Luật di trú mới của Đức: Bốn thay đổi mang tính bước ngoặt siết chặt quy trình tị nạn và nhập tịch

Bối cảnh chính sách di trú tại Đức đang chứng kiến một sự thay đổi mang tính bước ngoặt, với việc chính phủ siết chặt các quy định một cách mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Một gói cải cách luật pháp quan trọng vừa được Quốc hội Đức thông qua, đặt ra mục tiêu rõ ràng là tối ưu hóa và đẩy nhanh thủ tục tị nạn, tăng cường hiệu quả trục xuất và ngăn chặn triệt để các hành vi gian lận trong quá trình xin nhập quốc tịch.

Dưới đây là bốn thay đổi cốt lõi sẽ định hình lại bức tranh di trú của Đức trong thời gian tới.

Mở rộng quyền hạn của chính phủ trong việc xác định quốc gia an toàn

Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất là việc trao thêm quyền cho Chính phủ Liên bang. Trước đây, để xác định một quốc gia là "an toàn" (quốc gia mà người xin tị nạn từ đó được cho là không có nguy cơ bị ngược đãi), cần phải có sự chấp thuận của Hội đồng Liên bang (Bundesrat), một quy trình có thể mất nhiều thời gian.

Tuy nhiên, quy định mới cho phép Chính phủ tự quyết định thông qua một quy định pháp lý (Rechtsverordnung), giúp rút ngắn đáng kể thời gian và tăng tính linh hoạt.

Hệ quả trực tiếp của sự thay đổi này bao gồm:

• Danh sách các quốc gia xuất xứ an toàn có thể được cập nhật một cách nhanh chóng và linh hoạt, phản ứng kịp thời với các thay đổi tình hình chính trị thế giới mà không cần trải qua một quy trình lập pháp phức tạp.
• Những người xin tị nạn đến từ các quốc gia được liệt vào danh sách an toàn sẽ đối mặt với khả năng được chấp thuận thấp hơn đáng kể, vì đơn của họ có thể bị xem là không có cơ sở.
• Qua đó, Đức phát đi một tín hiệu rõ ràng rằng những đơn xin tị nạn không xuất phát từ lý do bảo hộ chính đáng sẽ khó có cơ hội thành công.

Các quốc gia hiện đang được xem xét để bổ sung vào danh sách này bao gồm Algeria, Ấn Độ, Maroc và Tunisia.

Tăng tốc quy trình xử lý tị nạn và trục xuất

Trọng tâm của gói cải cách là giảm bớt gánh nặng cho hệ thống tị nạn quốc gia và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, từ đó đưa ra quyết định cuối cùng một cách nhanh chóng hơn. Các điều chỉnh quan trọng trong quy trình này bao gồm việc thiết lập một cơ chế xử lý hiệu quả hơn ngay từ biên giới.

Các thay đổi chính bao gồm:

• Đơn xin tị nạn từ các quốc gia được coi là an toàn có thể bị bác bỏ ngay lập tức với lý do "rõ ràng không có cơ sở" mà không cần phải tiến hành điều tra sâu rộng về từng trường hợp.
• Quá trình trục xuất đối với những cá nhân bị từ chối đơn xin tị nạn sẽ được tiến hành nhanh chóng hơn, với ít rào cản pháp lý hơn so với trước đây.
• Những người đến từ các quốc gia có tỷ lệ được công nhận quy chế tị nạn thấp sẽ được xử lý tại các trung tâm đặc biệt ở biên giới, chủ yếu là tại các sân bay và cảng biển quốc tế.
• Trong trường hợp không được cấp quy chế bảo hộ, việc trục xuất có thể được thực hiện ngay tại các trung tâm biên giới này, ngăn chặn việc người bị từ chối đi sâu vào lãnh thổ Đức.

Những biện pháp này cho thấy Đức đang tích cực triển khai mô hình kiểm soát nhập cảnh ngay từ cửa ngõ, một chiến lược hoàn toàn phù hợp với tinh thần của Hệ thống Tị nạn Chung châu Âu (GEAS) đã được cải cách.

Thay đổi gây tranh cãi: Cắt bỏ quyền được hỗ trợ pháp lý miễn phí

Một trong những điểm sửa đổi gây tranh cãi gay gắt nhất là việc bãi bỏ quyền được chính phủ cung cấp luật sư miễn phí cho những người bị giam giữ chờ trục xuất (Abschiebehaft) và những người bị tạm giữ chờ xuất cảnh (Ausreisegewahrsam). Đáng chú ý, quyền này chỉ mới được pháp luật hóa vào đầu năm 2024 nhưng đã nhanh chóng bị loại bỏ.

Sự thay đổi này dấy lên những lo ngại sâu sắc:

• Những người bị giam giữ giờ đây sẽ phải tự mình tìm kiếm và chi trả cho luật sư hoặc tự bào chữa trước tòa, một thách thức lớn đối với những người không có nguồn lực tài chính hoặc không thông thạo hệ thống pháp luật Đức.
• Các tổ chức nhân quyền cảnh báo về nguy cơ gia tăng các vụ trục xuất trái pháp luật. Họ viện dẫn thống kê cho thấy trước đây, hơn một nửa số trường hợp giam giữ chờ trục xuất khi được luật sư hỗ trợ đã bị tòa án xác định là không hợp lệ.
• Mặc dù chính phủ tuyên bố sẽ vẫn cung cấp hỗ trợ pháp lý trong các "trường hợp đặc biệt khó khăn", các tiêu chí cụ thể để xác định những trường hợp này vẫn chưa được làm rõ, tạo ra sự không chắc chắn.

Đây được xem là một trong những biện pháp siết chặt quyết liệt nhất, tác động trực tiếp đến quyền con người của người di cư trong khuôn khổ luật mới.

Biện pháp mạnh tay chống gian lận nhập tịch: Lệnh cấm 10 năm

Để đối phó với tình trạng ngày càng gia tăng các hành vi gian lận trong quá trình xin nhập quốc tịch, đặc biệt là việc sử dụng chứng chỉ tiếng Đức giả và khai báo thông tin sai sự thật, luật mới đã đưa ra một chế tài trừng phạt vô cùng nghiêm khắc.

Theo đó, bất kỳ cá nhân nào bị phát hiện có hành vi gian lận trong quá trình xin nhập tịch sẽ phải đối mặt với lệnh cấm nộp lại đơn trong thời hạn lên đến 10 năm. Các hành vi bị xem là vi phạm bao gồm:

• Cố ý cung cấp thông tin sai lệch hoặc không chính xác.
• Che giấu các thông tin quan trọng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét duyệt.
• Sử dụng tài liệu giả mạo, chẳng hạn như chứng chỉ ngôn ngữ hoặc giấy tờ tùy thân.
• Thực hiện các hành vi đe dọa, hối lộ hoặc gian lận có chủ đích để tác động đến quá trình ra quyết định.

Chính phủ Đức khẳng định một cách dứt khoát: "Bất kỳ ai cố tình gian lận để có được quốc tịch đều không xứng đáng trở thành công dân Đức."

Vũ Bình Minh - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---