Biến thể XE của Omicron: Không có gì bất thường, chưa nên hoảng sợ

Châu Âu phát hiện một số dòng biến thể COVID-19 tái tổ hợp, gồm XD, XE, XF. Trong đó, biến thể XE được cho là có khả năng lây truyền cao hơn 10% so với biến thể BA.2. Tuy nhiên, WHO và các nhà khoa học đều cho rằng không có gì bất thường.

Cho đến nay, biến thể BA.2 của Omicron (còn gọi là biến thể tàng hình) vẫn được xem là dễ lây lan nhất trong số các biến thể của virus SARS-CoV-2 gây đại dịch COVID-19.

Những biến thể tái tổ hợp

Theo báo SCMP, Cơ quan An ninh y tế của Anh (HSA) đang theo dõi 3 dòng tái tổ hợp: XD, XE và XF.

XD là sự kết hợp giữa Delta và BA.1, một dòng phụ của biến thể Omicron. XD được tìm thấy ở Pháp, Đan Mạch và Bỉ.

XE là sự tái tổ hợp của hai dòng con thuộc biến thể Omicron, gồm BA.1 và BA.2 và chỉ được tìm thấy ở Anh.

XF là sự tái tổ hợp giữa Delta và BA.1 và cũng chỉ được phát hiện ở Anh cho đến nay.

Mối liên quan giữa các biến thể tái tổ hợp

XD được phát hiện lần đầu tiên vào tháng 12-2021 và đến ngày 22-3-2022, 49 bệnh nhân đã được phát hiện ở Pháp, Đan Mạch và Bỉ.

Nhà virus học Tom Peacock từ Đại học Hoàng gia London cho biết đây là biến thể tái tổ hợp cần theo dõi. 

Trong khi đó, tính đến ngày 22-3, HSA đã xác định được 637 trường hợp nhiễm biến thể XE ở Anh. Chúng được phân bố theo địa lý trên khắp nước Anh và có số lượng ngày càng tăng, cho thấy có sự lan rộng trong cộng đồng.

HSA đã so sánh các mẫu bộ gene của BA.2 (hiện là biến thể chiếm ưu thế ở Anh) và nhận thấy XE có khả năng lây truyền cao hơn BA.2 9,8%.

Giáo sư Susan Hopkins - cố vấn y tế chính của HSA - cho biết tốc độ lây lan của XE có vẻ như đang tăng trưởng. Tuy nhiên, theo bà Hopskin, cho đến nay vẫn chưa có đủ bằng chứng để đưa ra kết luận về khả năng lây truyền, mức độ nghiêm trọng hoặc hiệu quả của vắc xin đối với biến thể XE. 

Riêng với biến thể lai XF, đến nay chỉ có 39 bệnh nhân mắc biến thể và chỉ có duy nhất ở Anh. Lần đầu tiên XF được phát hiện vào ngày 7-1-2022 và không có mẫu bệnh nào được tìm thấy kể từ ngày 14-2. HSA kết luận XF không có khả năng tác động đến cộng đồng.

Biến thể tái tổ hợp không hề bất thường

Theo các nhà dịch tễ học, hai loại virus có liên quan lây nhiễm vào cùng một tế bào có thể tạo ra một bộ gene hỗn hợp, tạo ra các biến thể virus tái tổ hợp. 

Các nhà nghiên cứu đã báo cáo sự tái tổ hợp bộ gene giữa các biến thể Delta và Alpha trong 26 bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2 ở Nhật Bản.

Ngoài ra, còn có sự tái tổ hợp giữa biến thể Alpha và biến thể B.1.177, được báo cáo lần đầu tiên ở Tây Ban Nha vào mùa hè năm 2020.

Giáo sư Susan Hopkins cho biết các biến thể tái tổ hợp không phải là bất thường, đặc biệt là khi có một số biến thể đang được lưu hành.

"Một số biến thể tái tổ hợp đã được xác định trong quá trình diễn ra đại dịch cho đến nay. Cũng như các loại biến thể khác, hầu hết sẽ biến đi tương đối nhanh chóng", bà Hopkins đánh giá.

Các xét nghiệm phát hiện được nhiễm biến thể mới

Giáo sư Peacock tại Đại học Hoàng gia London cho biết các biến thể như vậy được xác định bằng các xét nghiệm PCR tiêu chuẩn và các bộ dụng cụ tự kiểm tra nhanh.

"Tôi sẽ ngạc nhiên nếu các bộ xét nghiệm trên không hoạt động tốt trên các biến thể mới", ông Peacock nói.

Trên xe điện ngầm ở thủ đô London (Anh), một người đeo khẩu trang đứng trong đám đông nhiều người không đeo - Ảnh: AFP

Liệu vắc xin có hiệu quả? 

Ông Peacok cho biết vẫn còn quá sớm để biết chắc chắn hiệu quả của vắc xin với XE nhưng các nhà khoa học đang theo dõi các dữ liệu chặt chẽ.

Không nên "nhấn nút" hoảng sợ

Một số báo cáo đã đánh dấu sự xuất hiện của biến thể XE hoặc biến thể tái tổ hợp. Quan sát sơ bộ cho thấy rằng nó có thể dễ lây truyền hơn BA.2.

Tuy nhiên theo nhật báo Mint, Viện Di truyền và xã hội Tata (TIGS) của Ấn Độ đã cố gắng xoa dịu nỗi sợ hãi xung quanh biến thể mới này. TIGS cho rằng không cần phải hoảng sợ mà cần phải nghiên cứu sâu về nó.

Phát biểu với Hãng tin ANI, giám đốc TIGS, ông Rakesh Mishra cho biết: "Biến thể XE mới xuất hiện lần đầu tiên vào giữa tháng 1 nhưng tôi tin rằng chúng ta không cần phải 'nhấn nút" hoảng sợ".

Hôm 2-4, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo biến thể XE có thể dễ lây truyền hơn các biến thể khác và cho biết họ "sẽ tiếp tục theo dõi và đánh giá chặt chẽ nguy cơ sức khỏe cộng đồng liên quan đến các biến thể tái tổ hợp" và sẽ "cung cấp thông tin cập nhật khi có thêm bằng chứng".

Tuy nhiên, vào lúc này WHO không có dấu hiệu nào cho thấy biến thể mới này mạnh đến mức có thể gây ra một làn sóng dịch bệnh nguy hiểm.

Nguồn: Báo Tuổi trẻ Online

---