Việt Nam 'cứng rắn hơn trong vấn đề Biển Đông'?

Việt Nam đang nỗ lực kiềm chế các hành động của Trung Quốc trên Biển Đông, Reuters bình luận dựa trên bản dự thảo COC mà hãng tin này tiếp cận được.

Đá Chữ Thập ở Biển Đông là một trong các điểm Bắc Kinh tiếh hành bồi đắp, xây cất trong những năm gần đây

Việt Nam dự kiến sẽ có các cuộc đàm phán cứng rắn về vấn đề Biển Đông trong khi đang tích cực thúc đẩy các điều khoản có thể khiến Bắc Kinh không hài lòng, theo bản dự thảo đàm phán Bộ quy tắc Ứng xử trên Biển Đông (COC ) mà Reuters được tiếp cận.

Các cuộc đàm phán này dự kiến sẽ diễn ra trước khi một hiệp ước mới được ký kết giữa Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á nhằm giảm bớt căng thẳng ở Biển Đông.

Hà Nội muốn hiệp ước này quy định hàng loạt hành động mà Trung Quốc đã thực hiện trên vùng biển Biển Đông đang tranh chấp là các hành động bất hợp pháp, bao gồm việc xây dựng đảo nhân tạo, phong tỏa và triển khai các vũ khí tấn công như tên lửa, Reuters dẫn chiếu tới nội dung bản dự thảo COC mà các bên đang đàm phán. Tuy nhiên, Reuters không nêu rõ bản dự thảo mà họ có được là bản nào.

Dự thảo cũng cho thấy Hà Nội đang thúc đẩy lệnh cấm đối với bất kỳ tuyên bố mới nào về Khu vực Nhận dạng Phòng không - điều mà Bắc Kinh đơn phương tuyên bố trên Biển Hoa Đông hồi năm 2013.

Các quan chức Trung Quốc không bác bỏ khả năng sẽ có tuyên bố tương tự đối với Biển Đông.

Bản dự thảo cho thấy Hà Nội cũng đang đòi các nước phải làm rõ những yêu sách của họ đối với tuyến giao thương huyết mạch trên Biển Đông theo luật pháp quốc tế, một nỗ lực rõ ràng nhằm phá vỡ Đường Chín Đoạn gây tranh cãi mà Trung Quốc tự tuyên bố.

"Sẽ có một số trao đổi đầy thử thách giữa Việt Nam và Trung Quốc nói riêng qua văn bản của thỏa thuận này," Reuters dẫn lời ông Ian Storey, một chuyên gia kỳ cựu ở Biển Đông, người đã xem bản dự thảo này, nói.

"Phía Việt Nam muốn bộ quy tắc COC sẽ bao gồm những điểm hoặc hoạt động bị cấm vì Trung Quốc đã thực hiện những điều/hoạt động này trong 10 năm qua."

Bà Lê Thị Thu Hằng, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Việt Nam, cho biết các cuộc đàm phán về COC đã có một số tiến bộ gần đây, với việc Việt Nam tích cực tham gia và các quốc gia khác thể hiện tinh thần xây dựng và hợp tác.

'Cấm nước ngoài tập trận trên Biển Đông'

Dự thảo cũng xác nhận thông tin từ các báo cáo trước đó rằng Trung Quốc muốn các cuộc tập trận quân sự của các cường quốc 'bên ngoài' khác trên Biển Đông sẽ bị cấm trừ phi được sự đồng ý của tấn cả các bên ký kết COC.

Về phần mình, Bắc Kinh muốn không có các hãng dầu khí nước ngoài vào hoạt động tại Biển Đông với việc hạn chế các thỏa thuận phát triển chỉ trong phạm vi khai thác chung giữa Trung Quốc và Đông Nam Á.

Giới chuyên gia trông đợi là cả hai nội dung trên sẽ bị một số nước ASEAN phản đối mạnh mẽ.

Vòng đàm phán tiếp theo dự kiến sẽ diễn ra tại Myanmar trong quý một 2019, Reuters dẫn nguồn một nhà ngoại giao Đông Nam Á cho biết.

Vào tháng Tám, các quan chức Trung Quốc và ASEAN đã ca ngợi biên bản đàm phán ban đầu là một cột mốc và một bước đột phá khi được các bộ trưởng ngoại giao của ASEAN và Trung Quốc ủng hộ.

COC sẽ được đàm phán trong năm tới bởi các quan chức cấp cao của ASEAN và Trung Quốc và chưa được công bố công khai.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tháng trước kêu ký kết hiệp ước vào năm 2021, một thời gian biểu mà một số đặc phái viên và các nhà phân tích cho là khó có thể đạt được.

Đòi hỏi của Trung Quốc

Bộ quy tắc COC được xây dựng dựa trên Tuyên bố về ứng xử các bên ở Biển Đông (DOC) vốn được ký giữa ASEAN và Trung Quốc năm 2002.

Tuy nhiên, tài liệu chính trị đầu tiên mà ASEAN và Trung Quốc đạt được trong vấn đề Biển Đông đã không ngăn chặn được việc khu vực có tuyến giao thương đường biển quốc tế quan trọng này trở thành nơi tranh chấp gay gắt giữa các bên.

Trung Quốc kể từ 2014 đã tăng cường hiện diện quân sự và gia tăng việc xây cất, bồi đắp các đảo nhân tạo tại vùng biển có tranh chấp.

Hoa Kỳ và các cường quốc khu vực khác, trong đó có Nhật Bản và Ấn Độ, không phải là các bên tham gia đàm phán, nhưng có mối quan tâm to lớn đối với tuyến hải hành nối Đông Bắc Á với Trung Đông và Châu Âu.

Một số quốc gia, bao gồm Nhật Bản, Ấn Độ, Anh và Úc, đã cùng Hoa Kỳ tăng cường triển khai các hoạt động hải quân trên Biển Đông. Tuy nhiên, các hoạt động này thường bị hải quân Trung Quốc theo sát.

Mỹ đang thúc đẩy các nước đồng minh Thái Bình Dương tăng cường sự hiện diện quân sự trên Biển Đông trong nỗ lực đối đầu với Trung Quốc, theo Stars and Stripes.

Bản thảo dài 19 trang vẫn còn chưa làm rõ các lĩnh vực chính bao gồm phạm vi địa lý chính xác, liệu nó có ràng buộc về mặt pháp lý hay không và các tranh chấp sẽ được giải quyết như thế nào, Reuters nói.

Nguồn: BBC

---