Châu Âu hối thúc Tổng thống Zelenskyy: Đừng chấp nhận thỏa thuận rút quân khỏi Donbas nếu thiếu cam kết an ninh từ Mỹ

Các lãnh đạo châu Âu đang hối thúc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy kiên quyết không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận rút quân nào khỏi vùng Donbas nếu thiếu vắng những bảo đảm an ninh rõ ràng và đáng tin cậy từ phía Hoa Kỳ. Thông tin này được hãng tin Bloomberg tường thuật vào ngày 6/12, nhấn mạnh một lập trường chung đầy quan ngại từ các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU).

Nỗi lo về một nền hòa bình giả tạo

Theo quan điểm của nhiều quan chức cấp cao châu Âu, một thỏa thuận rút quân mà không đi kèm với những cam kết bảo đảm vững chắc từ Mỹ sẽ không chỉ không mang lại một nền hòa bình công bằng và bền vững, mà còn tiềm ẩn nguy cơ cực lớn. Họ cảnh báo rằng động thái như vậy chỉ tạo tiền đề cho một cuộc xung đột quy mô lớn hơn bùng phát trở lại với Nga trong tương lai gần.

Trước tình hình này, nhiều phái đoàn cấp cao từ khắp châu Âu dự kiến sẽ lên đường tới Washington. Mục đích chính của họ là trực tiếp cảnh báo chính quyền của Trump về những rủi ro địa-chính trị nghiêm trọng có thể phát sinh từ một thỏa thuận yếu kém, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của một lập trường kiên định và có trách nhiệm.

Merz và các đồng minh ở Ukraine-  Ảnh:Mstyslav Chernov / AP

Áp lực đè nặng lên tổng thống Zelenskyy

Châu Âu đang theo dõi sát sao tình hình với sự lo ngại sâu sắc rằng Tổng thống Zelenskyy — người hiện đang phải chịu nhiều áp lực đan xen từ Washington cũng như những thách thức nội tại liên quan đến cuộc khủng hoảng tham nhũng trong nước — có thể bị buộc phải chấp nhận một thỏa thuận thiếu đi những cam kết an ninh thực chất.

Mặc dù EU và Anh quốc vẫn nuôi hy vọng rằng Trump sẽ quay trở lại lập trường cứng rắn hơn đối với Putin, tương tự như những gì đã thể hiện vào tháng 10, nhưng họ cũng không ngừng lo lắng về khả năng Hoa Kỳ có thể giảm bớt đáng kể vai trò hỗ trợ Ukraine nếu các cuộc đàm phán song phương không đạt được kết quả mong muốn. Sự thiếu chắc chắn này càng khiến các quốc gia châu Âu phải chủ động hơn trong việc bảo vệ lợi ích của mình và của Ukraine.

Các kịch bản đáng sợ từ Mỹ

Một quan chức châu Âu đã phác thảo những kịch bản đáng báo động có thể xảy ra. Kịch bản tồi tệ nhất được mô tả là Hoa Kỳ sẽ siết chặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga, nhưng đồng thời lại áp đặt lệnh cấm Ukraine sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp và ngừng hoàn toàn việc chia sẻ thông tin tình báo quan trọng.

Tình huống này sẽ đẩy châu Âu vào thế phải đơn độc đối mặt với một nước Nga đầy hung hăng. Một kịch bản khác, dù bớt nghiệt ngã hơn nhưng vẫn gây nhiều thách thức, là khi Mỹ tuyên bố cuộc chiến ở Ukraine chỉ là “vấn đề của châu Âu”.

Trong kịch bản này, Washington có thể vẫn cho phép các đồng minh trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) mua vũ khí từ Mỹ để chuyển giao cho Kyiv và duy trì hợp tác tình báo ở một mức độ nào đó, nhưng sẽ giảm bớt sự can dự trực tiếp và vai trò lãnh đạo trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng.

Thách thức tài chính và sự thiếu tin cậy

Hãng tin Bloomberg cũng chỉ ra một thực tế đáng quan ngại rằng Liên minh châu Âu vẫn chưa thể chắc chắn liệu mình có đủ khả năng tự xây dựng một cơ chế tài chính dài hạn và bền vững để hỗ trợ Ukraine hay không.

Trước đó, tạp chí Spiegel danh tiếng của Đức đã tiết lộ rằng nhiều nhà lãnh đạo châu Âu đang cảm thấy thiếu lòng tin sâu sắc vào Washington, đặc biệt là trong các nỗ lực đàm phán nhạy cảm với Nga.

Họ không ngừng lo ngại rằng Hoa Kỳ có thể "phản bội Ukraine và cả châu Âu" vì lợi ích riêng, hoặc do sự thay đổi trong định hướng chính sách. Trong bối cảnh đó, Tổng thống Putin vẫn kiên định với lập trường của mình, tuyên bố rằng Nga "dù bằng cách nào" cũng sẽ chiếm đóng các vùng lãnh thổ Donbas và Novorossiya — bất kể là bằng hành động quân sự hay "các phương thức khác" nào đó, thể hiện quyết tâm không lay chuyển trong tham vọng lãnh thổ của Moscow.

Lập trường của châu Âu khi cảnh giác cao độ trước một thỏa thuận yếu kém và kiên quyết yêu cầu các bảo đảm an ninh thực chất từ Mỹ là hoàn toàn chính xác và có cơ sở.

Không thể nào chấp nhận việc Ukraine bị ép buộc rút khỏi Donbas chỉ để đổi lấy một “nền hòa bình giả tạo” mỏng manh.

Bởi lẽ, bất kỳ thỏa thuận nào thiếu tính ràng buộc pháp lý chặt chẽ hoặc không có cơ chế thực thi mạnh mẽ đều sẽ chỉ mở đường cho Nga quay trở lại tấn công mạnh mẽ hơn, thậm chí toàn diện hơn trong tương lai.

Các quốc gia châu Âu hiểu rõ hơn ai hết rằng sự sụp đổ của Ukraine không chỉ là thảm họa cho Kyiv mà còn đẩy toàn bộ lục địa vào một nguy cơ địa-chiến lược và an ninh lớn chưa từng có, với những hệ lụy khó lường cho ổn định khu vực và toàn cầu.

Lời khuyên đi đôi với hành động

Tuy nhiên, chỉ dừng lại ở những lời cảnh báo suông là chưa đủ và sẽ không mang lại hiệu quả thực chất. Nếu các nhà lãnh đạo châu Âu thực sự mong muốn Tổng thống Zelenskyy không nhượng bộ trước áp lực và không chấp nhận một thỏa thuận bất lợi, thì chính bản thân châu Âu phải thể hiện trách nhiệm của mình bằng những cam kết cụ thể, được ghi nhận bằng văn bản. Những cam kết này cần phải vững chắc và rõ ràng, bao gồm:

• Viện trợ quân sự dài hạn cho Ukraine, không bị phụ thuộc vào chu kỳ bầu cử chính trị đầy biến động của Hoa Kỳ hay bất kỳ yếu tố bên ngoài nào khác.
• Duy trì nguồn tài chính ổn định và liên tục cho Ukraine, đảm bảo quốc gia này có đủ nguồn lực để vận hành bộ máy nhà nước, tái thiết kinh tế và tiếp tục cuộc chiến phòng thủ.
• Hỗ trợ toàn diện ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine, giúp Kyiv tăng cường năng lực tự sản xuất vũ khí và trang thiết bị quân sự, từ đó nâng cao khả năng tự vệ và giảm sự phụ thuộc vào viện trợ bên ngoài.

Nếu châu Âu chỉ đơn thuần yêu cầu Ukraine “đừng nhượng bộ”, nhưng lại không thể đưa ra một bảo đảm rõ ràng rằng ngay cả khi Mỹ rút lui hỗ trợ, châu Âu vẫn sẽ kiên định sát cánh cùng Kyiv, thì đó chỉ là một lời khuyên vô trách nhiệm. Điều này không khác nào “xúi người ta ra trận mà không trao vũ khí” hay “đẩy người khác vào nguy hiểm mà không có sự hậu thuẫn cần thiết”.

Ukraine không thể chiến đấu một mình

Thực tế nghiệt ngã đã quá rõ ràng: nếu Hoa Kỳ rút lui hoàn toàn sự hỗ trợ và châu Âu cũng không dốc toàn lực để viện trợ, thì Ukraine chắc chắn sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất nước và sụp đổ.

Không hề có bất kỳ vùng xám nào hay một giải pháp trung gian nào trong kịch bản nghiệt ngã này. Đây là một vấn đề sinh tử, đòi hỏi sự rõ ràng và dứt khoát trong chính sách.

Do đó, châu Âu hoàn toàn đúng đắn khi đưa ra lời cảnh báo cho Tổng thống Zelenskyy về những hậu quả của một thỏa thuận yếu kém.

Tuy nhiên, để lời cảnh báo đó thực sự có giá trị, có sức nặng và thể hiện được tinh thần trách nhiệm đạo đức, Brussels cùng các thủ đô khác trong Liên minh châu Âu phải chứng minh bằng hành động cụ thể và bằng các cam kết văn bản rõ ràng rằng họ sẽ không bao giờ để Ukraine phải chiến đấu đơn độc.

Chỉ khi có sự đồng lòng và cam kết kiên định từ cả hai bờ Đại Tây Dương – đặc biệt là từ châu Âu – thì Ukraine mới có thể đứng vững và bảo vệ chủ quyền của mình, từ đó góp phần vào ổn định và an ninh chung của toàn lục địa.

Thu Phương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---