Khủng hoảng kinh tế Nga: Đồng Rúp trượt giá và hệ lụy nghiêm trọng

Đồng Rúp lao dốc, vượt mốc 104 Rúp/USD chỉ trong một ngày. Việc Ngân hàng Gazprombank – đầu mối thanh toán khí đốt của Nga tại châu Âu – bị đưa vào danh sách trừng phạt khiến tình hình càng thêm nghiêm trọng.

Ngưỡng tâm lý 100 Rúp/USD và mất mát niềm tin vào nội tệ

Ngưỡng tỷ giá 100 Rúp đổi 1 USD được coi là mốc tâm lý quan trọng đối với người dân Nga. Điều này tương tự như cách thị trường tiền điện tử phản ứng khi Bitcoin vượt ngưỡng 73.000 USD – niềm tin vào giá trị tăng trưởng thị trường bùng lên. Nhưng khi đồng Rúp trượt giá chạm mốc 100 Rúp/USD, người Nga bắt đầu mất niềm tin vào đồng nội tệ của chính mình.

Tháng 9/2023, trong bối cảnh nền kinh tế Nga dần chuyển sang trạng thái "kinh tế quân sự", đồng Rúp lao dốc, chạm ngưỡng 100 Rúp/USD. Để ứng phó, Tổng thống Vladimir Putin đã yêu cầu Ngân hàng Trung ương tăng lãi suất từ 7,5% lên 12%, rồi tiếp tục lên 16%. Biện pháp này đã giúp đồng Rúp tạm thời phục hồi, ổn định ở mức 80-90 Rúp/USD.

Khủng hoảng năm 2024: Cấm vận và đồng Rúp vượt ngưỡng tâm lý

Tuy nhiên, tình hình đã khác trong năm 2024. Các lệnh trừng phạt mới từ Mỹ nhằm vào các giao dịch liên quan đến hàng hóa lưỡng dụng với Nga, cũng như cấm vận các ngân hàng giao dịch với doanh nghiệp quốc phòng Nga, đã làm gián đoạn nghiêm trọng dòng chảy tiền tệ quốc tế. Các ngân hàng Nga buộc phải kiểm soát chặt chẽ giao dịch và thậm chí ngưng một số hoạt động thanh toán. Kết quả là Nga thiếu hụt hàng hóa nhập khẩu và không còn đủ ngoại tệ để can thiệp vào tỷ giá đồng Rúp.

Từ tháng 7/2024, tỷ giá đồng Rúp liên tục giảm từ 80 lên 90 Rúp/USD. Nga phải liên tục nâng lãi suất từ 16% lên 18%, rồi 19%, và cuối cùng là 21%.

Tuy nhiên, các biện pháp này vẫn không ngăn được đồng Rúp lao dốc, vượt mốc 104 Rúp/USD chỉ trong một ngày. Việc Ngân hàng Gazprombank – đầu mối thanh toán khí đốt của Nga tại châu Âu – bị đưa vào danh sách trừng phạt khiến tình hình càng thêm nghiêm trọng.

Tác động đến người dân và nền kinh tế nội địa

Đồng Rúp mất giá kéo theo hàng loạt hệ lụy:

1. Người dân ồ ạt rút tiền và chuyển đổi tài sản: Người Nga ngày càng mất niềm tin vào đồng nội tệ. Một ví dụ cụ thể, nếu một người nước ngoài mang 100.000 USD vào Nga năm 2022 với tỷ giá 52 Rúp/USD, số tiền này giờ chỉ còn giá trị tương đương 50.000 USD khi quy đổi trở lại.
2. Giới thượng lưu gặp khó khăn: Những người giàu tại Nga có hai lựa chọn: chuyển tài sản ra nước ngoài và chịu mất một nửa giá trị, hoặc đầu tư vào vàng, ngoại tệ hoặc tiền điện tử. Tuy nhiên, việc giao dịch bằng USD và Euro đã bị cấm, còn Bitcoin không phù hợp để trữ lượng tài sản lớn vì sự biến động giá.

Việc đồng Rúp mất giá đang làm nền kinh tế Nga giống tình cảnh Sài Gòn những năm đầu 1975, khi viện trợ Mỹ bị cắt giảm, tỷ giá VNCH/USD giảm mạnh, và người dân đổ xô tích trữ vàng.

Hệ lụy từ lạm phát và phụ thuộc nhập khẩu

Nga hiện vẫn đảm bảo được nguồn cung hàng hóa nội địa nhờ nhập khẩu từ Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia thân thiện. Tuy nhiên, phần lớn hàng hóa tiêu dùng thiết yếu – kể cả những mặt hàng cơ bản như bơ – đều phải nhập khẩu. Khi đồng Rúp mất giá, chi phí nhập khẩu tăng chóng mặt, đẩy giá cả hàng hóa lên cao và gây ra lạm phát nghiêm trọng. Ví dụ:

• Tháng 8/2024, giá một thỏi bơ nhập khẩu từ UAE là 2 USD, nhưng đến tháng 11/2024, giá tăng lên 2,4 USD.
• Nếu tổng kim ngạch nhập khẩu của Nga là 300 tỷ USD/năm, thì chỉ riêng việc đồng Rúp mất giá đã khiến Nga phải chi thêm 60 tỷ USD để nhập khẩu cùng một lượng hàng hóa tương đương.

Ngoài ra, các lệnh trừng phạt khiến Nga phải thanh toán qua nhiều trung gian, làm gia tăng chi phí vận chuyển và giao dịch, đẩy giá bán lẻ cao hơn, kéo theo lạm phát phi mã.

Doanh nghiệp trong nước đối mặt với nguy cơ sụp đổ

Các doanh nghiệp Nga cũng chịu áp lực nặng nề từ chính sách tăng lãi suất và thuế doanh nghiệp:

• Lãi suất vay ngân hàng cao ngất ngưởng: Các khoản vay thế chấp tại ngân hàng lớn như Sberbank đã đạt mức lãi suất 30%/năm, khiến nhiều doanh nghiệp không thể gánh nổi chi phí và phải tuyên bố phá sản.
• Thu hẹp sản xuất và tăng giá: Một số doanh nghiệp buộc phải cắt giảm quy mô hoạt động hoặc tăng giá sản phẩm để bù đắp chi phí vay và thuế. Điều này làm nguồn cung hàng hóa nội địa bị hạn chế, buộc Nga phải nhập khẩu với giá cao hơn, tiếp tục tạo vòng xoáy lạm phát.

Tương lai kinh tế Nga: Lạm phát không lối thoát

Tất cả các biện pháp Nga đang thực hiện đều dẫn đến một hệ quả chung: lạm phát. Người dân mất niềm tin vào đồng nội tệ, chuyển sang tích trữ vàng và Bitcoin, khiến dòng tiền lưu thông bị rút cạn. Ngay cả khi Ngân hàng Trung ương Nga nâng lãi suất lên 30-35% – tương đương mức của Venezuela hay Zimbabwe – tình hình vẫn khó có thể cải thiện.

Bên cạnh đó, các đòn tập kích của Ukraine vào kho dầu và nhà máy lọc dầu Nga bằng tên lửa Storm Shadow và Atacms đang gây thêm áp lực lên nền kinh tế. Viễn cảnh Nga phải đối mặt với sự sụp đổ kinh tế toàn diện là điều không thể tránh khỏi nếu tình hình tiếp tục diễn ra như hiện tại.

Kết luận

Cuộc khủng hoảng kinh tế Nga hiện nay không chỉ là vấn đề nội tại mà còn chịu tác động mạnh mẽ từ các lệnh trừng phạt quốc tế và áp lực từ chiến sự. Khi đồng Rúp mất giá không kiểm soát, các doanh nghiệp bị bóp nghẹt, và niềm tin của người dân vào nội tệ cạn kiệt, nền kinh tế Nga đang rơi vào vòng xoáy lạm phát không có điểm dừng.

Nếu không có giải pháp đột phá, mọi con đường mà Nga đi đều đang dẫn tới suy thoái toàn diện.

Thành Lộc - Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---