Nước Đức trước cơn sóng thần Project 2025: Bức tường ký ức chống lại chủ nghĩa cực đoan mới

Khi làn sóng bảo thủ cực đoan mang tên Project 2025 trỗi dậy ở Mỹ với tham vọng tái định hình nền dân chủ bằng quyền lực công nghệ và tôn giáo, nước Đức – với quá khứ đau thương và thể chế vững vàng – đang trở thành tấm gương phản chiếu và là thành lũy cuối cùng chống lại bóng tối ấy.

1. Lịch sử: Từ tội lỗi đến ký ức canh giữ

Không quốc gia nào trong thế giới hiện đại từng bước qua bóng tối sâu như nước Đức thế kỷ 20 – khi họ xây dựng một đế chế dựa trên chủng tộc, quyền lực, tuyên truyền và công nghệ. Những gì nước Đức từng gây ra không khác biệt nhiều so với tham vọng của Project 2025. Chính vì thế, họ hiểu rõ hậu quả của việc để trí tuệ phục vụ độc tài.

Ngày nay, nước Đức không trốn tránh quá khứ. Giáo dục về Holocaust là bắt buộc. Mỗi học sinh đều phải đến thăm một trại tập trung – không phải để trách móc mà để ghi nhớ. Đó là cách họ gieo vào thế hệ trẻ nhận thức về trách nhiệm lịch sử và đạo đức.

2. Thể chế: Cơ chế chống quyền lực tuyệt đối

Hiến pháp Đức được xây dựng sau Thế chiến II với nguyên tắc cốt lõi: không để bất kỳ cá nhân, đảng phái hay doanh nghiệp nào nắm toàn quyền.

• Tòa án Hiến pháp có quyền vô hiệu hóa bất kỳ đạo luật nào xâm phạm quyền con người, kể cả đã được Quốc hội thông qua.

• Quyền lực được phân chia rõ ràng giữa Liên bang, Tiểu bang, Tổng thống, Chính phủ và Tòa án.

• Các đảng phái cực đoan như AfD bị theo dõi bởi cơ quan tình báo nội địa.

Khác với nước Mỹ, nơi một nhân vật như Donald Trump có thể áp đặt chương trình cực đoan như Project 2025, tại Đức, điều đó gần như là bất khả thi.

3. Văn hóa chính trị: Không thần thánh hóa “siêu nhân công nghệ”

Elon Musk không bao giờ được tôn vinh tại Đức. Khi Tesla phá rừng Brandenburg để xây nhà máy, họ bị công chúng phản đối dữ dội vì không minh bạch môi trường. Truyền thông liên tục đặt câu hỏi: “Liệu chúng ta có đang giao hạ tầng công nghiệp cho một cá nhân nước ngoài?”

Các phát ngôn về “tự do ngôn luận tuyệt đối” của Musk bị coi là nguy cơ gieo rắc thù hận. Khi Musk có hành vi mập mờ cổ súy chủ nghĩa cực hữu và tái hiện động tác chào kiểu Đức quốc xã trên sân khấu tại Mỹ, người Đức phản ứng mạnh mẽ: Tesla bị tẩy chay, xe bị đốt, trụ sở tại Đức cũng bị nhắm tới. Công luận Đức không khoan nhượng với những ai vượt qua giới hạn đạo đức, bất kể họ giàu có hay tài giỏi đến đâu.

4. Đức làm gì để đối trọng với Project 2025?

• Kiểm soát nền tảng số: Các nền tảng mạng xã hội phải gỡ nội dung độc hại trong vòng 24 giờ. Nếu không, có thể bị phạt tới 50 triệu euro.

• Giám sát AI: Đức ủng hộ Đạo luật AI của EU và đang soạn thảo luật riêng nhằm buộc các công cụ AI phải minh bạch dữ liệu huấn luyện và giới hạn sử dụng trong hành chính công.

• Chống chủ nghĩa cực đoan: Các tổ chức cực hữu như PEGIDA bị cấm hoạt động, các nhà thờ truyền bá tư tưởng dân túy, bài ngoại bị giám sát chặt chẽ. Mọi nỗ lực khôi phục một “quốc gia da trắng Cơ Đốc giáo truyền thống” đều bị phản đối – vì người Đức biết rõ hậu quả từ bài học Hitler.

5. Bài học từ nước Đức: Không ai miễn nhiễm với bóng tối

Không giống nhiều người Mỹ tin rằng “chuyện đó sẽ không xảy ra ở đây”, người Đức luôn mang trong mình nỗi lo: “Nó có thể xảy ra – nếu ta mất cảnh giác.”

Họ dạy trẻ rằng tự do không phải là làm gì cũng được, mà là biết chịu trách nhiệm khi có quyền. Công nghệ không phải là tương lai nếu thiếu lòng trắc ẩn và đạo đức.

Nếu Project 2025 là một bản giao hưởng của quyền lực mất kiểm soát, thì nước Đức là tiếng vĩ cầm nhắc nhân loại:

“Đừng quên. Đừng lặp lại. Và đừng tin rằng mình miễn nhiễm.”

Thu Phương - Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC đặt tiêu đề và biên soạn

từ bài viết của nhà thơ Kiều Thị An Giang, sống ở  Berlin.

---