Khủng hoảng kinh tế tại Iran khiến đồng nội tệ sụp đổ kỷ lục và làn sóng biểu tình lan rộng

Thành phố Tehran ngày 30/12/2025 đang trở thành tâm điểm của dư luận quốc tế khi Iran đối mặt với đợt bất ổn dân sự quy mô lớn. Nguyên nhân cốt lõi của cuộc khủng hoảng lần này bắt nguồn từ sự sụp đổ hoàn toàn của đồng nội tệ Rial trên thị trường tài chính.

Cuộc khủng hoảng tiền tệ nghiêm trọng và nỗi lo lạm phát

Làn sóng người biểu tình tuần hành qua các trục đường chính tại các đô thị lớn của Iran.

Theo các báo cáo từ thị trường tự do, giá trị đồng Rial đã chạm đáy ở mức 1.445.000 Rial đổi 1 USD vào ngày 28/12/2025. Đây là mức thấp kỷ lục chưa từng có trong lịch sử quốc gia này, gây sốc cho toàn bộ hệ thống kinh tế trong nước.

Lạm phát chính thức đã vượt ngưỡng 42%, trong khi giá các mặt hàng thực phẩm thiết yếu tăng vọt hơn 70%. Tình trạng này khiến đời sống của tầng lớp trung lưu và người nghèo tại các đô thị lớn trở nên kiệt quệ, đẩy sự kiên nhẫn của họ tới giới hạn cuối cùng.

Làn sóng biểu tình bùng phát từ các khu chợ truyền thống

Sự phẫn nộ bắt đầu bùng phát từ ngày 28/12/2025 tại khu chợ Grand Bazaar Tehran, nơi được coi là nhịp đập kinh tế của thủ đô. Các thương nhân tại đây đã đồng loạt đóng cửa cửa hàng và đình công để phản đối sự điều hành yếu kém của chính phủ.

Người dân Iran tập trung đông đảo để phản đối tình trạng kinh tế suy thoái và đồng nội tệ mất giá thê thảm.

Phong trào phản kháng không dừng lại ở Tehran mà nhanh chóng lan rộng ra nhiều thành phố lớn khác. Các khu vực như Mashhad, Isfahan, Hamadan, Karaj và Qeshm đều ghi nhận những đoàn người biểu tình tràn ra đường phố, tạo nên một khung cảnh hỗn loạn nhưng đầy quyết tâm.

Lực lượng an ninh Iran đã được triển khai dày đặc và sử dụng hơi cay để giải tán các đám đông tụ tập trái phép. Tuy nhiên, nhiều hình ảnh ghi lại cho thấy người dân vẫn kiên trì bám trụ, thậm chí ngồi chắn trước hàng rào cảnh sát để bày tỏ sự phản đối ôn hòa.

Biến động nhân sự cấp cao tại Ngân hàng Trung ương

Trước sức ép khủng khiếp từ dư luận và thị trường tài chính, ông Mohammad Reza Farzin, Trưởng Ngân hàng Trung ương Iran, đã phải từ chức vào ngày 29/12/2025. Sự ra đi của ông đánh dấu một bước lùi lớn trong nỗ lực kiểm soát tỷ giá của chính quyền hiện tại.

Trong một nỗ lực nhằm làm dịu tình hình, Tổng thống Masoud Pezeshkian đã lên tiếng kêu gọi thực hiện các cuộc đối thoại với người dân. Tuy nhiên, dường như những lời hứa hẹn về cải cách đã không còn đủ sức nặng khi ví tiền của người dân đang vơi đi từng ngày.

Yêu cầu thay đổi chính trị và sự ủng hộ dành cho Thái tử Reza Pahlavi

Các khẩu hiệu trong đợt biểu tình lần này đã nhanh chóng chuyển từ các vấn đề kinh tế thuần túy sang những yêu cầu chính trị gay gắt. Người biểu tình công khai chỉ trích Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei và kêu gọi chấm dứt sự can thiệp của Iran vào các cuộc xung đột tại Gaza hay Lebanon.

Đám đông người biểu tình tập hợp tại một quảng trường lớn, bất chấp sự giám sát của lực lượng an ninh.

Đáng chú ý nhất là sự trỗi dậy mạnh mẽ của phong trào ủng hộ chế độ quân chủ cũ và Thái tử Reza Pahlavi. Người dân hô vang các khẩu hiệu chào đón sự trở lại của dòng họ Pahlavi, điều vốn được coi là điều cấm kỵ trong nhiều thập kỷ qua tại quốc gia Hồi giáo này.

Những thông điệp chính được người biểu tình truyền tải bao gồm:

• Phản đối chi tiêu ngân sách quốc gia cho các hoạt động quân sự tại nước ngoài.
• Yêu cầu tập trung nguồn lực để cứu vãn giá trị đồng nội tệ và kìm giữ lạm phát.
• Kêu gọi lật đổ hệ thống thần quyền hiện tại để thay thế bằng một chính thể mới.
• Ủng hộ Thái tử Reza Pahlavi và mong muốn sự trở lại của chế độ quân chủ.

Phản ứng của quốc tế và triển vọng tương lai

Thái tử Reza Pahlavi, từ nơi lưu vong, đã gửi thông điệp khích lệ người dân Iran tiếp tục duy trì các cuộc đình công và tuần hành. Ông nhấn mạnh rằng đây là thời điểm quyết định để chấm dứt sự kìm kẹp của chế độ hiện tại và tái thiết đất nước.

Trong khi đó, chính quyền Iran vẫn giữ quan điểm cứng rắn khi cáo buộc các "thế lực thù địch nước ngoài" đang đứng sau giật dây kích động biểu tình. Tuy nhiên, các tổ chức quan sát quốc tế cho rằng sự bất mãn sâu sắc về kinh tế mới là động lực chính của phong trào này.

Tình hình tại Iran dự kiến sẽ còn diễn biến phức tạp trong những ngày tới khi chưa có dấu hiệu nào cho thấy sự hạ nhiệt của đồng đô la hay cơn giận dữ của người dân. Cả thế giới đang nín thở theo dõi liệu đây có phải là khởi đầu của một cuộc thay đổi lịch sử tại vùng Vịnh hay không.

Thu Phương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---