Musk tập hợp phe cực hữu ở châu Âu. Tesla đang phải trả giá

Tỷ phú công nghệ Elon Musk đang gây chú ý với các hoạt động chính trị ngày một táo bạo tại châu Âu, đặc biệt là sự ủng hộ của ông dành cho các đảng phái cánh hữu. Tuy nhiên, những động thái này dường như đang ảnh hưởng tiêu cực đến thương hiệu Tesla.

Những người ủng hộ đảng Alternative für Deutschland (AfD) tham gia cuộc biểu tình vận động tranh cử của AfD tại Hohenschoenhausen, Berlin, Đức, ngày 22 tháng 2 năm 2025. REUTERS/Christian Mang/Ảnh lưu trữ

Trong hai tháng qua, tỷ phú công nghệ Elon Musk đã dành ít nhất hai chục bài đăng trên nền tảng X để quảng bá cho đảng cực hữu Alternative für Deutschland (AfD) của Đức, phỏng vấn lãnh đạo đảng và khẳng định với 219 triệu người theo dõi rằng AfD là "hy vọng duy nhất" của nước này.

Tuy nhiên, theo phân tích của Reuters về các bài đăng và dữ liệu thăm dò ý kiến, cũng như phỏng vấn các nhà phân tích chính trị, sự ủng hộ của Musk dường như không đóng vai trò lớn trong kết quả bất ngờ khi AfD giành vị trí thứ hai tại cuộc bầu cử địa phương ngày 23/2.

Dù vậy, CEO Tesla vẫn kiên định thúc đẩy các mục tiêu cánh hữu khắp châu Âu. Dấu ấn rõ nhất đến nay có lẽ là tổn hại đến thương hiệu Tesla, nhưng các nhà phân tích cho rằng Musk có thể đang nhắm mục tiêu dài hạn hơn: ủng hộ các đảng phái chính trị có thể dỡ bỏ các rào cản pháp lý mà ông cho là cản trở đổi mới công nghệ. Musk và Tesla không phản hồi yêu cầu bình luận từ Reuters.

Đụng độ với "cỗ máy quan liêu" châu Âu

Tháng 1/2024, Musk than phiền về "bánh xe quy định và bộ máy quan liêu" của châu Âu. Khi một quan chức EU đe dọa trừng phạt ông năm ngoái, Musk đáp trả trên X bằng meme từ phim hài Tropic Thunder: "Hãy lùi lại và… tự đấm vào mặt mình đi!"

AfD — đảng bị cơ quan tình báo Đức xếp vào nhóm cực đoan — hiện là lực lượng đối lập lớn nhất sau cuộc bầu cử tháng trước, bất chấp sự kỳ thị từ quá khứ phát xít của Đức. Một lãnh đạo AfD từng buộc phải từ chức năm 2023 sau khi tuyên bố lực lượng SS (Đức Quốc xã) "không phải toàn tội phạm". Musk vẫn phát sóng cuộc phỏng vấn với lãnh đạo AfD Alice Weidel trên X vào ngày 9/1.

Sự trỗi dậy của AfD phản ánh làn sóng cực hữu lan rộng khắp châu Âu, khi các đảng dân túy cánh hữu đạt thành tích cao nhất trong nhiều thập kỷ.

Từ Italy, Hà Lan, Hungary đến Slovakia, Phần Lan, Croatia, họ đang nắm quyền hoặc chia sẻ quyền lực. Tại Thụy Điển, Áo và Đức, họ là đảng lớn nhất hoặc nhì quốc hội, trong khi Pháp chứng kiến mức tăng vọt trong thăm dò. Các nước như Romania, Bỉ, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha cũng ghi nhận xu hướng tương tự.

Làn sóng này được thúc đẩy bởi làn sóng nhập cư, trì trệ kinh tế và tranh cãi về hạn chế tự do ngôn luận — những vấn đề Musk liên tục khuếch đại trên X. Bài đăng của ông ngày càng tập trung vào chính trị châu Âu kể từ khi hỗ trợ cựu Tổng thống Donald Trump tái tranh cử vào tháng 11/2023, theo phân tích hơn 20.000 bài đăng của Reuters.

Tác động hạn chế, nhưng để lại dấu ấn

Khi Musk lần đầu công khai ủng hộ AfD vào ngày 20/12/2023, đảng này đang đạt 19,3% trong thăm dò. Kết quả cuối cùng là 20,8%, cho thấy ảnh hưởng của tỷ phú không lớn. Ba nhà phân tích nhận định các vụ tấn công do nghi phạm Trung Đông và Afghanistan thực hiện tại Đức trong giai đoạn này mới là yếu tố then chốt.

Tuy nhiên, hai chuyên gia khác cho rằng Musk giúp AfD thu hút cử tri trẻ, hứa hẹn cải thiện kết quả trong tương lai. "Ông ấy khiến AfD trông 'ngầu' và sáng tạo hơn", Martin Fassnacht, chuyên gia tiếp thị tại Trường Quản lý Otto Beisheim (Đức), nhận xét.

Tesla chịu hệ lụy

Sự ủng hộ cực hữu của Musk dường như khiến Tesla trả giá. Doanh số xe điện của hãng tại châu Âu giảm 45% trong tháng 1/2024 so với cùng kỳ, trong khi đối thủ tăng 37% (theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu). Số liệu tháng 2 tiếp tục lao dốc. Bốn nhà quản lý đội xe doanh nghiệp tiết lộ thị phần Tesla đang "đi ngang hoặc giảm", báo hiệu thách thức dài hạn.

Mục tiêu dài hạn: Thay đổi châu Âu?

Phân tích của Reuters chỉ ra trọng tâm của Musk chuyển sang châu Âu sau khi hỗ trợ Trump. Tại Anh, ông công kích Thủ tướng Keir Starmer, ủng hộ đảng cải cách cực hữu Reform. Ở Italy, ông thân thiết với Thủ tướng Giorgia Meloni — người gọi Musk là "thiên tài quý giá". Tại Romania, tỷ phú quảng bá chính trị gia cực hữu Calin Georgescu và chỉ trích tòa án địa phương.

Damian Tambini, chuyên gia Trường Kinh tế London, nhận định: "Nền tảng như X có sức mạnh định hình dư luận châu Âu. Không loại trừ khả năng Musk 'đảo ngược' một quốc gia về chính trị". Điều này có thể tạo đà cho các chính phủ cực hữu giảm bớt quy định mà Musk phản đối, như Luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA) của EU — vốn đe dọa phạt X 6% doanh thu toàn cầu nếu không kiểm soát nội dung bất hợp pháp.

Cuộc chiến với "văn hóa thức tỉnh"

Bài đăng của Musk trên X thường chia sẻ thông tin chưa kiểm chứng, tương tác với tài khoản cực hữu như Peter Imanuelsen (người ủng hộ thuyết âm mưu 11/9 và đổ bộ mặt trăng giả) hay Tommy Robinson (kích động cực hữu đang ngồi tù). Musk kêu gọi trả tự do cho Robinson, gọi anh ta là "tù nhân chính trị" — động thái bị chỉ trích là thiếu căn cứ.

Tương lai mờ mịt của Tesla

Trong khi ảnh hưởng chính trị của Musk còn bỏ ngỏ, Tesla đang chật vật tại thị trường châu Âu. Doanh số giảm 10,8% đầu năm 2024, trong khi toàn thị trường chỉ sụt 1,3%.

Khảo sát của Electrifying.com cho thấy 59% người Anh có ý định mua xe điện từ chối Tesla vì Musk. Các hashtag như #teslatakedown và #swasticars (chơi chữ "swastika" — biểu tượng phát xít) lan truyền trên X.

Tim Albertsen, CEO Ayvens — công ty cho thuê xe lớn châu Âu — nhận định: "Tesla cần sản phẩm mới. Dòng xe hiện tại khá yếu". Ben Kilbey, cựu chủ sở hữu Model Y, chia sẻ: "Tôi yêu công nghệ Tesla, nhưng không muốn liên quan đến chính trị của Musk".

Bài viết phản ánh quan điểm của Reuters, không nhất thiết trùng khớp với ý kiến tòa soạn.

Thu Phương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Được điều chỉnh từ bản tin Reuters

---