Thủ tướng Đức Merz: 100 ngày ấn tượng với quyết sách táo bạo và những thách thức còn dang dở

Trong 100 ngày đầu tiên trên cương vị Thủ tướng Đức, ông Friedrich Merz đã tạo dựng một dấu ấn đậm nét với phong cách lãnh đạo quyết liệt, không ngần ngại thực hiện những thay đổi đột phá, thậm chí là phá vỡ các tiền lệ đã có.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz.

Kể từ khi chính thức nhậm chức vào ngày 6/5, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã có một khởi đầu đầy ấn tượng với một loạt các quyết định táo bạo. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu ban đầu, ông cũng phải đối mặt với không ít ý kiến trái chiều và chỉ trích.

Những quyết sách gây chấn động

Một trong những động thái gây chú ý nhất trong thời gian gần đây là quyết định tạm ngừng cung cấp vũ khí cho Israel. Lập luận đưa ra là có những lo ngại về việc số vũ khí này có thể bị sử dụng trong các hoạt động quân sự tại Dải Gaza.

Đáng chú ý, quyết định này được đưa ra một cách bất ngờ, không có sự tham vấn trước đó với các thành viên trong nội bộ Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) trung hữu. Ngay cả đảng đồng minh Liên minh Xã hội Cơ đốc giáo (CSU) tại Bavaria cũng không được thông báo trước về động thái này.

Khởi đầu đầy thử thách

Nhiệm kỳ của ông Merz không khỏi gập ghềnh ngay từ những ngày đầu tiên. Vào ngày 6/5, khi Quốc hội Liên bang (Bundestag) nhóm họp để bầu ra thủ tướng mới sau cuộc tổng tuyển cử ngày 23/2, ông Merz đã phải trải qua vòng bỏ phiếu thứ hai – một tình huống chưa từng có tiền lệ – mới giành được đủ số phiếu cần thiết để nắm giữ cương vị người đứng đầu chính phủ.

Nỗ lực vận động chính trị và gói ngân sách lớn

Ngay từ giai đoạn chuẩn bị nhậm chức, chính phủ mới đã thể hiện khả năng vận động chính trị mạnh mẽ. Trước khi chính thức cầm quyền, liên minh của ông Merz, cùng với đảng Xanh (khi đó đang ở phe đối lập), đã thành công trong việc giành được đa số hai phần ba tại Quốc hội Liên bang.

Mục tiêu là bãi bỏ các quy định nghiêm ngặt về vay nợ công, qua đó phá vỡ cam kết bảo vệ "phanh nợ" vốn được ghi rõ trong Hiến pháp Đức.

Động thái này đã mở đường cho việc triển khai một gói ngân sách khổng lồ lên tới 500 tỷ euro, nhằm mục đích củng cố lực lượng vũ trang. Bên cạnh đó, một khoản ngân sách ít nhất 500 tỷ euro khác cũng được dành cho việc đầu tư vào hạ tầng giao thông, hệ thống trường học và các sáng kiến khí hậu.

Đây là những con số đầu tư mà các tổ chức quốc tế uy tín như Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hay Ủy ban châu Âu đã khuyến nghị Đức nên thực hiện từ lâu.

Vị thế quốc tế và ngoại giao

Trên phương diện đối ngoại, Thủ tướng Merz nhanh chóng khẳng định vai trò tích cực của Đức. Chỉ vài ngày sau khi đắc cử, ông cùng với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer đã có chuyến thăm tới Kiev, tái khẳng định sự đoàn kết của châu Âu dành cho Ukraine. Vào đầu tháng Sáu, ông đã có chuyến thăm Nhà Trắng và nhận được sự đón tiếp nồng hậu từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Thủ tướng Merz cũng cho thấy sự tự tin và bản lĩnh khi tham dự các hội nghị thượng đỉnh quan trọng của Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Chính sách nhập cư và những tranh cãi

Trong vấn đề an ninh biên giới, chính phủ của ông Merz đã triển khai các biện pháp nhằm hạn chế tình trạng nhập cư bất hợp pháp. Bộ trưởng Nội vụ Alexander Dobrindt đã tăng cường các hoạt động kiểm soát biên giới, bao gồm cả việc từ chối cho những người xin tị nạn nhập cảnh.

Động thái này đã gây ra không ít tranh cãi, với một số ý kiến cho rằng nó có thể vi phạm luật pháp của Liên minh châu Âu. Mặc dù đã gặp phải phản ứng từ Ba Lan với các biện pháp trả đũa, ông Dobrindt vẫn khẳng định sự cần thiết của các biện pháp này để ngăn chặn tội phạm buôn người và thiết lập các con đường nhập cư hợp pháp.

Những cam kết bị đảo ngược và khủng hoảng nội bộ

Bên cạnh những quyết định mang tính đột phá, chính phủ của Thủ tướng Merz cũng nhanh chóng vướng vào những vấn đề có thể làm suy giảm uy tín. Trong chiến dịch tranh cử, ông Merz từng cam kết mạnh mẽ sẽ bảo vệ "phanh nợ" và đặt ổn định tài chính quốc gia lên hàng đầu. Tuy nhiên, trên thực tế, đây lại là một trong những chính sách đầu tiên bị đảo ngược.

Lời hứa giảm giá điện cho toàn dân trong chiến dịch tranh cử cũng không thành hiện thực. Thay vào đó, chính phủ chỉ áp dụng chính sách giảm thuế điện cho các ngành công nghiệp, nông nghiệp và lâm nghiệp, viện dẫn lý do ngân sách hạn chế.

Trong nội bộ liên minh cầm quyền, vụ việc liên quan đến việc bổ nhiệm thẩm phán Tòa án Hiến pháp Liên bang đã gây ra cuộc khủng hoảng chính trị đầu tiên.

Ứng cử viên Frauke Brosius-Gersdorf, do đảng Dân chủ Xã hội (SPD) đề cử và đã nhận được sự phê chuẩn từ ủy ban lưỡng đảng, bất ngờ bị một số nghị sỹ bảo thủ từ chối ủng hộ. Vào ngày bỏ phiếu, những cáo buộc đạo văn bất ngờ xuất hiện đã khiến quá trình phê chuẩn bị hủy bỏ. Ứng cử viên này sau đó đã rút lui, để lại khoảng trống bổ nhiệm kéo dài sang sau kỳ nghỉ hè.

Bối cảnh chính trị bất lợi và sự suy giảm lòng tin

Bối cảnh chính trị hiện tại cũng không mấy thuận lợi cho chính phủ của Thủ tướng Merz. Chính phủ này ra đời sau sự sụp đổ của liên minh trung tả bao gồm SPD, đảng Xanh bảo vệ môi trường và đảng Dân chủ Tự do (FDP) vì những mâu thuẫn liên quan đến ngân sách. Sự đổ vỡ này đã mở đường cho đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) tăng mạnh tỷ lệ ủng hộ, đạt tới 20,8%.

Mặc dù đã có những nỗ lực chủ động, hình ảnh lãnh đạo của ông Merz dường như vẫn chưa tạo dựng được niềm tin vững chắc trong công chúng. Theo kết quả thăm dò của Forsa, đảng AfD hiện đang dẫn trước liên minh CDU/CSU về tỷ lệ ủng hộ, với 26% so với 24%. Một cuộc thăm dò khác của đài truyền hình ARD cho thấy chỉ có 28% người dân hài lòng với chính phủ, và chỉ 26% tin tưởng vào phong cách lãnh đạo của Thủ tướng Merz.

Đánh giá và những thách thức còn tồn tại

Giới phân tích nhận định 100 ngày đầu tiên của Thủ tướng Merz đã phác họa một phong cách lãnh đạo quyết liệt, sẵn sàng thay đổi đột ngột và thậm chí phá vỡ các quy tắc hiện hành. Tuy nhiên, một số quyết định thiếu sự đồng thuận trong nội bộ và việc đảo ngược các cam kết tranh cử có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín lâu dài của ông.

Dư luận tại Đức hiện đang có sự chia rẽ rõ rệt. Một bộ phận người dân đánh giá cao tốc độ xử lý công việc và sự cứng rắn của chính phủ mới. Ngược lại, không ít người bày tỏ lo ngại về sự thiếu ổn định và xu hướng tập trung quyền lực vào cá nhân Thủ tướng.

Các chuyên gia từ Hội đồng Đại Tây Dương nhận định rằng Thủ tướng Merz đã góp phần định hình lại vai trò toàn cầu của Đức, nhấn mạnh vào an ninh và vai trò của EU. Tuy nhiên, những yếu kém về thể chế và sự chậm trễ trong việc cứu trợ Ukraine đã làm tổn hại đến uy tín của ông.

Trong khi đó, tờ Financial Times lại nhấn mạnh phong cách ngoại giao mang đậm dấu ấn của một "Außenkanzler" (Thủ tướng Ngoại giao), đặt Đức vào trung tâm của an ninh châu Âu. Ông cũng thể hiện rõ lập trường từ chối dự án Dòng chảy phương Bắc 2 và chủ trương tăng cường chi tiêu quốc phòng.

Bốn thách thức lớn đối với Thủ tướng Merz

Khi nhậm chức, giới phân tích đã chỉ ra bốn thách thức lớn mà ông Merz phải đối mặt. Đầu tiên, ông cần phải củng cố lòng tin của người dân trong bối cảnh nước Đức đang ám ảnh về tương lai. Số liệu cho thấy tỷ lệ hài lòng của người Đức về khả năng vượt qua khủng hoảng của các nhà lãnh đạo đã giảm mạnh từ 63% xuống chỉ còn 23% kể từ năm 2020.

Thứ hai, ông phải tái thúc đẩy nền kinh tế đang trì trệ. Năm 2025 được dự báo sẽ là năm thứ ba liên tiếp nền kinh tế Đức không có sự tăng trưởng, một điều chưa từng xảy ra kể từ khi thành lập Cộng hòa Liên bang Đức vào năm 1949.

Thứ ba, chính phủ cần phải chặn đứng đà phát triển của đảng cực hữu AfD. Để đạt được mục tiêu này, việc giải quyết hiệu quả vấn đề nhập cư bất hợp pháp là yếu tố then chốt.

Cuối cùng, ông Merz phải củng cố sức mạnh quân đội để giảm bớt sự phụ thuộc vào Mỹ. Sau 100 ngày, dường như cả bốn thách thức này vẫn còn nguyên đó và chờ đợi những giải pháp quyết liệt hơn.

Vũ Bình Minh - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---