Châu Âu tụt hậu trong cuộc đua không gian: Liệu Ukraine có thể là chìa khóa?

Châu Âu đang phải đối mặt với một thực tế đáng báo động: sự tụt hậu nghiêm trọng trong cuộc đua chinh phục không gian. Trong khi Mỹ và Trung Quốc dẫn đầu, châu Âu đang vật lộn để bắt kịp, một phần do thiếu đầu tư và chiến lược phát triển chưa hiệu quả.

Thách thức tài chính và công nghệ

Josef Aschbacher, Tổng giám đốc Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA), đã thừa nhận thực tế đáng lo ngại này trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg vào ngày 17 tháng 6. Ông cho biết tỷ lệ đóng góp của EU vào tổng số tiền tài trợ cho các dự án không gian của chính phủ chỉ đạt mức 10% vào năm 2024.

"Chúng tôi đang thiếu hụt nguồn tài trợ nghiêm trọng cho lĩnh vực không gian ở Châu Âu," ông Aschbacher nhấn mạnh. Ông chỉ ra rằng, trong tổng số 100 tỷ euro đầu tư toàn cầu vào thám hiểm không gian, 60% thuộc về Mỹ, bao gồm cả NASA và SpaceX, trong khi EU chỉ chiếm 10%. Sự chênh lệch này phản ánh rõ rệt sự khác biệt về quy mô đầu tư và tầm nhìn chiến lược giữa hai bên. Thiếu vắng một công ty tầm cỡ SpaceX cũng là một trở ngại lớn.

Ông Aschbacher cho rằng, sự phát triển mạnh mẽ của SpaceX là nhờ nguồn đầu tư công khổng lồ, tạo điều kiện cho các hợp đồng và cơ hội phát triển, từ đó thu hút nguồn vốn tư nhân.

Đây chính là điều mà châu Âu đang thiếu. Andrey Kolesnik, một chuyên gia độc lập trong ngành vũ trụ, nhận định châu Âu đang phản ứng quá chậm chạp với những bước tiến đột phá trong công nghệ không gian, dẫn đến việc bị tụt hậu rất xa so với Mỹ và Trung Quốc.

Ông chỉ trích sự chậm chạp và tốn kém trong các dự án phát triển của châu Âu, dẫn đến việc thiếu các phương tiện phóng tên lửa hoạt động hiệu quả trong nhiều năm. Mặc dù thừa nhận tiềm năng của các công ty và đội ngũ kỹ sư châu Âu, ông Kolesnik nhấn mạnh rằng để bắt kịp, châu Âu cần một lượng tài chính khổng lồ và thời gian dài.

Ông cũng cho rằng việc phát triển một tên lửa như Falcon 9 của SpaceX cần ít nhất 6 năm, trong khi thông thường mất đến 8-9 năm.

Hình ảnh minh họa về sự phát triển công nghệ không gian.

Hướng đi mới: Đầu tư vào quốc phòng và sự hợp tác với Ukraine

ESA đang thay đổi chiến lược, chuyển hướng sang đầu tư vào không gian quân sự bên cạnh các chương trình không gian dân sự. Việc này được thúc đẩy bởi nhu cầu về an ninh và quốc phòng, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thu hút vốn đầu tư.

Ông Aschbacher cho biết EU sẽ tổ chức một vòng họp đầu tư vào tháng 11 để huy động vốn từ Đức, Pháp, Ý và các nước thành viên khác, tập trung vào việc phát triển các nhóm vệ tinh cho mục đích an ninh. Mục tiêu là tạo ra các dịch vụ phóng tên lửa thương mại, cạnh tranh với SpaceX.

Mặc dù việc tạo ra một "SpaceX của châu Âu" sẽ mất nhiều năm, ông Aschbacher lạc quan cho rằng điều này có thể đạt được vào giữa thập kỷ tới.

Vai trò của Ukraine

Ukraine có tiềm năng đóng góp đáng kể vào nỗ lực này. Valeriy Borovik, chuyên gia ngành công nghiệp vũ trụ và chủ tịch hội đồng quản trị của Liên minh "Năng lượng mới của Ukraine", cho biết các công ty Ukraine có thể tham gia vào nhiều khía cạnh của các chương trình không gian châu Âu, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển động cơ tên lửa và hệ thống đẩy hiệu chỉnh quỹ đạo vệ tinh.

Ông nhấn mạnh năng lực chuyên môn cao của các kỹ sư tên lửa Ukraine. Nhà máy Yuzhmash ở Dnipro đã từng sản xuất động cơ cho tên lửa Vega của châu Âu, minh chứng cho năng lực kỹ thuật sẵn có.

Thỏa thuận khung giữa Ukraine và ESA, có hiệu lực đến tháng 2 năm 2029, là nền tảng cho sự hợp tác sâu rộng hơn.

Tuy nhiên, Andrey Kolesnik cho rằng việc thực hiện thỏa thuận này vẫn còn ở mức hình thức và cần có các thỏa thuận triển khai cụ thể.

Ông đề xuất việc thành lập một vườn ươm doanh nghiệp tại Ukraine để đào tạo các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực vũ trụ, giúp thúc đẩy sự phát triển và cạnh tranh. Ông cũng chỉ ra rằng Cơ quan Vũ trụ Châu Âu đặt hàng dịch vụ từ các công ty tỷ lệ thuận với đóng góp tài chính của mỗi quốc gia thành viên.

Hình ảnh minh họa về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực không gian.

Chương trình không gian hiện tại của EU và giải pháp thay thế cho Starlink

Hiện nay, EU đang tập trung vào chương trình Copernicus, tập trung vào nghiên cứu khoa học về khí hậu, đại dương và nông nghiệp. Chương trình này được đánh giá cao về vị thế dẫn đầu toàn cầu của châu Âu trong công nghệ không gian. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào hệ thống Starlink của Mỹ cũng đặt ra những thách thức về an ninh.

EU đang lên kế hoạch phát triển hệ thống vệ tinh riêng để cung cấp dịch vụ liên lạc và thu thập thông tin tình báo quân sự, giảm bớt sự phụ thuộc vào Mỹ. Việc Ukraine nhận được lô vệ tinh Starlink từ Ba Lan vào tháng 4 năm nay, tuy hữu ích trong ngắn hạn, vẫn không giải quyết được vấn đề dài hạn về sự độc lập công nghệ của EU.

Tóm lại, châu Âu đang đối mặt với một cuộc đua nước rút trong lĩnh vực không gian. Sự hợp tác với Ukraine, với năng lực kỹ thuật và nhân lực dồi dào, cùng với sự đầu tư mạnh mẽ và chiến lược phát triển hiệu quả hơn, là chìa khóa để giúp châu Âu bắt kịp và thậm chí vượt qua những đối thủ hàng đầu.

Đây không chỉ là một cuộc đua về công nghệ mà còn là cuộc đua về tầm nhìn và sự đầu tư chiến lược cho tương lai.

Lê Hải Yến - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---