Internet bị cắt, Iran che giấu thực trạng chiến tranh với Israel

Khi cuộc chiến giữa Israel và Iran bước sang tuần thứ hai, người dân Iran đã trải qua gần một nửa thời gian xung đột trong tình trạng gần như mất liên lạc hoàn toàn. Họ không chỉ bị cô lập khỏi thế giới bên ngoài mà còn mất kết nối với người thân, bạn bè trong cả nước.

Một người đàn ông đi bộ trong trụ sở bị hư hại của Đài Truyền hình Hồi giáo Cộng hòa Iran ở Tehran, Iran, thứ năm, ngày 19 tháng 6 năm 2025. (Ảnh AP/Vahid Salemi)

Dân thường không hề hay biết Israel sẽ tấn công tiếp theo ở đâu và khi nào, bất chấp lực lượng Israel đã đưa ra cảnh báo qua các kênh trực tuyến bằng tiếng Ba Tư. Khi tên lửa rơi xuống, việc dịch vụ điện thoại và web bị ngắt kết nối đồng nghĩa với việc họ không biết được trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày liệu gia đình hoặc bạn bè của mình có nằm trong số các nạn nhân hay không. Điều đó khiến nhiều người phải chạy đua trên nhiều ứng dụng mạng xã hội để xem điều gì đang xảy ra - một lần nữa, chỉ là một cái nhìn thoáng qua về cuộc sống có thể tiếp cận internet trong một quốc gia hơn 80 triệu dân.

Vũ khí tâm lý trong chiến tranh thông tin

Các nhà hoạt động coi đây là một hình thức chiến tranh tâm lý đối với một quốc gia quá quen thuộc với việc kiểm soát thông tin của nhà nước và việc cắt internet có chủ đích trong các cuộc biểu tình và bất ổn.

"Chính quyền Iran kiểm soát không gian thông tin một cách rất, rất chặt chẽ", Marwa Fatafta, giám đốc chính sách và vận động tại nhóm quyền kỹ thuật số Access Now có trụ sở tại Berlin, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với The Associated Press. "Chúng ta biết tại sao chính quyền Iran lại cắt internet. Họ muốn kiểm soát thông tin. Vì vậy, mục tiêu của họ khá rõ ràng."

Chiến tranh với Israel thắt chặt không gian thông tin

Nhưng lần này, điều đó đang xảy ra trong một cuộc xung đột chết chóc nổ ra vào ngày 13 tháng 6 với các cuộc không kích của Israel nhắm vào các cơ sở hạt nhân và quân sự, các tướng lĩnh hàng đầu và các nhà khoa học hạt nhân. Ít nhất 657 người, trong đó có 263 thường dân, đã thiệt mạng ở Iran và hơn 2.000 người bị thương, theo một nhóm có trụ sở tại Washington gọi là Human Rights Activists (Nhà hoạt động Nhân quyền).

Iran đã trả đũa bằng cách phóng 450 tên lửa và 1.000 máy bay không người lái vào Israel, theo ước tính của quân đội Israel. Hầu hết đã bị bắn hạ bởi hệ thống phòng không đa tầng của Israel, nhưng ít nhất 24 người ở Israel đã thiệt mạng và hàng trăm người khác bị thương. Sự hướng dẫn từ các nhà chức trách Israel, cũng như các bản tin phát sóng suốt ngày đêm, đều được truyền tải một cách tự do và nhất quán đến công dân Israel, tạo ra trong bảy ngày qua một bức tranh không đồng đều về cái chết và sự tàn phá do chiến tranh gây ra.

Chính phủ Iran cho rằng vào thứ Sáu, chính Israel là kẻ "đang phát động chiến tranh chống lại sự thật và lương tâm nhân loại". Trong một bài đăng trên X, một nền tảng truyền thông xã hội bị chặn đối với nhiều công dân của mình, Bộ Ngoại giao Iran khẳng định Israel đã cấm các phương tiện truyền thông nước ngoài đưa tin về các cuộc tấn công tên lửa.

Tuyên bố này nói thêm rằng Iran sẽ tổ chức "các chuyến tham quan báo chí toàn cầu để vạch trần tội ác chiến tranh của Israel" trong nước. Iran là một trong những quốc gia giam giữ nhà báo hàng đầu thế giới, theo Ủy ban Bảo vệ Nhà báo, và ngay cả trong thời điểm tốt nhất, các phóng viên vẫn phải đối mặt với những hạn chế nghiêm ngặt.

Nhóm vận động truy cập internet NetBlocks.org đã báo cáo vào thứ Sáu rằng Iran đã bị ngắt kết nối khỏi internet toàn cầu trong 36 giờ, với số liệu trực tiếp cho thấy kết nối quốc gia vẫn chỉ ở mức một vài phần trăm so với mức bình thường. Nhóm này cho biết một số ít người dùng đã có thể duy trì kết nối thông qua mạng riêng ảo (VPN).

Ít con đường tiếp cận thông tin

Những người may mắn đó đã trở thành nguồn sống cho người dân Iran đang sống trong bóng tối. Trong những ngày gần đây, những người đã có quyền truy cập internet di động trong thời gian hạn chế mô tả việc sử dụng cơ hội thoáng qua đó để thực hiện các cuộc gọi thay mặt cho người khác, kiểm tra sức khỏe của cha mẹ và ông bà lớn tuổi và tìm kiếm những người đã chạy khỏi Tehran.

Việc tiếp cận thông tin duy nhất mà người Iran có được chỉ giới hạn ở các trang web trong nước Cộng hòa Hồi giáo. Trong khi đó, các đài truyền hình và radio do nhà nước điều hành của Iran cung cấp các bản cập nhật không thường xuyên về những gì đang xảy ra bên trong đất nước, thay vào đó tập trung thời gian vào thiệt hại do các cuộc tấn công của họ đối với Israel gây ra.

Sự thiếu thông tin đi vào hoặc ra khỏi Iran thật đáng kinh ngạc, xét rằng sự tiến bộ của công nghệ trong những thập kỷ gần đây chỉ mang lại những cuộc xung đột xa xôi ở Ukraine, Dải Gaza và những nơi khác trực tiếp đến điện thoại của một người ở bất cứ đâu trên thế giới.

Đường dây trực tiếp đó đã được các chuyên gia coi là một công cụ mạnh mẽ để thay đổi dư luận về bất kỳ cuộc xung đột nào đang diễn ra và có khả năng buộc cộng đồng quốc tế phải đứng về một phía. Nó cũng đã biến thành hành động thực sự từ các nhà lãnh đạo thế giới dưới áp lực của công chúng và trực tuyến để hành động hoặc sử dụng quyền lực của họ để chấm dứt cuộc chiến.

Nhưng Mehdi Yahyanejad, một nhân vật chủ chốt trong việc thúc đẩy tự do internet ở Iran, cho biết Cộng hòa Hồi giáo đang tìm cách "thuyết phục một hình ảnh" về sức mạnh, một hình ảnh chỉ miêu tả Israel đang bị tiêu diệt bởi vũ khí tinh vi của Iran, bao gồm cả tên lửa đạn đạo với nhiều đầu đạn.

"Tôi nghĩ rất có thể họ chỉ sợ internet sẽ được sử dụng để gây ra sự bất ổn hàng loạt trong giai đoạn tiếp theo của bất cứ điều gì đang xảy ra", Yahayanejad nói.

"Ý tôi là, một số điều đó tất nhiên có thể được lên kế hoạch bởi người Israel thông qua các đặc vụ của họ trên mặt đất, và một số điều này có thể chỉ là sự bất ổn tự phát của người dân một khi họ nhận ra rằng chính phủ Iran đã bị suy yếu nghiêm trọng."

Phạm Hương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Theo AP

---