Ba tháng trước, Sonya, một cô gái 25 tuổi, làm việc tại một công ty game di động lớn và kiêm làm trợ giảng, đã đưa ra một trong những quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời mình: Cô rời nước Nga.
Cô có một căn hộ chung cư cũ nhưng ấm cúng với bạn trai và hai người bạn cùng phòng khác ở trung tâm thành phố Matxcơva, một nhóm bạn thân thiết và dành vài ngày trong tuần để tham gia các lớp học tại một học viện khiêu vũ địa phương – niềm đam mê cả đời của cô.
“Đây là nhà tôi. Gia đình, bạn bè của tôi ở đó. Cả cuộc đời tôi. Làm thế nào bạn có thể từ bỏ tất cả những thứ này? ” cô nói với phóng viên tạp chí Fortune.
Nhưng giống như vô số những người Nga trẻ có học thức khác, Sonya, người yêu cầu phóng viên chỉ nói tên của mình, đã đóng gói đồ đạc và bỏ chạy khỏi đất nước này sau khi Nga xâm lược Ukraine vào ngày 24 tháng 2.
6 thanh niên người Nga giải thích lý do họ rời nước Nga
Hình ảnh:
1: Sonya, 25 tuổi, đã rời khỏi Matxcơva, Nga, đến Belgrade, Serbia, vào tháng 5 năm 2022.
2: Roman Pastukhov đi dạo trên đường phố Niigata, Nhật Bản, tháng 8 năm 2021.
3: Grishanti Holon ở Bali Indonesia, năm 2022.
4: Elena nhìn ra biển ở Síp, năm 2022.
Các ước tính khác đưa ra số người đã ra đi vì cuộc chiến là 300.000 đến 3,8 triệu. Con số chính xác vẫn chưa được biết. Một cuộc khảo sát gần đây của tổ chức phi chính phủ OK Russians cho biết độ tuổi trung bình của những người Nga rời khỏi đất nước sau ngày 24 tháng 2 là 32 tuổi, trong khi 80% trong số họ có trình độ học vấn trên đại học.
Và khi chiến tranh đến gần mốc thời gian sáu tháng, Nga đang trải qua làn sóng di cư ra nước ngoài lần thứ hai, khi các cá nhân và gia đình có đủ thời gian để kết thúc cuộc sống của họ tại Nga và hiện đang rời đi. Và mặc dù các ước tính cho các con số rất khác nhau, nhưng cuộc di cư ồ ạt ra khỏi Nga năm nay có thể so sánh với cuộc di cư ban đầu ra khỏi Nga khi Liên Xô sụp đổ, với 1,2 triệu người Nga rời đi vào năm 1992 và 1993.
Hiện nay, tình trạng chảy máu chất xám quy mô lớn của Nga bao gồm những người trẻ tuổi, có kỹ năng và những công dân có trình độ học vấn, có thể làm suy yếu các lĩnh vực từ báo chí, đến học thuật và công nghệ, các chuyên gia nhận định.
Sonya rời Nga trong đợt di cư thứ hai. Vào tháng 3, cô đã mua vé giá rẻ nhất, 650 đô la – chỉ thấp hơn một chút so với lương hàng tháng của cô là 750 đô la – và rời đi vào tháng 5. Sonya nói rằng cô đã sớm nhận ra rằng cuộc sống ở Nga là không thể chịu nổi, bởi vì “chiến tranh… nhiều chi tiết kinh khủng hơn về tình hình ở Ukraine đã được tiết lộ. Chính phủ, hệ thống nói chung. Phi nhân tính với các luật phản dân chủ. Một nền kinh tế bị hủy hoại ”.
Cô nói: “Hàng ngày, chúng tôi đã và vẫn đang trải qua một dòng cảm xúc xấu hổ và tức giận không thể kiểm soát được.”
Cho một tương lai tốt hơn
Gần như chỉ sau một đêm, cuộc chiến Ukraine của Putin đã biến Nga trở thành một quốc gia gây hấn trên toàn cầu và khiến nền kinh tế rơi vào hỗn loạn.
Các nhà lãnh đạo quốc tế lên án hành động của Putin và các quốc gia phương Tây đã tung ra đòn trừng phạt chưa từng có tiền lệ vào nước này, bao gồm cả việc loại Nga ra khỏi SWIFT, hệ thống thanh toán quốc tế.
Kể từ tháng 2, hơn 1.000 công ty toàn cầu đã hạn chế hoạt động của họ ở Nga, hạn chế cơ hội việc làm và khả năng tiếp cận hàng hóa và dịch vụ của người Nga. Lạm phát tăng vọt lên gần 18%, trong khi lương thực tế giảm 7,2% trong tháng 4.
Trong quý đầu tiên của năm nay, số người Nga sống dưới mức nghèo khổ đã tăng lên 20,9 triệu – 14,3% dân số, so với 12,4 triệu trong quý cuối cùng của năm 2021.
Con số này tăng gần 67%, theo chính phủ Nga, và cho rằng sự gia tăng nghèo đói là do lạm phát. Cựu trợ lý của Putin, Andrei Illarionov nói với BBC vào tháng 4 rằng con số này có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba khi chiến tranh tiếp tục.
Do đó, những người trẻ tuổi ở Nga hình dung ra một cuộc sống tương lai bấp bênh và không ổn định do chiến tranh. Họ phản đối việc Nga xâm lược Ukraine hơn các nhóm nhân khẩu học khác vì họ không muốn chiến tranh, cũng như không muốn bị cô lập với phần còn lại của thế giới, theo các cuộc khảo sát và chuyên gia.
DMITRY FEOKTISTOV/GETTY IMAGES
Kseniya Kirillova, một nhà phân tích của Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (CEPA), nói với Fortune: “Họ cảm thấy sâu sắc hơn các nhóm dân cư khác rằng chiến tranh đã tước đi tương lai của họ.”
Tháng 6 năm ngoái, Roman Pastukhov, 23 tuổi, rời quê hương Blagoveshchensk, một thành phố nhỏ của Nga, nơi cách Trung Quốc 5 phút đi cầu phao. Anh biết mình phải rời Nga để lấy bằng sau đại học được công nhận rộng rãi và đã nhận được học bổng để nghiên cứu khoa học và công nghệ môi trường tại Nhật Bản.
Pastukhov nói với Fortune rằng, các vấn đề xã hội, chính trị và kinh tế của Nga, đã chồng chất trong những năm qua, khiến cuộc sống ở Nga trở nên kém hấp dẫn. “Một công việc tầm trung sẽ không đưa bạn đến được đâu cả,” anh nói, với lý do mức lương thấp, lạm phát cao và đồng rúp không ổn định.
Pastukhov và vợ Anastasiia, đã lên kế hoạch trở lại Nga để gặp gia đình và tìm hiểu chương tiếp theo của cuộc đời họ. Nhưng cuộc chiến của Putin củng cố niềm tin rằng sống ở Nga sẽ chỉ mang lại bất ổn tài chính và đàn áp. Sau ngày 24 tháng 2, Pastukhov mất quyền truy cập vào tài khoản đầu tư của mình do các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với các ngân hàng Nga.
Pastukhov nói lúc đầu anh hầu như rất buồn và sợ hãi cho những người bạn của mình ở Ukraine. Giờ đây, anh bị sốc về mức độ ảnh hưởng của tuyên truyền nhà nước đối với người Nga.
“Chúng tôi nhận ra rằng không có cách nào để chúng tôi có thể trở lại Nga sớm. Một khi chúng tôi vào lại nước Nga, chúng tôi có thể không ra được. Ở bên ngoài dường như là lựa chọn an toàn nhất lúc này,” Pastukhov nói.
‘Tầng lớp sáng tạo mà tôi biết đã rời khỏi nước Nga’
Trong hơn một thập kỷ, nghệ sĩ kỹ thuật số 32 tuổi Grishanti Holon — một nghệ danh của ông — đã tham gia vào các nhóm nghệ thuật cấp tiến, bao gồm cả tập thể chống chính phủ khét tiếng Voina, và treo các áp phích chống Putin.
Bất chấp những hoạt động phản đối của Holon, chính phủ đã công nhận tài năng của anh và trao cho ông danh hiệu “Nhân tài của nước Nga” vào năm 2019. Nhưng Holon cho biết cuộc sống dưới chế độ của Putin sau đó đã trở nên không thể sống được vì không thể tự do sáng tạo và thể hiện chính trị.
Vào tháng 12 năm 2021, “bầu không khí trở nên căng thẳng đến mức Holon đã rời Matxcơva đến Bali cùng với đối tác và đội ngũ đồng nghiệp của mình, Holon nói với Fortune. Holon tin rằng nếu anh cố gắng rời Nga sau khi chiến tranh bắt đầu, anh ta sẽ không thể đi được.
“Tôi chắc chắn rằng mình sẽ bị giam giữ và bỏ tù,” anh nói. Sau khi chiến tranh bắt đầu, Holon đã tạm dừng dự án NFT kỹ thuật số hợp tác với ngân hàng nhà nước Nga Sberbank vào giữa thời điểm khởi động, vì ông không muốn hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của đất nước Nga, thậm chí là gián tiếp.
Bây giờ,“ phần lớn tầng lớp sáng tạo mà tôi biết đã rời khỏi Nga. Chỉ riêng [cộng đồng của chúng tôi] ở Bali đã lên đến vài trăm người,” Holon nói.
Các học giả, nhà hoạt động và công nhân công nghệ cũng đang rời đi hàng loạt. Khoảng 10% lực lượng lao động công nghệ của Nga đã rời đi – hoặc dự định rời khỏi đất nước này, Hiệp hội Truyền thông Điện tử Nga nói với Quốc hội Nga vào tháng 5.
Elena, một freelancer 31 tuổi, người sáng tạo nội dung trên YouTube, đã chia sẻ câu chuyện của mình với Fortune vào tháng 3, khi cô rời Matxcơva đến Istanbul. Cha mẹ già của cô ấy hỏi khi nào cô ấy sẽ trở lại, nhưng cô ấy nói rằng cô ấy không có kế hoạch làm như vậy vì “tin tức và tư tưởng của chính phủ Nga khiến tôi kinh hãi”, cô nói với Fortune.
Hiện Elena đã học tiếng Thổ Nhĩ Kỳ cơ bản và đã mở tài khoản tại một ngân hàng kỹ thuật số ở Châu Âu. Cô nói rằng bạn bè của cô đã định cư ở Brazil và Hàn Quốc.
“Những người được giáo dục và hiểu tình hình thực tế đang rời bỏ Nga; họ bán nhà, làm lại giấy tờ khác nhau và học ngoại ngữ,” cô nói.
Vào tháng 1 năm 2021, Andrey Gusev, 36 tuổi, giám đốc sản phẩm của công ty trò chơi và blockchain Sabai Ecoverse, rời Zelenograd, một thành phố nhỏ bên ngoài Matxcơva, đến Phuket để có cơ hội nghề nghiệp tốt hơn. Anh không có kế hoạch trở lại Nga.
“70% bạn bè của tôi, những người hoạt động trong lĩnh vực trí tuệ… như CNTT, khoa học và kỹ thuật, đã rời đi hoặc đang tích cực tìm cách rời khỏi Nga,” anh nói với Fortune.
Một nhân viên công nghệ khác, Alexander Salomatov, người sáng lập công ty tư vấn metaverse và tiền điện tử Soulmate Consulting, đã rời Matxcơva đến Bali vào tháng 1 năm nay. Salomatov muốn phát triển các dự án công nghệ với đội ngũ và cơ sở người dùng toàn cầu, điều này dường như rất khó thực hiện ở Nga. Nhưng chính cuộc chiến đã củng cố niềm tin của ông rằng “bây giờ không phải là thời điểm tốt nhất” để sống ở Nga và các đồng minh truyền thống như Belarus và Kazakhstan.
Holon nói: “Tôi không thể hình dung điều gì [tốt] sẽ xảy ra ở Nga… nếu tất cả những người tài năng nhất, năng động và dám nghĩ dám làm đều rời khỏi đất nước này.”
Vốn con người bị mất
Sự di chuyển hàng loạt của nguồn nhân lực — công nhân công nghệ, học giả, nhà báo và các nhà hoạt động chống chiến tranh — có thể làm suy yếu một số lĩnh vực nhất định và làm tổn hại đến nền kinh tế Nga vốn đang quay cuồng và phần lớn bị cắt đứt khỏi thương mại và kinh doanh quốc tế.
Michael Reynolds, giám đốc nghiên cứu về Nga, Đông Âu và Á-Âu tại Đại học Princeton, nói với Fortune rằng Nga hiện đã mất đi “nguồn nhân lực quý giá nhất”. Ông nói: “Những người Nga trẻ tuổi, có học thức, tài năng và có óc kinh doanh, với trình độ học vấn và kỹ năng của mình, sẽ trở thành những nhà lãnh đạo trong nền kinh tế Nga và giúp thúc đẩy sự phát triển của nó.”
Một số người Nga sẽ tiếp tục đóng góp cho nền kinh tế nước nhà thông qua công việc từ xa và có thể hoạt động như một biện pháp trừng phạt bằng cách thiết lập các hoạt động xuất nhập khẩu ở các nước như Thổ Nhĩ Kỳ, Armenia và Ấn Độ. Nhưng “phần lớn số tài năng này sẽ bị mất đi,” Reynolds nói.
Theo các chuyên gia, nền kinh tế Nga sẽ không đơn giản sụp đổ vì cuộc di cư này. Margarita Zavadskaya, nhà nghiên cứu cấp cao về khoa học xã hội tại Đại học Helsinki’s Trung tâm Phần Lan về Nghiên cứu Nga và Đông Âu, nói với Fortune rằng: Nguồn cung cấp công nhân tài năng và có tay nghề cao còn lại ở Nga — chỉ khoảng 30% người Nga có hộ chiếu cho phép họ đi du lịch nước ngoài — là “đủ để giữ cho nền kinh tế Nga phát triển”.
“Nhưng những người thay thế [người di cư] có khả năng trung bình sẽ kém [kỹ năng] hơn và sẽ… dễ tuân thủ chính trị hơn,” cô nói. Một số thanh niên Nga ở lại, như nhà thơ và giáo viên Katya V., người đã kể câu chuyện của mình với Fortune vào tháng 3, nói rằng cô và những người bạn ở lại Nga đã ở lại Nga để hỗ trợ gia đình của họ và để phản đối từ bên trong nước Nga. “Tôi không muốn từ bỏ mọi thứ ở đây để [chính phủ] tận hưởng [quyền cai trị] mà không gặp bất kỳ sự phản kháng nào,” cô nói.
“Tuy nhiên, điểm mấu chốt là nền kinh tế Nga đang mất đi những người lao động có năng lực và khả năng cạnh tranh,” Zavadskaya nói.
Putin đã tìm cách mô tả tình trạng chảy máu chất xám khỏi Nga như một điều tích cực, nói rằng những người Nga rời bỏ quê hương và những người có quan điểm thân phương Tây là “những kẻ phản bội”, là những người tìm cách tiêu diệt nước Nga.
“Vấn đề là… tâm lý [nô lệ] của họ ở đó, chứ không phải ở đây, với người dân của chúng ta. Tôi tin rằng một quá trình tự giải độc tự nhiên và cần thiết của xã hội như thế này sẽ củng cố đất nước của chúng ta”, ông Putin nói hồi đầu năm nay.
Nhưng chính phủ Nga đang có dấu hiệu cho thấy rằng họ có thể sẽ không buông tha những người Nga di cư ra nước ngoài một cách dễ dàng như vậy.
Tổ chức nhân quyền Nga Perviy Otdel (Cục Thứ nhất) hồi tháng 5 đã báo cáo rằng các đặc vụ FSB đã bắt đầu yêu cầu thân nhân của những người đã bỏ chạy khỏi Nga phải yêu cầu họ trở về.
Và triển vọng của Nga trong việc xây dựng lại và tích lũy lại nguồn nhân lực đã mất cuối cùng sẽ là khó khăn trong ngắn hạn và khi Putin vẫn nắm quyền.
“Sự hồi sinh kinh tế của Nga chỉ có thể thực hiện được nếu cuộc chiến tàn khốc này [kết thúc] và chế độ chính trị hiện tại sụp đổ,” Zavadskaya nói.
Reynolds nói rằng Nga cần phải hứa hẹn về sự ổn định kinh tế và chính trị để thu hút người Nga quay trở lại. Nhưng như ông lưu ý, “không có triển vọng ổn định vào lúc này.”
Cù Tuấn dịch từ tạp chí Fortune
- Báo điện tử tại Đức từ năm 1995 -
TIN NHANH | THỰC TẾ | TỪ NƯỚC ĐỨC
Khủng hoảng tại Thyssenkrupp: Nhận 2 tỷ Euro từ chính phủ Đức, nhưng 11.000... 
Nga xóa nợ cho tân binh tham chiến trong xung đột với Ukraine 
Nguyên chủ tịch phường ở Hải Phòng bị tạm giữ vì dương tính với ma túy 
Cựu bí thư Bến Tre Lê Đức Thọ bị đề nghị 28-29 năm tù 
Viện kiểm sát: Không có căn cứ giảm án tử hình cho bà Trương Mỹ Lan 
Tự dưng bị 'thám tử tư’ báo ngoại tình, đòi 2 tỉ để xóa chứng cứ