The white ribbon - bạo lực sinh ra bạo lực

"Màu trắng là màu của sự trong sáng ngây thơ". The white ribbon (Dải băng trắng) đặt bối cảnh ở một miền quê hiền hòa yên tĩnh của nước Ðức trước Chiến tranh thế giới thứ I.

Sự yên tĩnh ấy bị phá vỡ bởi hàng loạt sự kiện kỳ lạ bí ẩn mà người kể lại câu chuyện này, một thầy giáo làng trẻ tuổi, sau nhiều năm vẫn không dám lý giải điều gì.

 

Tất cả bắt đầu với một tai nạn. Ông bác sĩ làng bị ngã ngựa khi trên đường về nhà. Ai đó đã giăng dây. Một bà nông dân ngã chết trong nhà kho. Một đứa trẻ bị treo lên và bị tra tấn. Nhà kho bị cháy. Một đứa trẻ khác bị đánh đập dã man...

Những người có chức sắc trong làng cố gắng điều tra. Kẻ gây án hẳn phải là một trong số những người trong làng. Nhưng kẻ đó là ai và vì sao lại gây nên tội ác man rợ ấy?

Liệu đó là ông bá tước, chủ đất, người đàn ông bị vợ ruồng bỏ vì bà không muốn con mình lớn lên trên vùng đất của bạo lực, nơi cái ác và thù hằn rình rập xung quanh? Hay đó là những nông dân làm lụng miệt mài nhưng không được trả công xứng đáng?

Hay đó là người quản gia chỉ biết dụng tay dụng chân để giải quyết những vướng mắc? Hay đó là ông bác sĩ với cuộc sống riêng tư bệnh hoạn và ích kỷ? Hay đó là ông cha đạo để răn dạy đạo lý làm người tốt phải dùng đến những nhục hình không làm tổn thương thể chất nhưng khiến đứa trẻ vỡ nát tâm hồn?

Hay đó là những đứa trẻ trong ngôi làng bình yên, luôn được dạy phải sống để trở thành người thánh thiện bằng roi vọt và những lời sỉ nhục? Một chân dung xã hội bình thường được tóm lại trong một ngôi làng, tiêu biểu, đặc trưng đến rõ nét.

Chủ đề bạo lực được hiện diện trong nhiều phim của đạo diễn Michael Haneke. Trong Dải băng trắng, như phần giới thiệu của bộ phim, chủ đề không chỉ dừng ở bạo lực.

Bộ phim nói về nguồn gốc của bạo lực (mặc dù trong bộ phim đen trắng này không có những cảnh đầu rơi máu chảy). Những đứa trẻ trong ngôi làng được giáo dục bằng đòn roi và sự sỉ nhục, bởi những người cầm quyền trong ngôi làng ấy nghĩ rằng chỉ có bạo lực đòn roi và những lời sỉ nhục mới có thể dạy dỗ bọn trẻ nên người.

Mỗi đứa trẻ bị ngược đãi một cách khác nhau. Nhẹ nhàng nhất là sự đổ vỡ hôn nhân của cha mẹ. Con của quản gia thì bị đòn roi. Con của bác sĩ bị cha đẻ lạm dụng tình dục. Con của cha đạo bị sỉ nhục bởi những lời răn dạy của cha. Ông cha đạo bắt những đứa con của mình mang dải băng trắng, màu của sự trong trắng hồn nhiên, để chúng luôn nhớ rằng phải sống đúng đắn, không lạc lối.

Khi đứa con trai lớn của ông thú nhận về chuyện nó bắt đầu biết thủ dâm, ông trói nó vào giường mỗi đêm. Ðôi mắt của đám trẻ con ngước nhìn người lớn trong sự phẫn uất, căm hờn, đau đớn, sợ hãi...

Ðiều đáng sợ đến rợn người nhất của bộ phim, bởi thế, không phải là sự tàn bạo của những người cha mà chính là sự hồn nhiên của những đứa trẻ. "Lý do trong phim của tôi có rất nhiều thú vật và trẻ con, bởi đó là những thành phần nằm dưới đáy trong chuỗi bạo lực. Chúng không thể tự vệ" - Michael Haneke nói.

Xem phim, khán giả đều tự chất vấn: những đứa trẻ trong câu chuyện 20, 30 năm sau khi lớn lên sẽ trở thành ai, trong thời kỳ của phát xít Ðức trỗi dậy mạnh mẽ?

Như hầu hết các phim trước đây của đạo diễn Michael Haneke, câu trả lời không bao giờ được giải đáp một cách rành mạch, rõ ràng. Người xem tự đặt ra cho mình những câu trả lời và tự đi tìm lời lý giải cho chính đáp án của mình. Câu trả lời mà người ta nghĩ đến có thể khiến họ rùng mình và không dám tin vào câu trả lời ấy...

Huyền Trang.

 

---