Những điều ít biết về chuyến thăm Liên Xô của Tổng thống Mỹ Richard Nixon

Tổng thống Mỹ Richard Nixon thăm Liên Xô vào ngày 22-5-1972. Cuộc gặp giữa ông và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev đã diễn ra sau thời gian dài quan hệ Liên Xô - Mỹ rơi vào tình trạng nguội lạnh do hậu quả của các cuộc khủng hoảng Berlin 1961 và vịnh Caribe 1962...

Richard Nixon (trái) và Leonid Brezhnev (phải) năm 1972

Sợ bị nghe trộm

Trước đó, vào năm 1959, ông Richard Nixon đã thăm Liên Xô với tư cách là Phó Tổng thống Mỹ nhằm dàn xếp cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Dwight Eisenhower với nhà lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev. Nhưng cuộc gặp sau đó đổ bể vì vụ máy bay U-2 của Mỹ do thám Liên Xô bị bắn rơi. Trong chuyến thăm năm 1959 đó, ông Richard Nixon đã tham dự khai mạc Triển lãm công nghiệp Hoa Kỳ diễn ra tại công viên Sokolniki (Mátxcơva).

Cũng trong chuyến thăm, ông Richard Nixon và ông Nikita Khrushchev đã có cuộc tranh luận nổi tiếng về những giá trị của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản được tổ chức tại gian hàng triển lãm ẩm thực hiện đại của Mỹ. Ông Richard Nixon còn đi thăm một số thành phố khác của Liên Xô.

Sau Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt - người đã tham gia Hội nghị Yalta (Liên Xô) vào tháng 2-1945 - ông Richard Nixon trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên thăm chính thức Liên Xô sau 27 năm. Khi đó, các biện pháp an ninh tăng cường được áp dụng tại Mátxcơva. Ủy ban An ninh quốc gia (KGB) và Bộ Nội vụ Liên Xô tiến hành trấn áp các phần tử xã hội đen.

Dãy nhà (có từ thế kỷ 18-19 cách không xa tháp Borovitskaya của Điện Kremli) nằm trên con đường mà đoàn xe chở Tổng thống Mỹ dự kiến đi qua đã bị phá bỏ…

Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Xô Viết Tối cao Liên Xô Nikolai Podgorny, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô Alexei Kosygin, các bộ trưởng và các quan chức cấp cao khác của Liên Xô đã đón Richard Nixon ngay ở chân cầu thang máy bay tại sân bay Vnukovo. Tổng thống Mỹ đã được bố trí ở trong Điện Kremli cùng những trợ lý thân cận nhất.

Lá cờ sọc sao lần đầu tiên được treo trên tòa nhà tại đây. Các thành viên khác thuộc phái đoàn Mỹ sống ở khách sạn Rossiya và Intourist gần đó.

Theo cựu Đại sứ Liên Xô tại Mỹ Anatoly Dobrynin, việc ông Nixon sống ở Điện Kremli khi đó được coi là vinh dự đặc biệt đối với một vị khách nước ngoài. Tuy nhiên, ông Nixon không muốn trao đổi với Henry Kissinger (lúc ấy là Cố vấn An ninh quốc gia của Tổng thống Mỹ) về nhiều vấn đề ngay tại nơi ở vì sợ bị nghe trộm.

Khi đó, ông Nixon đã phải nói chuyện với ông Kissinger trong chiếc limousine được cách âm đặc biệt luôn đậu bên trong Điện Kremli.

Những món quà tặng đắt giá

Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev mở rộng vòng tay chào đón Tổng thống Mỹ Richard Nixon và tặng ông món quà đắt giá - một chiếc tàu cánh ngầm.

Ông Richard Nixon cũng đã tặng ông Leonid Brezhnev một quả bóng gôn có chữ ký của mình. Biết nhà lãnh đạo Liên Xô mê xe hơi, ông mang theo chiếc xe Cadillac Eldorado đời mới nhất được sản xuất theo đơn đặt hàng đặc biệt tặng Leonid Brezhnev.

Từ đầu những năm 1970, sự hợp tác Xô - Mỹ đã phát triển rất hiệu quả. Vào tháng 9-1971, thỏa thuận vô thời hạn về các biện pháp giảm thiểu nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân giữa 2 nước được ký kết. Các bên cam kết thực hiện mọi biện pháp để ngăn chặn việc vô tình hoặc sử dụng trái phép vũ khí hạt nhân chống lại nhau.

Sau cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, đây là văn kiện đầu tiên ấn định quy tắc ứng xử của các bên trong trường hợp báo động hạt nhân.

Cũng trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Richard Nixon, một loạt văn kiện chiến lược quan trọng mới đã được ký kết, bao gồm Hiệp định giới hạn vũ khí tấn công chiến lược (SALT-1) và Hiệp ước hạn chế hệ thống phòng thủ chống tên lửa (ABM). Vào ngày cuối cùng của cuộc gặp thượng đỉnh, “Những nguyên tắc cơ bản về quan hệ giữa Liên Xô và Mỹ” cũng đã được thông qua.

Văn kiện này thiết lập 12 nguyên tắc quan hệ giữa 2 quốc gia, bao gồm các nguyên tắc bình đẳng và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau...

(Theo Argumenty i Fakty)

Nguồn: Báo An Ninh Thủ Đô

---