Kinh tế Nga đứng trước bờ vực khủng hoảng khi nguồn lực thời chiến dần cạn kiệt

Theo thông tin từ tờ The Washington Post ngày 22/12, nền kinh tế Nga đang tiến gần hơn tới một cuộc suy thoái nghiêm trọng. Dựa trên phân tích từ các chuyên gia quốc tế và số liệu chính thức, Moscow không chỉ đối mặt với tình trạng sản xuất đình trệ mà còn đứng trước nguy cơ khủng hoảng ngân hàng mang tính hệ thống. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc doanh thu dầu mỏ sụt giảm nghiêm trọng và các lệnh trừng phạt từ phương Tây ngày càng trở nên khắc nghiệt.

Nền kinh tế Nga đang chịu áp lực lớn do chi phí duy trì các hoạt động quân sự và lệnh trừng phạt quốc tế.

Bức tranh kinh tế u ám và rủi ro hệ thống

Mặc dù Tổng thống Mỹ Donald Trump từng nhận định rằng Nga đang giữ ưu thế trong cuộc xung đột với Ukraine, các nhà kinh tế lại đưa ra một đánh giá trái ngược về thực lực tài chính của nước này. Họ cho rằng vị thế kinh tế của Moscow hiện tại đang ở mức yếu nhất trong nhiều năm qua. Điện Kremlin đã tiêu tốn gần như toàn bộ nguồn dự trữ tiền mặt tích lũy được và đang phải vay mượn tối đa để duy trì ngân sách. Các chuyên gia dự báo những khó khăn lớn nhất vẫn còn nằm ở phía trước khi các nguồn lực dự phòng không còn nhiều.

Các dấu hiệu suy thoái thực chất đã bắt đầu lộ diện từ trước khi Mỹ áp đặt các vòng trừng phạt mới vào lĩnh vực năng lượng hồi tháng 10. Để kiềm chế lạm phát bùng nổ do chi phí quân sự khổng lồ và giá hàng hóa nhập khẩu tăng vọt, Ngân hàng Trung ương Nga đã phải dùng đến những biện pháp cực đoan. Lãi suất điều hành có thời điểm đã bị đẩy lên trên mức 20% nhằm ngăn chặn đà mất giá của đồng nội tệ.

Ngay cả khi lãi suất sau đó được điều chỉnh giảm về mức 16%, đây vẫn là con số quá cao đối với hầu hết các doanh nghiệp nội địa. Mức lãi suất này đang trực tiếp bóp nghẹt lợi nhuận, khiến các hoạt động đầu tư mới bị đình trệ hoàn toàn. Hệ quả là sản lượng của nhiều ngành công nghiệp then chốt bắt đầu sụt giảm, trong khi khối nợ của các doanh nghiệp không ngừng phình to.

Cú sốc từ sự sụt giảm doanh thu năng lượng

Dầu khí vốn là huyết mạch của kinh tế Nga, nhưng hiện tại "nguồn sữa" này đang cạn dần. Theo ước tính từ Reuters, doanh thu từ lĩnh vực dầu khí của Nga trong tháng 12/2025 đã giảm tới 49% so với cùng kỳ năm trước đó. Đây là một con số gây sốc, cho thấy các biện pháp kiểm soát giá và cấm vận của phương Tây đang phát huy tác dụng mạnh mẽ.

Bộ Tài chính Mỹ đã nhắm mục tiêu trực tiếp vào Rosneft và Lukoil, hai tập đoàn dầu mỏ lớn nhất của Nga. Áp lực này buộc Moscow phải bán dầu Urals với mức chiết khấu cực sâu, thường thấp hơn thị trường tới hơn 20 USD mỗi thùng. Giá bán thực tế hiện chỉ dao động quanh mức 35 USD, thấp hơn rất nhiều so với con số 69 USD được dùng để tính toán ngân sách quốc gia năm 2025.

Ông Janis Kluge, chuyên gia kinh tế tại Viện Nghiên cứu Các vấn đề Quốc tế và An ninh Đức, nhận định rằng các yếu tố thuận lợi trước đây của Nga đã biến mất. Nga không còn được hưởng lợi từ giá hàng hóa cao hay các cú hích chi tiêu đột biến như giai đoạn đầu của cuộc chiến. Ông nhấn mạnh rằng tình trạng hiện tại là tồi tệ nhất kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu nổ ra.

Nguy cơ khủng hoảng nợ và hệ thống ngân hàng

Số liệu chính thức từ Ngân hàng Trung ương Nga cho thấy nợ xấu hiện chiếm khoảng 5% tổng dư nợ toàn hệ thống. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo con số thực tế có thể cao hơn nhiều do các quy định báo cáo trong lĩnh vực quốc phòng đã được nới lỏng. Tín dụng liên quan đến quân sự được ước tính chiếm khoảng một phần tư tổng nợ doanh nghiệp, tương đương hơn 202 tỷ USD.

Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp lớn tại Nga cũng đã bắt đầu lên tiếng cảnh báo về tình hình tài chính tồi tệ. Ông Alexander Shokhin, Chủ tịch Liên minh Các nhà công nghiệp và doanh nhân Nga, thừa nhận nhiều đơn vị đang ở trong "tình trạng tiền vỡ nợ". Một số tổ chức phân tích có liên hệ với Điện Kremlin thậm chí còn đưa ra những dự báo bi quan hơn về tương lai gần:

• Khủng hoảng ngân hàng hệ thống có thể bùng phát trước tháng 10/2026.
• Người dân có khả năng sẽ rút tiền hàng loạt nếu niềm tin vào hệ thống tài chính tiếp tục suy giảm.
• Nợ xấu tăng cao sẽ khiến các ngân hàng không còn khả năng cung cấp thanh khoản cho nền kinh tế.

Dấu hiệu suy kiệt của các tập đoàn nhà nước và đời sống xã hội

Khó khăn không chỉ dừng lại ở các doanh nghiệp nhỏ mà đã lan tới những "gã khổng lồ" nhà nước. Gazprom, tập đoàn năng lượng hàng đầu, đã ghi nhận mức lỗ lên tới 12,9 tỷ USD. Nguồn dự trữ của tập đoàn này đã bốc hơi nhanh chóng, từ 27 tỷ USD vào đầu năm 2022 xuống chỉ còn khoảng 6 đến 8 tỷ USD ở thời điểm hiện tại.

Tương tự, tập đoàn Rosneft cũng chứng kiến lợi nhuận ròng giảm tới 70% trong 9 tháng đầu năm 2025. Những khó khăn tài chính này đang bắt đầu tác động trực tiếp đến đời sống của người lao động Nga:

• Nợ lương chưa trả trong tháng 10/2025 tăng gấp ba lần so với cùng kỳ, vượt mốc 27 triệu USD.
• Hơn 26.000 đơn khiếu nại liên quan đến vi phạm luật lao động đã được gửi tới các cơ quan chức năng trong năm nay.
• Nhiều doanh nghiệp không còn khả năng duy trì quy mô nhân sự do chi phí vốn quá cao.

Tổng thể lại, nền tảng kinh tế thời chiến của Nga đang bộc lộ những vết nứt sâu sắc và suy kiệt một cách nhanh chóng. Các rủi ro về tài chính và ngân hàng đang tích tụ như một quả bom hẹn giờ. Nếu không có những thay đổi mang tính đột phá, các chuyên gia tin rằng một sự đổ vỡ trên diện rộng là điều khó có thể tránh khỏi trong trung hạn.

Thành Lộc - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Theo: The Washington Post

---