Helmut Kohl, cha đẻ của nước Đức thống nhất qua đời ở tuổi 87

Cựu thủ tướng Helmut Kohl, người lèo lái sự thống nhất của nước Đức và đóng vai trò quan trọng trong thành lập EU, vừa qua đời ở tuổi 87.

 

Chính trị gia bảo thủ Helmut Kohl là thủ tướng lâu năm nhất của nước Đức (1982-1998) kể từ thời Otto von Bismarck.

Ông được nhìn nhận như kiến trúc sư trưởng của Liên minh châu Âu và là nhà lãnh đạo lèo lái nước Đức thống nhất sau khi bức tường Berlin sụp đổ năm 1989.

Tượng đài chính trị lớn 

Một tượng đài chính trị lớn của thời kỳ Chiến tranh lạnh, trong nhiều thập niên, ông là nhà lãnh đạo Liên minh Dân chủ Cơ Đốc giáo (CDU), chính đảng của đương kim Thủ tướng Angela Merkel.

Đảng CDU ngay lập tức đăng hình ông trên Twitter cùng dòng chữ, "Chúng tôi đau buồn". Tờ Bild cho biết ông Kohl qua đời tại nhà riêng ở Ludwigshafen, bang Rheinland-Pfalz, phía tây nước Đức.

Ngoại trưởng Đức Sigmar Gabriel gọi ông Kohl là "nhà lãnh đạo, một chính trị gia lớn của nước Đức, và trên hết là một người châu Âu vĩ đại, người không chỉ đem lại nước Đức thống nhất mà cũng dẫn dắt châu Âu trở thành một".

"Đây là di sản lớn của ông ấy. Đây là điều chúng ta sẽ nhớ về ông," ông Gabriel nói. 

Cùng với Tổng thống Pháp François Mitterrand, ông Kohl cũng được coi là kiến trúc sư của Hiệp ước Maastricht thành lập Liên minh châu Âu (EU). Kohl từng được các tổng thống Mỹ George H.W. Bush và Bill Clinton mô tả là "nhà lãnh đạo vĩ đại nhất của châu Âu nửa sau của thế kỷ 20".

Ông cũng nổi tiếng bởi những tranh cãi với cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher, một chính trị gia nổi tiếng khác của thế kỷ 20. 

Khi ông Kohl (họ của ông tiếng Đức có nghĩa là “bắp cải”) lên làm thủ tướng Tây Đức năm 52 tuổi, người đàn ông cao 1m93 đến từ tỉnh lẻ và thích món thịt heo trở thành chủ đề của vô số câu chuyện phiếm.

Nhưng khi bức tường Berlin sụp đổ vào tháng 11/1989, Kohl đã “nắm lấy vai trò lịch sử” để tạo thành vị thế chính trị to lớn giống như chiều cao của chính ông. 

Ông Kohl coi thủ tướng đầu tiên của Tây Đức sau Thế Chiến, Konrad Adenauer, như tấm gương về mặt lý tưởng của mình. Ông Adenauer là người lèo lái nước Đức tái thiết sau khi thất bại sau Chiến tranh Thế giới II.

“Sau khi bức tường Berlin sụp đổ, Kohl hành động như thể tinh thần của Konrad Adenauer đột nhiên thấm vào ông”, giáo sư sử học Stanley Hoffman của Đại học Harvard viết. 

Cựu thủ tướng Đức Helmut Kohl . Ảnh: Alcheron

Thách thức thống nhất: Anh sợ Đức hùng cường trở lại

Năm 1989, sau 4 thập kỷ chia rẽ, Tây Đức lúc đó đã phát triển hơn rất nhiều so với phần còn lại ở phía Đông.

Thống nhất nước Đức khi đó là nhiệm vụ rất khó khăn khi người Tây Đức không muốn hy sinh đời sống chất lượng cao của mình trong khi người Đông Đức dù muốn thống nhất nhưng lo sợ mình bị đối xử như công dân hạng hai. 

Chính trường thế giới lúc này cũng xuất hiện nhiều thách thức mới.

Ông Kohl kể lại trong hồi ký của mình ông đã phải vật lộn rất nhiều với Tổng thống Pháp Francois Mitterrand cũng như là với Thủ tướng Anh Margaret Thatcher để thúc đẩy nước Đức thống nhất.

“Tôi nhận ra là Bà đầm Thép (Thatcher) muốn giữ nguyên trạng... Tất cả đều bởi một điều – rằng nước Đức sẽ trở nên hùng mạnh trở lại”, ông viết. 

Ông đã phải cam đoan với cả hai rằng nước Đức sẽ tôn trọng biên giới năm 1945 và sẽ “vai kề vai” với các đồng minh phương Tây.

Ông Kohl, một người bảo thủ, sau này có mối quan hệ gần gũi với ông Mitterand, người phe Xã hội. Quan hệ hợp tác đặc biệt này giúp châu Âu hiện thực hoá việc tạo ra đồng tiền chung euro vào tháng 1/1999. 

Ông Kohl cũng thuyết phục được Tổng thống Mỹ George H. W. Bush chấp nhận một nước Đức thống nhất và rộng lớn hơn, thuyết phục được Liên Xô rút quân.

Nước Đức mới trở thành trái tim của Liên minh EU mở rộng – kế hoạch mà ông tin sẽ giúp đảm bảo cho hoà bình – và là thành viên nòng cốt của NATO.

Với những vấn đồng gai góc của hệ thống ngân hàng, ông đảm bảo đồng Mark của Đông Đức và Tây Đức có cùng giá trị.

11 tháng sau khi bức tường Berlin sụp đổ, ngày 3/10/1990, nước Đức chính thức thống nhất nhưng quá trình này cũng dẫn tới những trả giá nhất định.

Ông Kohl là người dìu dắt bà Angela Merkel trong bước đường chính trị ban đầu. Ảnh: Reuters. 

Cái giá lớn của thống nhất 

Với tỷ lệ thất nghiệp cao, phía đông nước Đức vẫn nghèo hơn so với phần còn lại của đất nước, điều khiến nhiều người Đông Đức luyến tiếc quá khứ. Sự tức giận này giúp Gerhard Schröder của đảng Dân chủ Tự do (SDP) lật đổ ông Kohl vào năm 1998.

“Cái giá chính trị - và kinh tế  - của việc trì hoãn thống nhất sẽ còn nặng nề hơn rất nhiều so với gánh nặng tài chính chúng tôi chấp nhận khi đẩy nhanh thống nhất”, ông Kohl nói vào năm 1996. Khi đó, 480 tỷ USD đã được đổ vào miền Đông của nước Đức.

“Kể cả nếu tôi thấy những con số đó vào năm 1990, tôi cũng sẽ không hành xử khác đi”, ông nói. 

Ông Kohl rời khởi chính trường vào năm 2002. Sau một lần ngã vào năm 2008, ông gặp khó khăn trong giao tiếp và buộc phải dùng xe đẩy. 

Thủ tướng Merkel được coi như là người kế tục ông Kohl và thường được ông gọi là Mädchen (cô gái của tôi). Trong những năm tháng còn trẻ, ông Kohl là người dìu dắt bà.

Ông cũng chỉ định bà cho chức vụ bộ trưởng đầu tiên. 

Mối quan hệ của cả hai xấu đi sau khi ông Kohl bị chính bà lật đổ khỏi vị trí lãnh đạo CDU sau thông tin ông nhận tiền từ những người quyên góp giấu tên. 

Bà Angela Merkel năm 2012 khi kỷ niệm 30 năm ông trở thành thủ tướng đã tuyên bố người châu Âu đã “may mắn đoàn kết” nhờ vào nỗ lực của ông Kohl. 

Sinh năm 1930, ông Kohl buộc phải gia nhập Đoàn thanh niên của Hitler vào năm 1940 khi mới 10 tuổi. Ông giành trọn cuộc đời chính trị của mình để xây dựng nước Đức sau giai đoạn Thế chiến. 

Người vợ đầu của ông, bà Hannelore, tự sát vào năm 2001 vì một chứng bệnh lạ là dị ứng với ánh sáng khiến bà phải sống thời gian dài trong bóng tối. Ông bà có một người con trai, Walter. 

Ông lập gia đình lần thứ 2 vào năm 2008 với bà Maike Richter, một trợ lý ở bộ kinh tế và kém ông 35 tuổi. 

Nguồn: BILD/ ZING.

---