Phát hiện quần thể mộ chum kỳ lạ ở Phú Yên

Hàng trăm mộ chum vừa được phát hiện trên một khu vực rộng đến 10 ha bên bờ sông Kỳ Lộ, tỉnh Phú Yên.

Một quần thể mộ chum kỳ lạ có chu vi rộng đến hơn 10 ha vừa được phát hiện tại Phú Yên. Các ngôi mộ này nằm dọc theo bờ sông Kỳ Lộ, trên địa bàn hai thôn Tân An và Tân Phú của xã Xuân Sơn Nam, huyện Đồng Xuân.

Tại khu vực di chỉ, có đến hàng trăm ngôi mộ chum lớn nhỏ khác nhau, nằm xoay ngang dọc trên những bãi cát rộng, bằng phẳng. Ngoài một số mộ chum còn chìm trong cát, những ngôi mộ đã lộ lên mặt đất đều bị vỡ phần nắp.

Những mộ chum này có hình bầu dục, đất nung rắn chắc, hai đầu có khoảng trống trông như "cửa ra vào". Kích thước của một số mộ đo được chỉ dài 1,2m, rộng 0,5m, nhưng có mộ dài đến hơn 2m, rộng hơn 0,6m. Vỏ mộ chum bằng đất nung dày khoảng 5 - 6cm.

Cận cảnh một mộ chum phát lộ trên mặt đất.

Quanh các ngôi mộ, ngoài những mảnh chum vỡ, còn xuất hiện nhiều chén đĩa vỡ. Ngoài ra, tại quần thể mộ chum này, các nhà nghiên cứu còn phát hiện thêm những viên gạch trắng, mỏng nhưng rất nặng.

Ông Bùi Văn Tấn, 62 tuổi, người địa phương cho biết ngày xưa từng có một ngôi làng tồn tại ngay trên khu vực quần thể mộ chum vừa phát hiện. Ông nội của ông Tấn có nhà cửa, vườn tược ở đây, nhưng cơn lũ lịch sử năm Giáp Tý (1924) đã xóa sổ cả xóm bên sông này.

Tại di chỉ còn có những viên gạch mỏng nhưng rất nặng.

Sau khi làng dân cư trước đây trở thành vùng canh tác mía, sắn, trận lũ tháng 11/2009 một lần nữa xóa sổ khu vực này. Đồng thời, quần thể hàng trăm ngôi mộ chum cũng phát lộ, được người dân địa phương phát hiện.

Trước khi di chỉ này phát lộ, đã có một số cổ vật như kiếm, vương miện được những người đi rà phế liệu tìm thấy. Những món đồ cổ này ngành văn hóa không giữ lại được do người dân đã vội vàng bán cho giới buôn cổ vật với giá rẻ vì sợ bị tịch thu.

Mảnh sành, đĩa vỡ xung quanh mộ.

Có mặt tại hiện trường để khảo sát, Thạc sĩ Lê Thế Vịnh, Trưởng phòng quản lý di sản, Sở Văn hóa -Thể thao và Du lịch Phú Yên cho biết chưa thể kết luận gì về niên đại hay nguyên nhân quần thể mộ rộng lớn này bị vùi sâu xuống cát sông Kỳ Lộ mà không để lại dấu vết trong một thời gian dài.

Tuy nhiên theo ông Vịnh, sự hiện diện của quần thể mộ chum cho thấy xưa kia vùng ngã ba sông này đã từng có giai đoạn phồn thịnh, cư dân sinh sống đông đúc.

Thu Hà.

---