Bốn đòn bẩy chiến lược của châu Âu trong cuộc xung đột Ukraine

Mặc dù Mỹ có xu hướng đàm phán hòa bình với Nga mà không có sự tham gia của châu Âu, Liên minh châu Âu vẫn có những công cụ quan trọng để tác động đến tiến trình giải quyết xung đột tại Ukraine.

Một chiếc xe tăng của Nga bị phá hủy ở khu vực Kharkiv© IHOR TKACHOV/​/​AFP/​Hình ảnh Getty

Kể từ sau Hội nghị An ninh Munich, thông tin về việc Mỹ muốn đơn phương đàm phán hòa bình với Nga và Ukraine đã gây nhiều thất vọng cho các nhà lãnh đạo châu Âu.

Tuy nhiên, thay vì chỉ than phiền, châu Âu có thể chủ động tham gia và định hình tiến trình đàm phán theo hướng có lợi cho cả họ và Ukraine. Để làm được điều này, EU cần tận dụng bốn đòn bẩy chiến lược sau:

1. Hỗ trợ tài chính mạnh mẽ hơn cho Ukraine

Châu Âu có thể tăng cường hỗ trợ tài chính cho Ukraine bằng cách tịch thu tài sản bị đóng băng của Nga. Theo ước tính gần đây, khoảng 150 tỷ USD tài sản của Nga đang bị đóng băng ở châu Âu nhưng chưa được khai thác hiệu quả.

Việc sử dụng các nguồn tài sản này để giúp Ukraine sẽ giáng một đòn mạnh vào hy vọng của Putin rằng Nga có thể duy trì nền kinh tế lâu hơn Ukraine. Điều này có thể buộc Nga phải đàm phán chấm dứt chiến tranh nhanh hơn.

Nhóm G7 hiện đang sử dụng tiền lãi từ các tài sản bị đóng băng để hỗ trợ một khoản vay 50 tỷ USD hàng năm cho Ukraine. Tuy nhiên, con số này sẽ không đủ trong tương lai.

Thay vì tạo gánh nặng cho người nộp thuế châu Âu, các nhà lãnh đạo có thể sử dụng số tài sản chưa được khai thác này để khởi động một Kế hoạch Marshall mới dành cho Ukraine mà không tốn chi phí từ ngân sách công.

Việc tịch thu tài sản của Nga là đúng đắn về mặt đạo đức

Một số lo ngại rằng việc tịch thu hoàn toàn tài sản của Nga có thể khiến đồng euro kém hấp dẫn hơn với vai trò tiền tệ dự trữ so với đồng USD.

Tuy nhiên, những lo ngại này bị phóng đại, vì các nước như Trung Quốc sẽ không bao giờ đặt tất cả niềm tin vào đồng USD. Hơn nữa, việc tịch thu tài sản của Nga là một hành động đúng đắn về mặt đạo đức, vì nó có thể coi là khoản bồi thường gián tiếp cho Ukraine.

Ngoài ra, nếu châu Âu đảm nhận phần lớn hỗ trợ tài chính, điều này sẽ giúp Mỹ tập trung vào việc cung cấp vũ khí cho Ukraine – điều mà châu Âu không thể làm thay thế. Đây cũng là một yêu cầu của các thành viên Đảng Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ: châu Âu đảm nhận hỗ trợ tài chính, còn Mỹ cung cấp hỗ trợ quân sự.

2. Đảm bảo một lệnh ngừng bắn lâu dài ở Ukraine

Châu Âu có thể đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo một lệnh ngừng bắn ở Ukraine. Ngay cả khi các điều khoản của thỏa thuận vẫn chưa rõ ràng, châu Âu cần chủ động phát triển các kịch bản về hình thức triển khai lực lượng, mức độ tham gia và số lượng quân đội cần thiết.

Một liên minh quân sự châu Âu có thể triển khai 20.000 đến 40.000 quân để ngăn Nga vi phạm lệnh ngừng bắn. Các kịch bản cũng nên tính đến các cấp độ tham gia khác nhau của Mỹ.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã tuyên bố rõ ràng rằng Mỹ sẽ không đưa quân tới Ukraine, nhưng họ có thể hỗ trợ về trinh sát, hậu cần và không quân. Đồng thời, nếu Nga vi phạm thỏa thuận hoặc tấn công quân đội châu Âu, Mỹ sẽ phải có phản ứng.

3. Thúc đẩy quá trình Ukraine gia nhập EU

Để đảm bảo Ukraine vững chắc trong khối phương Tây dân chủ và duy trì ổn định chính trị nội bộ, châu Âu cần đẩy nhanh tiến trình gia nhập EU của Ukraine. Một mốc thời gian cụ thể – chẳng hạn năm 2030 – cần được đặt ra để tránh kịch bản đàm phán kéo dài và thất bại như Thổ Nhĩ Kỳ.

Dù tư cách thành viên EU không thể thay thế NATO, nhưng nó mang lại cho Ukraine một vị trí ổn định ở phương Tây, giúp kinh tế phát triển và thu hút người tị nạn Ukraine trở về. Đồng thời, điều này cũng ngăn chặn chủ nghĩa phục thù của Ukraine mà cựu Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba và Henry Kissinger từng cảnh báo.

Việc Ukraine gia nhập EU sẽ không chỉ giúp nước này mà còn thúc đẩy châu Âu thực hiện các cải cách nội bộ cần thiết trong khối.

4. Chủ động điều phối viện trợ quân sự cho Ukraine

Châu Âu có thể nâng cao ảnh hưởng bằng cách đảm nhận vai trò điều phối hỗ trợ quân sự cho Ukraine, thay thế Mỹ trong Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine (còn gọi là định dạng Ramstein).

Trong trung hạn, châu Âu cũng cần xem xét thay thế 20.000 quân Mỹ bổ sung được triển khai ở châu Âu sau cuộc tấn công của Nga vào năm 2022 (ngoài 80.000 quân Mỹ hiện có ở châu Âu) bằng lực lượng của riêng mình. Chính quyền Biden đã đề xuất điều này với châu Âu, và đây sẽ là cơ hội để thể hiện cam kết của EU đối với an ninh khu vực.

Châu Âu có thể tận dụng cú sốc để hành động

Hội nghị An ninh Munich và tuyên bố từ phía Mỹ đã gây sốc cho các nước châu Âu. Tuy nhiên, thay vì bị động, họ có thể biến cú sốc này thành cơ hội để tăng cường ảnh hưởng. Vẫn chưa quá muộn để hành động.

Lê Hải Yến -  Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Lược dịch từ Zeit

---