Crimea: Pháo đài địa chính trị của Nga đối mặt nguy cơ sụp đổ từ bên trong

Moscow từng tuyên bố quyền kiểm soát vĩnh viễn Crimea mà không phải trả giá, nhưng hiện tại, với cây cầu chiến lược bị hư hại và hạm đội buộc phải rút về nơi ẩn náu, nền tảng cho sự chiếm đóng của Nga trên bán đảo này đang đối mặt với những thách thức ngày càng nghiêm trọng và có thể dẫn đến sự sụp đổ từ bên trong.

Crimea: Từ vị thế "pháo đài bất khả xâm phạm" đến gánh nặng chiến lược

Trong suốt nhiều năm qua, Crimea đã được Nga ra sức ca ngợi như một "tàu sân bay không thể chìm", một pháo đài kiên cố được định sẵn để làm bá chủ vùng Biển Đen. Tuy nhiên, một pháo đài nếu bị cắt đứt hoàn toàn mọi tuyến đường tiếp tế sẽ không thể phát huy hết sức mạnh vốn có, mà ngược lại, sẽ trở thành một mục tiêu dễ bị tổn thương và tấn công.

Hiện tại, chúng ta đang chứng kiến không chỉ một trận chiến mang tính quyết định cho tương lai của bán đảo này, mà còn là một quá trình tan rã chậm rãi nhưng mang tính hệ thống. Chính nền tảng căn bản của sự chiếm đóng của Nga đang dần sụp đổ dưới sức ép từ hậu cần bị suy yếu nghiêm trọng, lực lượng hải quân bị tê liệt và hệ thống phòng không đầy lỗ hổng, biến một tài sản từng được đánh giá cao thành một gánh nặng khổng lồ và ngày càng khó khăn cho Điện Kremlin.

Trong quá khứ, Crimea từng được gọi là "mắt xích không thể phá vỡ", một biểu tượng cho thấy sự kiểm soát tuyệt đối của Nga. Tuy nhiên, phải chăng đây là minh chứng cho sự bất khả xâm phạm hay đơn giản chỉ là sự thiếu chuẩn bị của Nga trong việc đối mặt với những thực tế khắc nghiệt trên chiến trường?

Lịch sử hình thành đầy biến động và chiến lược địa chính trị phức tạp

Để có thể hiểu rõ hơn về cách mà "pháo đài" này đang dần rạn nứt và suy yếu, chúng ta cần nhìn lại câu chuyện đầy sai lệch và thiếu minh bạch về quá trình hình thành nên sự chiếm đóng của Nga. Vào tháng 3 năm 2014, quân đội Nga, không mang bất kỳ phù hiệu nhận dạng nào, đã bất ngờ tiến vào thành phố Simferopol và nhanh chóng dàn dựng một cuộc trưng cầu dân ý để hợp thức hóa hành động của mình.

Điện Kremlin sau đó đã tuyên bố rằng có tới 97% cử tri đã bỏ phiếu ủng hộ việc sáp nhập, nhưng chính sự dàn dựng tinh vi và thiếu minh bạch đã cho thấy rõ ràng đây chỉ là một hành động ép buộc, hoàn toàn không phản ánh ý chí tự do và nguyện vọng thực sự của người dân trên bán đảo.

Trong những năm tiếp theo, Moscow đã đổ hàng tỷ đô la vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng quân sự mới trên bán đảo, bao gồm các doanh trại, đường băng sân bay và các đơn vị phòng không hiện đại. Đỉnh cao của nỗ lực này là việc khánh thành cầu Kerch vào năm 2018, một kỳ công kỹ thuật đồ sộ được xây dựng nhằm khẳng định sự hiện diện lâu dài và vững chắc của Nga tại Crimea.

Cây cầu này ban đầu được kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng cho sự kiểm soát vững chắc của Nga đối với Crimea, nhưng giờ đây, nó lại đang chứng tỏ mình là biểu tượng của một điều hoàn toàn khác: một huyết mạch mong manh, dễ bị tổn thương và có thể bị cắt đứt bất cứ lúc nào.

Tuyên bố chủ quyền của Nga đối với Crimea không thực sự dựa trên cơ sở lịch sử vững chắc hay văn hóa lâu đời, mà chủ yếu là một sự bịa đặt chính trị có chủ đích. Mặc dù Đế quốc Nga đã sáp nhập bán đảo này vào năm 1783, nhưng hành động đó đã hoàn toàn bỏ qua lịch sử lâu đời của người Tatar bản địa và các lựa chọn dân chủ của người dân trên bán đảo trong những giai đoạn sau này.

Liên Xô chính thức chuyển giao Crimea cho Ukraine vào năm 1954. Đến năm 1991, phần lớn người dân Crimea đã bỏ phiếu ủng hộ việc trở thành một phần của Ukraine độc lập, tách biệt hoàn toàn khỏi Nga. Bản sắc văn hóa của bán đảo này được định hình bởi sự giao thoa của nhiều nền văn hóa khác nhau, đặc biệt là người Tatar Crimea. Chính quyền Nga dưới thời Stalin đã thực hiện một cuộc thanh trừng sắc tộc tàn bạo vào tháng 5 năm 1944, trục xuất toàn bộ người Tatar khỏi quê hương của họ. Hơn một phần tư triệu người Tatar đã hồi hương vào những năm 1980 và bắt đầu xây dựng lại cộng đồng của mình, thành lập một cơ quan đại diện gọi là Mejlis, mà Nga sau đó đã cấm vào năm 2016.

Lý do thực sự khiến Moscow vẫn bám víu vào Crimea không phải vì lịch sử hay văn hóa, mà hoàn toàn là vì yếu tố địa chính trị. Các cảng nước sâu chiến lược tại Sevastopol từ lâu đã là trung tâm của Hạm đội Biển Đen của Nga trong nhiều thế kỷ, cung cấp một bàn đạp chiến lược quan trọng để tiến vào khu vực Địa Trung Hải.

Hạm đội Biển Đen suy yếu và sự kiểm soát eo biển chiến lược bị lung lay

Tuy nhiên, ngay cả lợi thế chiến lược quan trọng này cũng đang bị xói mòn nghiêm trọng. Hạm đội Biển Đen của Nga, vốn được thiết kế để thể hiện sức mạnh và quyền lực, giờ đây buộc phải ẩn náu khỏi các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của hải quân Ukraine trong nhiều tháng liền. Đây là hình ảnh của một hạm đội đang trốn chui trốn nhủi, không còn khả năng kiểm soát vùng biển mà nó được giao nhiệm vụ bảo vệ.

Soái hạm Moskva và nhiều tàu chiến khác của Nga hiện đã nằm dưới đáy biển. Hơn nữa, để có thể tiếp cận được Địa Trung Hải, các tàu của Nga buộc phải đi qua các eo biển Bosphorus và Dardanelles, vốn do Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát.

Theo Công ước Montreux năm 1936, Thổ Nhĩ Kỳ có quyền đóng cửa các eo biển này đối với tàu chiến của các quốc gia khác, một quyền mà họ đã thực thi đối với các tàu chiến Nga vào năm 2022.

Điều này đã biến một lực lượng hải quân từng hùng mạnh thành một đội thuyền chỉ có thể hoạt động trong một "ao tù", bị mắc kẹt và kém hiệu quả ngay trên chính chiến trường hoạt động của mình.

Hệ thống phòng không và hậu cần đều rơi vào khủng hoảng

Sự suy yếu này càng trở nên trầm trọng hơn bởi sự kém hiệu quả có hệ thống của Nga trên chính bán đảo Crimea. Cầu Kerch không còn là một tuyến đường quân sự đáng tin cậy. Kể từ vụ nổ lớn xảy ra vào tháng 10 năm 2022, cây cầu này đã liên tục trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái trên biển và các vụ nổ dưới nước.

Mặc dù cây cầu có thể vẫn còn tồn tại về mặt vật lý, nhưng mục đích ban đầu của nó như một tuyến đường hậu cần an toàn đã bị phá vỡ hoàn toàn. Nga không còn có thể tin tưởng vào cây cầu này để hỗ trợ một cuộc chiếm đóng quân sự toàn diện và hiệu quả.

CHIẾC Ô PHÒNG KHÔNG TỪNG KHIẾN CRIMEA TƯỞNG CHỪNG NHƯ BẤT KHẢ XÂM PHẠM CŨNG ĐANG THẤT BẠI TRONG THỰC TẾ.

Các lực lượng Ukraine đang tích cực tấn công một cách có hệ thống các hệ thống phòng không S-400 và S-300, radar và bệ phóng tên lửa của Nga trên bán đảo. Những cuộc tấn công này đang tạo ra những lỗ hổng đáng kể trong lá chắn phòng thủ của Nga, dẫn đến các cuộc tấn công thường xuyên hơn và gây ra thiệt hại nặng nề hơn cho quân đội Nga.

Nga đang cạn kiệt nguồn lực để thay thế và buộc phải tái triển khai các hệ thống phòng không từ Crimea trở về đất liền để bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng khỏi các cuộc tấn công tầm xa của Ukraine. Sự suy yếu liên tục của hệ thống phòng không khiến toàn bộ bán đảo ngày càng dễ bị tổn thương hơn trước các mối đe dọa tiềm tàng.

Trụ cột cuối cùng và quan trọng nhất là hậu cần. Các cuộc tấn công của Ukraine vào các đoàn tàu chở nhiên liệu và nhà máy lọc dầu của Nga trên khắp nước Nga không chỉ ảnh hưởng đến nguồn cung cấp quân sự thiết yếu mà còn gây ra tình trạng thiếu hụt nhiên liệu nghiêm trọng và làm tăng giá xăng dầu cho người dân ở Crimea.

Mặc dù người Nga có thể không quá quan tâm đến sự khốn khổ của người dân địa phương trên bán đảo, nhưng họ lại rất lo ngại rằng ngay tại Crimea, không có sự ủng hộ đồng nhất như những gì họ vẫn tuyên truyền với thế giới. Những người cung cấp tọa độ cho các cuộc không kích của Ukraine thường là các mạng lưới ngầm, trong đó có nhiều người Tatar, những người đang tích cực hoạt động chống lại sự chiếm đóng của Nga.

Những mạng lưới này cung cấp các thông tin tình báo quan trọng, giúp Ukraine nhắm mục tiêu chính xác vào các điểm yếu then chốt của quân đội Nga trên bán đảo.

Vụ nổ trên Cầu Kerch nối Crimea với Nga, sau chiến dịch đặc biệt của Cơ quan An ninh Ukraine (SBU). Ảnh được SBU công bố ngày 3/6/2025.

Người Nga từ lâu đã dựa vào việc kiểm soát Cầu Kerch và đảm bảo an toàn cho tuyến đường biển huyết mạch. Tuy nhiên, cả hai yếu tố này giờ đây đều đang bị đe dọa nghiêm trọng. Cây cầu không còn đáng tin cậy cho việc hậu cần, và hạm đội thì buộc phải ẩn mình, không dám ra khơi.

Phương pháp cắt đứt đường dây liên lạc, làm tê liệt hệ thống cảm biến và rút cạn nguồn cung nhiên liệu một cách có hệ thống của Ukraine là một nước cờ chiến lược thượng thừa. Cách tiếp cận này đảm bảo rằng việc chiếm đóng Crimea trở nên không bền vững cả về mặt kinh tế lẫn quân sự cho Nga.

Kết cục không xa cho bán đảo dưới sự chiếm đóng của Nga

TƯƠNG LAI CỦA BÁN ĐẢO DƯỚI SỰ CHIẾM ĐÓNG CỦA NGA CÓ THỂ KẾT THÚC RẤT NHANH CHÓNG.

Lời hứa của Điện Kremlin về một sự chiếm đóng lâu dài, không rủi ro trên bán đảo Crimea đã được chứng minh là một ảo tưởng viển vông và không thể thực hiện được.

Các trụ cột chiến lược của Nga để duy trì quyền kiểm soát Crimea – bao gồm hạm đội, hệ thống phòng không, và quan trọng nhất là kết nối hậu cần – không chỉ bị bào mòn mà còn đang bị phá hủy một cách có hệ thống trong một chiến dịch siết chặt mang tính phương pháp và có tính toán. Tương lai của bán đảo không còn phụ thuộc vào sức mạnh quân sự tàn bạo, mà vào áp lực liên tục và được tính toán kỹ lưỡng.

Pháo đài này không chỉ bị bao vây từ bên ngoài; nó đã thực sự bị bóp nghẹt từ bên trong.

VIỆC CẦU KERCH SỤP ĐỔ HOÀN TOÀN SẼ KHÔNG PHẢI LÀ KHỞI ĐẦU CHO SỰ GIẢI PHÓNG CRIMEA, MÀ LÀ HÀNH ĐỘNG CUỐI CÙNG, MANG TÍNH QUYẾT ĐỊNH CỦA MỘT CHIẾN LƯỢC LÂU DÀI VÀ THẬN TRỌNG.

Đó sẽ là khoảnh khắc mà tài sản chiến lược to lớn của Nga trở thành gánh nặng lớn nhất của họ, và thế giới sẽ chứng kiến sự sụp đổ nhanh chóng, cuối cùng của sự chiếm đóng Crimea.

Thời gian đang trôi đi, và tất cả chúng ta đều đang dõi theo với sự chú ý đặc biệt.

Phạm Hương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---