Nơi nào cũng không thấy tham nhũng: Bài toán quà tình cảm

Cá nhân tôi cũng có thể nói không thể không băn khoăn trước những băn khoăn của người dân.

Đó là lời chia sẻ của Phó Tổng Thanh tra Chính phủ - Ngô Văn Khánh với Đất Việt liên quan tới câu chuyện báo cáo "sạch trơn" của các Bộ ngành, địa phương trong công tác phòng, chống tham nhũng vừa qua. Các ví dụ điển hình là báo cáo 10 năm mới phát hiện một vụ tham nhũng của Bộ Công thương; Hà Nội và TP.HCM không có tham nhũng; Quảng Bình 10 năm không có cá nhân 'nhận và nộp lại quà tặng' ...

Tiêu cực ngụy trang rất kỹ

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ cho rằng, phải tôn trọng báo cáo đó vì nó được xây dựng dựa trên cơ sở thực tiễn. Tuy nhiên, dư luận và dân vẫn còn nhiều băn khoăn về báo cáo đó. Vì thế, từ thực tế phối hợp với sự hiểu biểu của mỗi cá nhân có thể sẽ tìm ra những giải pháp phòng, chồng, ngăn chặn tham nhũng hiệu quả nhất.

"Cá nhân tôi cũng không thể không băn khoăn trước những băn khoăn của người dân. Chính từ sự nhận diện băn khoăn của người dân và liên hệ với hiểu biết thực tiễn hạn hẹp của mỗi cá nhân thì chắc chắn sẽ đóng góp được những giải pháp", ông Khánh nói.

Trên thực tế, dù không phát hiện có trường hợp nhận quà biếu, tặng trái quy định nhưng lại ghi nhận có trường hợp tham nhũng. Câu chuyện nhận hối lộ tại dự án đường sắt cao tốc - dự án của Bộ GTVT hẳn vẫn còn nóng.

Như vậy có thể: tham nhũng không nhận quà vẫn là tham nhũng hoặc kết luận không ai nhận quà biếu, tặng là sai?

Ông Khánh cho hay, dư luận, người dân đều rất quan tâm tới nội dung này. Nhưng ông nói, trên thực tế rất khó tách bạch tình cảm với động cơ trong mỗi gói quá được tặng, biếu.

"Như nhiều lần chúng tôi đã nói câu chuyện quà tặng của người Việt, do nét đặc trưng của nền văn hóa Á Đông, người Việt Nam vẫn rất coi trọng tình cảm.

Lợi dụng điều này mà nhiều khi yếu tố vụ lợi, cơ hội đã được ngụy trang rất kỹ dưới danh nghĩa là "tình cảm". Để tách bạch được đâu là tình cảm, đâu là tham nhũng, hối lộ là vô cùng khó".

Ông Khánh hy vọng từ những trăn trở trên mà có thể tìm ra được giải pháp toàn diện trong tương lai.

Cũng ít người tới hơn rồi!

Đồng tình với quan điểm trên, ông Phạm Trọng Đạt - Cục trưởng Cục phòng chống tham nhũng (Thanh tra Chính phủ) cũng thừa nhận đây là thực tế khó và quan trọng là làm sao xác định được hành vi, động cơ tham nhũng, nhận quà biếu, tặng trái quy định.

Ví dụ một chai rượu ngoại có giá cả mấy chục triệu mang tặng, biếu sếp thì xác định thế nào là trái quy định?

"Trái quy định phải hiểu là sử dụng tiền ngân sách trái phép để mua quà tặng, biếu phục vụ cho lợi ích cá nhân hoặc lợi ích nhóm. Đó là trái pháp luật.

Thứ hai, sử dụng xe công, tài sản công để phục vụ lợi ích của nhân như đi chùa chiền, lễ hội, đám cưới... như vậy cũng là sai. Dùng tiền ngân sách thì dù một đồng cũng sai", ông Đạt phân tích.

Tuy nhiên, chính vị Cục trưởng cũng phải thừa nhận khó có thể tách bạch được giữa tình cảm với tiêu cực, tham nhũng? Cũng có thể là quà tặng nhưng lại là chuyện cá nhân tình cảm, ví dụ con cái, anh em yêu mến tặng quà nhau.

"Có người từng hỏi tôi, ông có nhận quà không? Tôi trả lời ngay, nếu nhận quà chính đáng thì tôi nhận chứ, tại sao lại không nhận!. Ví dụ, anh em tôi ở quê mang tặng tôi cả con gà Đông Tảo - giá trị lên tới cả 10 triệu đồng, tôi cũng nhận. Trị giá quà tặng là lớn nhưng đó là tình cảm, là quà của người thân, họ hàng tôi thì tôi nhận chứ. Vấn đề ở đây là xác định được động cơ tặng quà", ông Đạt nhấn mạnh.

Ông Đạt cho biết thêm, nhiều thông tin tiếp nhận tố cáo tham nhũng từ đường dây nóng cũng vậy, có thông tin nói rằng nhìn thấy có người xách cả va-li tiền vào nhà ông nọ, ông kia. Nhưng kiểm tra thì là 2 cân đường thốt lốt, mang từ Cà Mau mang ra.

Quan kiểm tra, lại xác định người tặng quà không chức sắc, không quan hệ cũng không có nhu cầu muốn chạy chức, chạy quyền, đó chỉ là tình cảm. Như vậy thì không thể coi là trái quy định.

"Hay lại có những trường hợp hỏi tôi, có những người tặng cây cảnh hàng tỉ bạc, tặng xong lại cho người đến mua lại. Thực chất, đây là hành vi rửa tiền với động cơ không trong sáng, nhưng làm thế nào? Xử lý làm sao được", ông Đặt trăn trở.

Tuy nhiên, vị Cục trưởng cũng vui mừng cho biết, sau khi triển khai đường dây nóng từ năm ngoái tới năm nay rất nhiều Thứ trưởng, Bộ trưởng cũng ít người ra vào dịp Tết hơn.

Vũ Lan 

---