Việt Nam chính thức bỏ án tử hình với tội tham ô, nhận hối lộ: bà Trương Mỹ Lan thoát án tử

Quốc hội Việt Nam vừa thông qua việc bỏ án tử hình với một số tội danh, trong đó có tội tham ô. Như vậy, bà Trương Mỹ Lan có thể sẽ được miễn tử hình và chuyển thành chung thân.

Sáng 25/6, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự với 429/439 đại biểu bấm nút tán thành.

Một trong những sửa đổi đáng lưu ý trong luật này là việc bỏ án tử hình với 8 tội danh, thay bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án.

Tám tội danh này gồm: Tội tham ô tài sản; Tội nhận hối lộ; Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Nhà nước; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; Tội gián điệp; Tội vận chuyển trái phép chất ma túy.

Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7.

Với những hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 1/7 đối với tám tội danh nêu trên, nếu chưa thi hành án thì không thi hành án và Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao sẽ xem xét chuyển thành tù chung thân.

Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát Trương Mỹ Lan, người đã bị tuyên tử hình về Tội tham ô ở giai đoạn 1 của vụ án, có khả năng thoát án tử nhờ vào luật mới này.

Luật sư Trần Đại Lâm từ Hà Nội nhận định với BBC News Tiếng Việt ngày 25/6 rằng ở giai đoạn 1, bản án tử hình đã tuyên đối với bà Trương Mỹ Lan về tội tham ô đã có hiệu lực pháp luật (do đã qua giai đoạn xét xử phúc thẩm).

Trong lĩnh vực pháp luật hình sự, theo ông Lâm, Việt Nam áp dụng nguyên tắc có lợi cho người phạm tội. Do đó, khi luật mới bãi bỏ hình phạt tử hình đối với Tội tham ô thì nhiều khả năng bà Trương Mỹ Lan sẽ được chuyển từ hình phạt tử hình sang hình phạt tù chung thân, dù bản án đã có hiệu lực pháp luật.

Riêng đối với Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ, để bảo đảm thu hồi tài sản sau khi bãi bỏ án tử và thời khuyến khích người phạm tội tích cực khai báo trong quá trình giải quyết vụ án, dự luật đã sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng:

"Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn," theo Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh.

Luật sư Trần Đại Lâm nói rằng, theo luật mới, bà Lan sẽ thoát án tử và khả năng sẽ chuyển từ tử hình sang hình phạt tù chung thân.

"Tuy nhiên, nếu khắc phục được 3/4 thiệt hại thì bà Lan sẽ tiếp tục được xem xét giảm tiếp từ chung thân qua án tù có thời hạn.

"Thậm chí nếu cải tạo tốt, được xét ân giảm định kỳ hoặc đặc biệt người chấp hành án có thể được thả sau khi chấp hành án tù một thời gian," ông Lâm nói.

Bà Lan bị buộc tội tham ô 304.000 tỷ đồng nên tính theo tỷ lệ 3/4, bà phải giao nộp 228.000 tỷ đồng thì mới có căn cứ xem xét giảm từ chung thân xuống tù có thời hạn.

Ông Lâm đánh giá rằng việc loại bỏ hình phạt tử hình đối với một số tội danh của Việt Nam phản ánh xu thế chung về bãi bỏ án tử hình tại nhiều nước.

"Việt Nam nên loại bỏ hoàn toàn hình phạt tử hình, thay vào đó là hình phạt tù chung thân không xét giảm án, chứ không chỉ đối với tám tội danh," luật sư Lâm nêu ý kiến.

Trên thế giới, theo số liệu từ báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế tính đến ngày 31/12/2024, có 113 quốc gia đã xóa bỏ hoàn toàn án tử hình, 9 quốc gia bãi bỏ đối với các tội thường phạm và 23 quốc gia dù vẫn giữ án tử hình trong luật nhưng không áp dụng trên thực tế. Tổng cộng, có 145 quốc gia thuộc diện bãi bỏ án tử hình về mặt pháp lý hoặc thực tiễn. Trong khi đó, vẫn còn 54 quốc gia duy trì hình phạt tử hình.

Gần đây, Bộ Công an Việt Nam đã từng nhắc đến việc xóa bỏ hẳn hình phạt tử hình.

Tại tọa đàm do Cục Truyền thông Công an nhân dân tổ chức vào chiều 13/6, Đại tá Nguyễn Văn Thịnh, Trưởng phòng Pháp luật hình sự và Cải cách tư pháp (thuộc Cục Pháp chế và Cải cách hành chính tư pháp - V03, Bộ Công an), cho biết căn cứ tình hình thực tế, điều kiện đất nước cho phép sẽ đề xuất xóa bỏ hẳn hình phạt tử hình.

"Xu hướng chung của chúng ta là thu hẹp dần các hình phạt tử hình. Trong các lần sửa đổi Bộ luật Hình sự tiếp theo, chúng tôi sẽ căn cứ theo tình hình thực tế, điều kiện đất nước cho phép và nhiều yếu tố khác nhau để đề xuất xóa bỏ hẳn hình phạt này," báo VnExpress dẫn lời đại diện V03.

Bà Trương Mỹ Lan đã bị tuyên tử hình phiên phúc thẩm vụ án Vạn Thịnh Phát giai đoạn 1 vì tội tham ô

Đáng chú ý, trong phiên thảo luận tại tổ tại Quốc hội vào ngày 23/6, đại biểu Nguyễn Minh Đức (đoàn TP HCM) đã nói rằng việc loại bỏ tử hình giảm xuống chung thân là để dẫn độ đối tượng tham nhũng.

Hiện hầu hết các vụ đàm phán do Bộ Công an chủ trì, chủ yếu yêu cầu dẫn độ về tội phạm kinh tế, tội phạm tham nhũng. Tuy nhiên, một khó khăn cho Việt Nam là hệ thống luật pháp khác nhau, các mức phạt khác nhau, một số nước không áp dụng án tử hình với tội tham nhũng nên các nước đưa ra lý do này trì hoãn việc bảo hộ.

"Việc loại bỏ tử hình, giảm xuống chung thân sẽ giúp dẫn độ được các đối tượng về nước, từ đó tiến hành điều tra ra thêm các đối tượng khác cũng như thu hồi tài sản tham nhũng. Tránh việc đối tượng đó là chìa khóa của vụ án mà chúng ta không thể dẫn độ về," ông Đức nêu.

Ngày 25/6, sau khi việc bỏ án tử hình đối với tám tội danh được thông qua, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nói rằng điều này một mặt vẫn đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, đồng thời đáp ứng được tiến trình tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình, cũng như yêu cầu hợp tác, mở rộng quan hệ quốc tế để phát triển đất nước.

Nguồn: BBC

---