Chiến lược an ninh của Trump: Nga và Trung Quốc hưởng lợi chiến lược trong khi EU, ASEAN đối mặt tổn thất lớn

Chiến lược an ninh quốc gia mới (NSS 2025) của chính quyền Trump đang gây ra những phản ứng mạnh mẽ trên toàn cầu. Câu hỏi cốt lõi hiện nay không còn là Mỹ sẽ làm gì để bảo vệ đồng minh. Thay vào đó, thế giới đang tự hỏi ai sẽ sống sót và ai sẽ mất mát trong kỷ nguyên America First (Nước Mỹ trên hết) mới.

Theo học giả Cas Mudde nhận định trên báo The Guardian, bản chiến lược này nhằm mục đích thay đổi hoàn toàn nền dân chủ tự do mà chúng ta từng biết. Đây không chỉ là một sự điều chỉnh chính sách thông thường mà là một cuộc đại tu về tư duy đối ngoại của siêu cường số một thế giới.

Trong bức tranh địa chính trị mới này, trật tự thế giới không chỉ dịch chuyển mà đang bị đảo chiều một cách quyết liệt. Khi Hoa Kỳ dần thu mình về Tây Bán Cầu và từ bỏ vai trò cảnh sát toàn cầu, bản đồ quyền lực lập tức được vẽ lại. Những kẻ thắng lớn và những quốc gia chịu thiệt hại nặng nề đã lộ diện rõ ràng qua các dòng văn bản chiến lược.

Câu hỏi cốt lõi hiện nay không còn là Mỹ sẽ làm gì để bảo vệ đồng minh. Thay vào đó, thế giới đang tự hỏi ai sẽ sống sót và ai sẽ mất mát trong kỷ nguyên America First (Nước Mỹ trên hết) mới.

Dưới đây là bản phân tích chi tiết về những quốc gia được hưởng lợi và những bên phải trả giá đắt nhất từ văn bản lịch sử này.

Nga và Trung Quốc hưởng lợi từ sự thay đổi chiến lược của Mỹ

Nga được đánh giá là quốc gia hưởng lợi lớn nhất từ bản chiến lược NSS 2025. Moscow đã đạt được những lợi thế chiến lược mà họ hằng mong đợi từ nhiều thập kỷ qua. Việc Mỹ giảm ưu tiên cho Ukraine và nới lỏng các ràng buộc với NATO đã vô tình tạo ra một khoảng trống quyền lực khổng lồ cho Nga lấp đầy.

Dưới đây là những lý do chính khiến Nga thắng thế:

• Chính quyền Mỹ không còn coi Nga là mối đe dọa số một, giúp Moscow giảm bớt áp lực chiến lược và cấm vận.
• Việc khuyến khích các nước châu Âu tự lo liệu về quốc phòng giúp Nga dễ dàng thực hiện mục tiêu chia rẽ khối phương Tây.
• Áp lực từ Washington buộc Ukraine phải đàm phán hòa bình theo hướng hạ cánh mềm hoàn toàn có lợi cho Nga trong bối cảnh họ đang kiểm soát thực địa.
• Sự rút lui của Mỹ giúp Nga tăng biên độ hành động tại các khu vực ảnh hưởng truyền thống của mình.

Đối với Trung Quốc, mặc dù không được Mỹ ưu ái nhưng Bắc Kinh lại hưởng lợi gián tiếp một cách đáng kể. Khi Mỹ chuyển trọng tâm từ đối đầu quân sự sang cạnh tranh kinh tế thuần túy, Trung Quốc có thêm không gian để thở. Việc Washington giảm huy động chiến lược ở Đông Á giúp Bắc Kinh rảnh tay hơn trong việc gây sức ép tại Biển Đông và Đài Loan.

Sự suy yếu của các liên minh đa phương như NATO cũng giúp Trung Quốc dễ dàng thực hiện chính sách chia rẽ và trị đối với châu Âu. Tại khu vực Đông Nam Á, khi các nước ASEAN thiếu đi sự ủng hộ mạnh mẽ từ Mỹ, Bắc Kinh sẽ có thêm nhiều đòn bẩy quyền lực. Thực tế không phải Trung Quốc mạnh lên đột biến, mà là sự rút lui của Mỹ đã tạo ra những khoảng trống đủ lớn để họ tận dụng.

Các phong trào dân túy và các quốc gia Trung Đông

Chiến lược NSS 2025 công khai bày tỏ mong muốn nuôi dưỡng các lực lượng phản kháng ngay bên trong lòng châu Âu. Điều này mang lại lợi thế cực lớn cho các đảng phái cánh hữu và phong trào dân túy.

Các đảng như AfD tại Đức, phong trào của bà Le Pen tại Pháp hay đảng Fidesz của Hungary đang nhận được sự khích lệ chưa từng có từ Washington.

Những lực lượng này hưởng lợi nhờ các yếu tố sau:

• Mỹ gây áp lực lên Liên minh Châu Âu (EU) về vấn đề di cư, vốn là chủ đề sở trường của các đảng cánh hữu.
• Quan điểm quốc gia trên hết của Tổng thống Trump hoàn toàn trùng khớp với chủ trương của các phong trào dân túy này.
• Sự thờ ơ của Mỹ đối với NATO cung cấp cái cớ để họ tấn công các chính sách chung của Brussels.

Tại Trung Đông, các quốc gia như Saudi Arabia, Israel và UAE cũng nhận thấy những tín hiệu tích cực. Chiến lược mới của Tổng thống Trump ưu tiên sự ổn định năng lượng và kiềm chế Iran thay vì thúc đẩy dân chủ hóa. Mỹ sẽ duy trì hợp tác an ninh và thương mại mà không quá khắt khe về các vấn đề nhân quyền như trước đây.

Những khu vực hưởng lợi có điều kiện

Khu vực Mỹ Latinh bao gồm các nước như Brazil, Mexico, Colombia và Chile sẽ được đặt lên hàng ưu tiên số một. Vì Tổng thống Trump muốn giữ ổn định sân sau, Mỹ sẽ tăng cường đầu tư và mời gọi các nước này tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu mới. Tuy nhiên, cái giá phải trả là họ phải chấp nhận các điều kiện khắt khe về kiểm soát biên giới và phòng chống ma túy.

Ấn Độ cũng nằm trong nhóm hưởng lợi một cách linh hoạt.

Khi Mỹ giảm tập trung vào đối đầu quân sự trực tiếp với Trung Quốc, New Delhi dễ dàng thực hiện chính sách đi dây mà không bị thúc ép chọn phe. Mỹ vẫn cần Ấn Độ như một đối trọng dài hạn, điều này giúp Ấn Độ tăng cường đòn bẩy trong các cuộc thương lượng quốc tế.

Ukraine và Liên minh châu Âu đối mặt với thách thức sinh tồn

Ukraine được coi là quốc gia chịu thiệt hại nặng nề nhất trong bản thiết kế chiến lược mới này.

NSS 2025 gần như đặt dấu chấm hết cho quan điểm coi Ukraine là tiền tuyến của dân chủ thế giới.

Các cam kết về viện trợ vô điều kiện và mục tiêu đánh bại Nga trên chiến trường không còn là ưu tiên hàng đầu của Washington.

Hệ quả đối với Kiev là vô cùng nghiêm trọng:

• Ukraine có nguy cơ bị đẩy vào một cuộc đàm phán ở thế yếu với những điều khoản bất lợi.
• Khả năng gia nhập NATO trong tương lai gần trở nên mờ mịt hơn bao giờ hết.
• Chiến tranh có thể bị đóng băng tại các vị trí hiện tại, gây thiệt hại lâu dài về lãnh thổ cho Ukraine.

Tại châu Âu, nền tảng liên minh phương Tây đang bị đe dọa nghiêm trọng.

Dưới thời Thủ tướng Đức Friedrich Merz, châu Âu đang phải đối mặt với áp lực phải tự chi trả từ 2% đến 4% GDP cho quốc phòng. Việc Mỹ đứng về phía các lực lượng dân túy chống lại các chính phủ đương nhiệm tại châu Âu đang tạo ra một cuộc khủng hoảng niềm tin sâu sắc.

Nguy cơ đối với Đài Loan và khu vực Đông Nam Á

Mặc dù Mỹ không tuyên bố bỏ rơi Đài Loan, nhưng các cam kết can thiệp quân sự trực tiếp đã trở nên mơ hồ hơn.

Đài Loan giờ đây được yêu cầu phải tự lo liệu nhiều hơn về khả năng phòng thủ của mình.

Trung Quốc có thể tận dụng điều này để tăng cường các hoạt động trong vùng xám nhằm bào mòn sức kháng cự của hòn đảo này.

Khu vực ASEAN, đặc biệt là Việt Nam và Philippines, cũng đứng trước những thách thức không nhỏ.

Việc Mỹ chuyển trọng tâm về Tây Bán Cầu đồng nghĩa với việc các đồng minh tại Đông Nam Á sẽ nhận được ít sự hỗ trợ hơn. Các quốc gia trong khu vực sẽ không còn được hưởng ô an ninh miễn phí từ Mỹ như trước đây.

Tình thế này buộc các nước ASEAN phải thực hiện chính sách tự lực chiến lược mạnh mẽ hơn. Trung Quốc hiện đang nắm giữ lợi thế lớn hơn trong các tranh chấp tại Biển Đông khi vai trò răn đe của Mỹ giảm sút. Tình thế ngoại giao của các nước nhỏ trong khu vực theo đó cũng trở nên phức tạp và khó đoán định hơn rất nhiều.

Tóm lại, chiến lược NSS 2025 của Tổng thống Trump đang vẽ nên một thế giới đa cực và hỗn độn. Trong kỷ nguyên không còn Pax Americana (Hòa bình kiểu Mỹ), mỗi quốc gia buộc phải tự xoay xở để bảo vệ lợi ích của chính mình.

Nga và Trung Quốc đang nổi lên như những bên hưởng lợi chiến lược, trong khi Ukraine, EU và ASEAN phải đối mặt với những tổn thất lớn nhất.

Phạm Hương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Nguồn tham khảo :

• Trump warns of European ‘civilizational erasure’ in realigned national security strategy ( WP)
• Trump strategy document revives Monroe Doctrine, slams Europe (Reuters )
• Experts react: What Trump’s National Security Strategy means for US foreign policy ( Atlantic Council )
• The National Security Strategy: The Good, the Not So Great, and the Alarm Bells ( CSIS )
• Trump’s Security Strategy Focuses on Profit, Not Spreading Democracy. ( NYT )
• Trump’s Security Strategy Is Incoherent Babble ( POLITICO )

---