Giấy phép cư trú vì lý do nhân đạo ở Đức: điều kiện và căn cứ pháp lý

Luật Cư trú Đức (AufenthG) quy định nhiều trường hợp cấp giấy phép cư trú vì lý do nhân đạo, mở ra con đường ở lại hợp pháp cho người gặp hoàn cảnh đặc biệt. Bài viết phân tích chi tiết các điều khoản pháp lý quan trọng và đối tượng được áp dụng.

Nguyên tắc cơ bản của giấy phép cư trú nhân đạo

Tại Đức, hệ thống pháp luật về cư trú không chỉ dựa trên các tiêu chí kinh tế hay học vấn mà còn thể hiện mạnh mẽ tính nhân đạo. Giấy phép cư trú vì lý do nhân đạo, được quy định trong Luật Cư trú (Aufenthaltsgesetz - AufenthG), là một công cụ pháp lý quan trọng để bảo vệ những người đang đối mặt với nguy hiểm, chiến tranh hoặc các tình huống đặc biệt khó khăn. Công cụ này cho phép họ ở lại Đức một cách hợp pháp ngay cả khi không đáp ứng các yêu cầu thông thường về thị thực.

Luật pháp Đức công nhận rằng có những hoàn cảnh bất khả kháng khiến một người không thể rời khỏi Đức hoặc không thể quay về quê hương. Các quy định về cư trú nhân đạo nhằm giải quyết những tình huống này, dựa trên các cam kết quốc tế và nguyên tắc nhân quyền. Việc cấp phép không diễn ra tự động mà phải trải qua một quá trình xem xét kỹ lưỡng bởi các cơ quan có thẩm quyền.

Các căn cứ pháp lý chính trong Luật Cư trú

Luật Cư trú Đức đưa ra nhiều điều khoản cụ thể để xác định các trường hợp được cấp giấy phép cư trú vì lý do nhân đạo. Mỗi điều khoản nhắm đến một nhóm đối tượng và hoàn cảnh riêng biệt.

Điều 22 của Luật Cư trú cho phép Bộ Nội vụ Liên bang hoặc các cơ quan cấp cao nhất của bang quyết định tiếp nhận người nước ngoài vì các lý do nhân đạo khẩn cấp hoặc để bảo vệ lợi ích chính trị của Cộng hòa Liên bang Đức. Tương tự, điều 23 cho phép chính phủ liên bang hoặc các bang tiếp nhận một nhóm người nhất định để bảo vệ họ khỏi các cuộc chiến tranh hoặc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng.

Trong khi đó, điều 23a được áp dụng cho những trường hợp cá nhân đặc biệt éo le, khi việc trục xuất sẽ tạo ra một gánh nặng vô nhân đạo. Ủy ban giải quyết các trường hợp đặc biệt khó khăn (Härtefallkommission) ở mỗi bang sẽ xem xét hồ sơ và đề nghị cơ quan ngoại kiều cấp giấy phép cư trú dựa trên các lý do nhân đạo hoặc cá nhân cấp bách.

Bảo vệ tạm thời và các trở ngại khi xuất cảnh

Một cơ chế đặc biệt là điều 24, được thiết kế để cung cấp sự bảo vệ tạm thời cho những người chạy trốn khỏi các cuộc di cư hàng loạt do chiến tranh, ví dụ điển hình là cuộc xung đột tại Ukraine. Cơ chế này cho phép cấp giấy phép cư trú nhanh chóng mà không cần trải qua thủ tục tị nạn cá nhân phức tạp, đồng thời cho phép người được bảo vệ đi làm ngay.

Điều 25 là một trong những điều khoản phức tạp nhất, giải quyết các trường hợp không thể rời khỏi Đức. Các khoản trong điều này bao gồm:

• Khoản 1 và 2: Áp dụng khi một người được chính thức công nhận là người tị nạn theo Công ước Geneva hoặc được hưởng quy chế bảo vệ bổ sung do Văn phòng Liên bang về Di cư và Người tị nạn (BAMF) xác nhận.
• Khoản 3: Dành cho các trường hợp có lệnh cấm trục xuất vì việc quay về nước gốc sẽ vi phạm Công ước Nhân quyền Châu Âu, chẳng hạn như có nguy cơ bị tra tấn.
• Khoản 5: Áp dụng khi một người không thể rời đi vì những lý do pháp lý hoặc thực tế mà họ không thể thay đổi, ví dụ như bệnh tật nghiêm trọng hoặc không có giấy tờ thông hành và quốc gia gốc từ chối tiếp nhận.

Cơ hội cho người đã hòa nhập tốt

Luật pháp Đức cũng ghi nhận nỗ lực của những người đã sống ở Đức trong thời gian dài và hòa nhập tốt vào xã hội. Điều 25a tạo cơ hội cho thanh thiếu niên và người trẻ tuổi đã đi học và hòa nhập tốt được cấp giấy phép cư trú, dựa trên thời gian cư trú và triển vọng hòa nhập tích cực.

Tương tự, điều 25b hướng đến những người trưởng thành đã có thời gian cư trú lâu dài, tự chủ về tài chính và chứng minh được sự hòa nhập bền vững thông qua ngôn ngữ và kiến thức xã hội. Cả hai điều khoản này đều là sự công nhận và khuyến khích nỗ lực đóng góp của người nước ngoài cho xã hội Đức.

Nhìn chung, các quy định về giấy phép cư trú vì lý do nhân đạo phản ánh một cách tiếp cận toàn diện và nhân văn của Đức. Chúng không chỉ là sự tuân thủ các nghĩa vụ quốc tế mà còn là sự thừa nhận rằng mỗi cá nhân đều có một hoàn cảnh riêng cần được xem xét cẩn trọng, tạo ra một khuôn khổ pháp lý để bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất.

Nguyễn Cẩm Chi ©Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

 

 

---