Trung Quốc phản đối thỏa thuận thương mại Mỹ - Việt Nam, lo ngại bị Mỹ "cô lập"

Mỹ tập trung vào việc trừng phạt hoạt động "trung chuyển" hàng hóa, khiến Trung Quốc vô cùng bất bình.

Trung Quốc đã lên tiếng chỉ trích thỏa thuận thương mại mới giữa Mỹ và Việt Nam. Bắc Kinh bày tỏ lo ngại rằng Tổng thống Mỹ đang lợi dụng các cuộc đàm phán thuế quan "ngày giải phóng" với các nước thứ ba để kiềm chế xuất khẩu của mình.

Hình ảnh có thể liên quan đến cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Việt Nam.

Chi tiết thỏa thuận Mỹ - Việt Nam

Theo thỏa thuận, thuế nhập khẩu đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ giảm từ mức 46% (mức đe dọa ban đầu) xuống còn 20%. Tuy nhiên, mức thuế 40% vẫn được duy trì đối với hoạt động "chuyển tải" hàng hóa - được cho là nhắm vào hàng hóa tái xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ.

Thỏa thuận này, được công bố vào thứ Tư, là thỏa thuận thứ hai được cho là nhắm vào Trung Quốc kể từ khi Tổng thống Donald Trump công bố kế hoạch tăng thuế "ngày giải phóng" vào ngày 2 tháng 4. Trước đó, vào tháng 5, Mỹ và Anh đã đạt được một thỏa thuận với các điều khoản an ninh nghiêm ngặt đối với thép và dược phẩm, được cho là nhằm loại bỏ Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng của Anh.

Phản ứng của Trung Quốc

Bộ Thương mại Trung Quốc, trong một tuyên bố hôm thứ Năm, cho biết họ đang "tiến hành đánh giá" thỏa thuận thương mại Mỹ-Việt Nam và nhấn mạnh: "Chúng tôi kiên quyết phản đối bất kỳ bên nào ký kết các thỏa thuận gây tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc". Bộ này cũng tuyên bố sẽ "thực hiện các biện pháp đối phó mạnh mẽ để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình" nếu tình hình xấu đi.

Áp lực thời gian và động thái của các quốc gia khác

Hàng chục quốc gia đang nỗ lực đàm phán các thỏa thuận thương mại với Mỹ trước ngày 9 tháng 7, thời điểm thuế quan "đối ứng" tạm đình chỉ của ông Trump có hiệu lực. Việt Nam, một trong những quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào thương mại toàn cầu, đặc biệt cần phải hành động nhanh chóng để tránh bị áp thuế bởi Mỹ (Mỹ chiếm đến 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam).

Tuy nhiên, mức thuế cuối cùng được thỏa thuận và khoản thuế bổ sung đối với vận chuyển hàng hóa cho thấy Việt Nam đã phải trả giá không hề nhỏ để đạt được thỏa thuận này, theo các nhà phân tích.

Phân tích chuyên gia về mục tiêu của thỏa thuận

Julien Chaisse, chuyên gia về luật kinh tế quốc tế tại Đại học Thành phố Hồng Kông, nhận định: “Thỏa thuận mới giữa Mỹ và Việt Nam không chỉ liên quan đến thương mại; rõ ràng là nó nhắm vào Trung Quốc. Nó nhằm mục đích chặn dòng hàng hóa Trung Quốc thường đi qua Việt Nam để trốn thuế hiện hành của Mỹ”.

Ông tiếp tục: “Điều này phù hợp với một xu hướng rộng lớn hơn: Mỹ đang sắp xếp các thỏa thuận song phương với các quốc gia gần Trung Quốc để thắt chặt hợp tác kinh tế và đồng thời, [khiến] Bắc Kinh khó mở rộng ảnh hưởng chuỗi cung ứng của mình hơn”.

Nhiều quốc gia Đông Nam Á đã tận dụng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung để trở nên thịnh vượng bằng cách trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu thay thế cho các công ty Trung Quốc tìm cách tránh thuế của Mỹ. Nhưng việc tận dụng chiến lược này đã dẫn đến thặng dư thương mại lớn về hàng hóa với Mỹ.

Hậu quả tiềm tàng và cảnh báo từ các chuyên gia

Mark Williams, nhà kinh tế trưởng Châu Á của Capital Economics, và Gareth Leather, nhà kinh tế cấp cao Châu Á của cùng công ty, nhận định trong một báo cáo: “Bài học chính đối với các quốc gia khác từ thỏa thuận này, và thỏa thuận mà Vương quốc Anh đã đồng ý trước đó, là họ sẽ phải cắt giảm một số hoạt động thương mại với Trung Quốc”.

Họ cảnh báo: “Điều đó sẽ bị coi là hành động khiêu khích ở Bắc Kinh, đặc biệt nếu các điều kiện tương tự được đưa vào bất kỳ thỏa thuận nào khác được thống nhất trong những ngày tới”.

Các nhà phân tích cũng lo ngại rằng thỏa thuận với Việt Nam, cũng như các thỏa thuận khác mà Bắc Kinh cho rằng gây hại đến lợi ích của mình, có thể làm suy yếu các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung. Mặc dù ông Trump gần đây tuyên bố đạt được thỏa thuận ngừng bắn thuế quan với Bắc Kinh, nhưng vẫn còn những lo ngại về các hạn chế của Trung Quốc đối với xuất khẩu đất hiếm và kiểm soát xuất khẩu của Mỹ đối với công nghệ tiên tiến như chất bán dẫn.

Frederic Neumann, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Châu Á tại HSBC, nhận định: “Điều này chắc chắn có thể dẫn đến sự leo thang mới trong căng thẳng thương mại Mỹ-Trung nếu Mỹ khăng khăng áp dụng các hạn chế rất nghiêm ngặt của bên thứ ba đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc”.

Quan điểm khác nhau về thỏa thuận

Adam Sitkoff, giám đốc điều hành Phòng Thương mại Mỹ tại Hà Nội, cho rằng việc Việt Nam đạt được thỏa thuận trước thời hạn là một tín hiệu tích cực, khác hẳn với Nhật Bản, nơi ông Trump đe dọa áp thuế cao hơn.

Tuy nhiên, vấn đề then chốt nằm ở việc thực thi mức thuế 40% đối với hoạt động "trung chuyển" hàng hóa. Việc này rất khó theo dõi, và chính quyền Trump vẫn chưa làm rõ định nghĩa về hoạt động này, mặc dù họ đã nhấn mạnh vấn đề này trong các cuộc đàm phán với Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác.

Brian Wong, giáo sư tại một trường đại học ở Hồng Kông, cho rằng Trung Quốc hiểu rằng Mỹ sẽ gặp khó khăn trong việc thực thi các biện pháp này do tính phức tạp của thương mại toàn cầu và khả năng các công ty dễ dàng "lách luật". Ông nhận xét: "Điều quan trọng nằm ở chi tiết thực thi chứ không phải ở các thỏa thuận", và cho rằng phản ứng gay gắt của Bắc Kinh chủ yếu là "mang tính biểu diễn".

Đối với Việt Nam, nhiều chi tiết của thỏa thuận vẫn chưa rõ ràng, bao gồm cả việc liệu mức thuế 20% có phải là mức cuối cùng hay sẽ được áp dụng trên các mức thuế hiện có, cũng như những sản phẩm nào sẽ chịu mức thuế 40%. Sitkoff nhận xét: "Việc đánh giá ưu và nhược điểm của thỏa thuận là rất khó nếu không xem xét thêm thông tin chi tiết về ý nghĩa thực sự của mức thuế".

Ông đặt ra câu hỏi: “Liệu mức thuế 40% đối với hàng hóa 'chuyển tải' có áp dụng cho bất kỳ sản phẩm nào có chứa nội dung từ quốc gia khác không? Câu trả lời cho những câu hỏi này có thể là sự khác biệt giữa việc ăn mừng hay than khóc.”

Lê Hải Yến - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Theo Financial Times

---