay đổi, liệu đến 20 năm nữa, dự án này rồi liệu có khả thi?
Một đại biểu khác thì nói thế này: Việc này giống như một gia đình không đủ tiền cho con ăn học, thấy nhà hàng xóm có ô tô, cũng đi vay tiền mua... ô tô! Mà đúng thật, chúng ta làm gì có chừng đó tiền, phải đi vay vốn ODA, để rồi 20 năm sau đời con cháu chúng ta phải "oằn lưng" ra trả nợ.
Người nghèo đi ô tô chất lượng cao, xe khách nhồi nhét... Cán bộ đi công tác, người thu nhập trung bình khá mua vé tàu để yên tâm về giao thông, nhà doanh nghiệp "rủng rỉnh tiền" đi máy bay, còn giới nào sẽ đi tàu cao tốc? 20 năm sau mới có câu trả lời chính xác!
Ôi, nhà mình nghèo nên sử dụng đồng vốn vay cần suy tính... Đừng thấy hàng xóm có "máy bay riêng" mà mình cũng "lật đật" chạy đi vay để "cho bằng chị, bằng anh".
T.H.