Giáo dục mầm non ở Đức – Chú trọng kỹ năng, nói không với chữ và số!

Thế kỷ 20, giải thưởng Nobel của nước Đức nhiều hơn bất cứ nước nào. Họ giành hết một nửa số giải thưởng Nobel của thế giới. Người Đức nổi tiếng là cẩn trọng và rất coi trọng trẻ em. Cũng chính vì như vậy, giáo dục mầm non ở Đức đã trở thành tiêu điểm của thế giới.

Trẻ em trước 6 tuổi thích hợp với loại giáo dục mầm non ra sao? Loại giáo dục nào sẽ giết chết thứ quý giá bẩm sinh của trẻ em, loại giáo dục nào sẽ khiến những thứ quý giá đó được nở rộ và tạo hạnh phúc cho cả cuộc đời?

Rốt cuộc họ làm sao bồi dưỡng được nhiều nhân tài xuất sắc như vậy?

Giáo dục ở gia đình

Điều quan trọng là giáo dục của người mẹ đối với đứa con, phúc lợi xã hội của nước Đức rất tốt, vì vậy phần lớn các bà mẹ người Đức trong những năm đầu sau khi sinh con đều lựa chọn ở nhà trông con. Người Đức cho rằng, vai trò người mẹ có địa vị rất lớn đối với sự trưởng thành của con. Vì vậy những bà mẹ “làm toàn thời gian” thậm chí còn cảm thấy tự hào vì bản thân là một người mẹ.

Khả năng tự lập bắt đầu từ ăn cơm

Khi các bé bắt đầu có thể cầm thìa ăn cơm, có thể ngồi vững, chúng đã phải tự mình ăn cơm ở trên ghế ăn. Các bà mẹ cũng chuẩn bị sẵn tâm lý để thu dọn mâm cơm lúc “tàn cuộc”. Đến khi trẻ lên 3 tuổi, chúng có thể ngồi cùng người lớn trên bàn ăn để ăn cơm. Quan trọng nhất là họ không bón cơm và không ép con ăn cơm. Mẹ sẽ là người chuẩn bị món ăn dinh dưỡng, nhưng việc ăn và cách ăn là tùy thuộc ở trẻ.

Bồi dưỡng phẩm chất ý chí bền vững

Ở Đức có không ít gia đình quan niệm “không có thất bại, chỉ có tạm thời chưa thành công”, vì vậy các bé người Đức tuy tuổi còn rất nhỏ nhưng đã hiểu được đạo lý này. Tôi từng gặp một cậu bé người Đức 5 tuổi trong một lần nhà trường tổ chức thi chạy bộ. Cậu bé chạy một lúc thì bị trật chân, thầy giáo chạy đến nói mấy câu như “tuy thất bại rồi, nhưng biểu hiện của em rất dũng cảm”. Cậu bé người Đức lập tức đính chính thầy giáo: “Em không thất bại, chỉ là tạm thời chưa thành công”. Những người đứng bên cạnh nghe thấy đều cảm thấy cậu bé người Đức thật tài giỏi.

Cổ vũ trẻ đối diện thách thức

Cha mẹ người Đức không giống cha mẹ các nước Á Đông, khi họ thấy con cái đối mặt với rủi ro, họ sẽ giúp con giải quyết. Ví dụ, bé 2 tuổi thử trèo lan can cao 2 mét, họ sẽ nói với con rằng nhiệm vụ này tuy khó khăn, nhưng ba mẹ tin rằng con sẽ có thể thành công. Họ cổ vũ con đối diện với thử thách vượt quá năng lực. Đôi khi, nhìn thấy em bé 1 tuổi tự mình bò lên sườn dốc, dù ngã nhiều lần, người mẹ chỉ đứng bên cạnh im lặng nhìn con. Có lẽ, tinh thần cổ vũ trẻ em đối diện với thử thách này đã đào tạo được nhiều người đoạt giải thưởng Nobel dũng cảm phá vỡ quy tắc bình thường như vậy.

Đối mặt với các bé khó xử lý

Trẻ em người Đức cũng giống như mọi trẻ em khác, thích nhõng nhẽo đòi mua đồ ở trong siêu thị. Để đối phó với tính cách này của con trẻ, một bà mẹ người Đức đã nói với đứa con đòi mua một chiếc xe đua đồ chơi loại lắp ráp: “Nếu như con có khả năng mua cho mình một chiếc xe đua lắp ráp, con có thể mua. Nếu như không có, vậy con chỉ có thể từ bỏ thôi”. Đứa bé cảm thấy mình không có khả năng nên không làm ồn nữa mà liền ngoan ngoãn theo mẹ về nhà.

Gánh vác trách nhiệm từ nhỏ

Một bé gái người Đức 3 tuổi đẩy một búp bê vải ra khỏi nhà, che ô, lau mồ hôi, bón sữa cho búp bê vải như chăm sóc em bé. Khi một bé gái khác hỏi rằng có thể cho mượn búp bê vải chơi một lát không, cô bé 3 tuổi cương quyết từ chối: “Mình phải chăm sóc tốt cho Tôm (búp bê vải), mình là mẹ của nó, mình không thể để người khác làm hại nó…”. Mẹ của bé gái người Đức sau đó chia sẻ mua búp bê vải cho con là có mục đích, là hy vọng con từ nhỏ đã gánh vác trách nhiệm và biết chăm sóc người khác chứ không phải luôn được người khác chăm sóc.

Chủ trương “đến trước được trước” chứ không nhấn mạnh chia sẻ Bà mẹ Đức chủ trương: Ai đến trước người đó chơi trước, những bạn nhỏ khác phải học cách chờ đợi. Các bé đều cảm thấy thích điều này. Tôn trọng nhân cách độc lập của trẻ, tôn trọng quyền lợi ưu tiên của trẻ là rất quan trọng. Một mặt là bồi dưỡng lòng tự tôn và tự tin tốt đẹp cho con, mặt khác truyền thông điệp cho con rằng: Con cố gắng con có được trước thì là của con, người khác không giành lấy được. Vì vậy, điều đó làm cho trẻ em Đức phấn đấu vì mục tiêu của mình.

Giáo dục ở trường mầm non: “Chơi” là nhiệm vụ quan trọng

Trường mầm non của Đức phần lớn là chế độ tuổi trộn lẫn, không có chia lớp rõ ràng. Các bé từ 2-3 tuổi bắt đầu vào trường mầm non, mỗi ngày sau khi đến trường mầm non, mỗi bé tự tìm người bạn mà mình thích, chọn một chủ đề yêu thích để chơi cùng nhau. Chúng có thể trèo cây, có thể quan sát con kiến, có thể chơi đồ hàng, đồ chơi. Nhiều lúc cô giáo sẽ đưa chúng đi tham quan tiệm bánh mì, nhà máy, bệnh viện, cục phòng cháy chữa cháy, cục cảnh sát, viện phúc lợi thậm chí là nhà tang lễ. Cô giáo cũng sẽ mời người của một số bộ phận đến trường mầm non để giảng về một số kiến thức cơ bản. Mục tiêu và phương án dạy học của mỗi trường mầm non đều do giáo viên trường mầm non tự chủ quyết định, chứ không phải là quyết định thống nhất của Bộ Giáo dục.

Đào tạo kỹ năng sống cơ bản

Năng lực sống của trẻ em Đức rất mạnh, điều này có được từ phương hướng giáo dục của giáo viên. Trong thời gian 3 năm, trường mầm non sẽ bày một số máy tính cũ, máy móc cũ cho các bé tiếp xúc hoặc sửa chữa, cùng các bé thiết lập kế hoạch chơi và kế hoạch nghỉ ngơi của trường mầm non, dạy các bé biết làm sao phối quần áo đẹp hơn, tự mình thu dọn đồ dùng, còn để các bé gặp khó khăn tự mình tìm cảnh sát, tìm nhân viên chữa cháy… Đến khi các bé 6 tuổi tốt nghiệp trường mầm non, chúng đã là những đứa bé giỏi biết tự chăm sóc mình.

Không được bố trí nhiệm vụ đọc, viết và làm bài tập cho các bé

Trường mầm non của Đức quy định, không được bố trí nhiệm vụ đọc viết và làm bài tập cho các bé. Vì vậy khi bạn tới trường mầm non ở Đức sẽ không nghe thấy tiếng đọc sách sang sảng, cũng không nhìn thấy trẻ em Đức tan học về nhà phải nhờ mẹ cùng làm bài tập. Người Đức cho rằng, khai phát trí lực quá sớm sẽ tổn hại đến sự nhiệt tình học tập của trẻ, thà rằng trễ vài năm cũng không muốn trẻ cả đời chán ngán việc học. Vì vậy cho dù là lớp học năng khiếu, họ cũng đợi cho đến sau khi con 6 tuổi mới bắt đầu học. Nghĩa là họ sẵn sàng chấp nhận cho con em mình khởi động chậm hơn, xuất phát chậm hơn, bù lại có thể đi được một quãng đường xa hơn.

Dạy trẻ thích ứng với môi trường mầm non

Trường mầm non của Đức có kinh nghiệm rất hay đối với học sinh mới: Họ sẽ yêu cầu các bà mẹ của học sinh mới ở cùng với con trong ba, bốn ngày đầu con nhập học. Các bà mẹ tụ tập lại trò chuyện, các bé ở một bên chơi đùa. Cho đến trước giờ tan học của ngày thứ 4, cô giáo sẽ nói với các bé, bắt đầu từ ngày mai, mẹ sẽ không thể luôn ở bên cạnh các bé để các bé chuẩn bị tâm lý. Đến ngày thứ 5, trong lúc đang chơi cùng con, mẹ sẽ bỏ đi 1 tiếng rồi quay lại, trong ngày thứ 6 mẹ bỏ đi 2 tiếng rồi mới quay lại… Một tuần sau các bé sẽ thích ứng cuộc sống trong trường không có mẹ bên cạnh, giảm bớt rất nhiều căng thẳng cho các bé.

 

Nguồn: Đại kỷ nguyên

---