Ngày Tưởng Niệm ở Đức và truyền thống Tảo Mộ ở Việt Nam: Khoảng lặng chung của 2 dân tộc

Vào ngày Totensonntag tại Đức, một dịp lễ thiêng liêng để tưởng nhớ những người đã khuất, người dân thường dành thời gian tại các nghĩa trang, với những bó hoa tươi thắm, ánh nến lung linh và không gian tĩnh lặng để gợi nhớ về quá khứ, bày tỏ lòng biết ơn.

Bài viết này sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa và những hoạt động trong ngày Totensonntag của Đức, đồng thời liên hệ với nét đẹp truyền thống tảo mộ dịp Tết Nguyên Đán của Việt Nam.

Totensonntag (Chủ Nhật của Người Chết) tại Đức

Totensonntag, còn được biết đến với cái tên Ewigkeitssonntag (Chủ Nhật Vĩnh Hằng), là một ngày lễ quan trọng trong hệ thống tôn giáo Tin Lành ở Đức. Ngày này được cử hành vào Chủ Nhật cuối cùng trước khi bước vào Mùa Vọng, với mục đích chính là để tưởng nhớ và tôn vinh những người đã ra đi. Mặc dù có nguồn gốc từ đạo Tin Lành, Totensonntag ngày nay đã trở thành một ngày lễ được đông đảo người dân Đức, không phân biệt tôn giáo hay tín ngưỡng, cùng nhau coi trọng và tham gia.

• Thời gian diễn ra: Ngày lễ luôn được tổ chức vào Chủ Nhật cuối cùng của tháng 11 hàng năm.

• Các hoạt động chính:

  • Thăm viếng nghĩa trang: Đây là hoạt động trọng tâm, nơi các gia đình cùng nhau đến thăm mộ phần của những người thân yêu đã mất.

  • Chăm sóc và trang trí mộ phần: Mọi người tỉ mỉ dọn dẹp khu vực xung quanh mộ, trang trí bằng những vòng hoa tươi, cây xanh nhỏ như cây thạch nam hoặc các loại cây cảnh có khả năng chịu lạnh. Ánh nến là một phần không thể thiếu, thường là loại nến chuyên dụng được đặt trong lồng kính để bảo vệ khỏi gió, duy trì sự cháy sáng lâu dài.

  • Tưởng niệm và cầu nguyện: Thời gian bên mộ phần là khoảnh khắc để mọi người lặng yên nhớ về những kỷ niệm đẹp, những lời dạy bảo của người đã khuất và dâng lên những lời cầu nguyện chân thành.

  • Thánh lễ tưởng niệm tại nhà thờ: Nhiều nhà thờ Tin Lành tổ chức các buổi lễ đặc biệt trong ngày này. Một nghi thức ý nghĩa là việc xướng tên những giáo dân đã qua đời trong năm, để mọi người cùng nhớ về họ.

• Không khí chung: Totensonntag mang một bầu không khí trang nghiêm, trầm lắng và mang đậm tính cá nhân, gia đình. Giá trị cốt lõi của ngày lễ là bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và gìn giữ những ký ức quý báu về những người đã khuất.

Hãy tưởng tượng hình ảnh những nghĩa trang ở Đức vào một ngày Totensonntag, nơi hàng loạt mộ phần được chăm chút cẩn thận, trang hoàng lộng lẫy, và những ánh nến lung linh tỏa sáng trong tiết trời se lạnh cuối thu, tạo nên một khung cảnh vừa trang nghiêm vừa xúc động.

Khi chiêm ngưỡng phong tục này, chúng ta không khỏi liên tưởng đến nét đẹp truyền thống Tảo mộ ngày Tết của người Việt Nam.

Cụ thể hơn, con cháu cùng nhau sum vầy, sửa sang lại phần mộ tổ tiên, dâng nén hương thơm và chuẩn bị đón một năm mới với tất cả sự kính trọng và lòng hiếu thảo dành cho những bậc tiền nhân.

Trong khi người Đức viếng mộ, đặt vòng hoa và tưởng niệm người đã khuất qua lễ nhà thờ, thì người Việt lại cùng nhau chăm sóc phần mộ, tưởng nhớ tổ tiên trước thềm năm mới.

Dù xuất phát từ hai nền văn hóa và truyền thống khác biệt, nhưng cả hai phong tục này đều chạm đến một giá trị nhân văn chung: Đó là sự gìn giữ ký ức, trân trọng cội nguồn và sống với lòng biết ơn.

Chính vì ý nghĩa sâu sắc này, nhiều gia đình tại Đức thường tuân thủ một quy tắc bất thành văn, đó là không trang trí cho dịp Lễ Giáng Sinh trước khi ngày Totensonntag kết thúc.

Điều này có nghĩa là các hoạt động trang hoàng nhà cửa, chuẩn bị cây thông Noel hay bật những giai điệu Giáng Sinh sẽ được gác lại. Không phải vì người Đức không yêu thích Giáng Sinh, mà bởi vì:

Họ muốn dành trọn sự trang nghiêm và không gian tĩnh lặng cho ngày tưởng niệm người đã khuất.

Trong quan niệm của người Đức, Totensonntag mang sắc thái trầm mặc và tĩnh lặng. Do đó, việc trang trí Giáng Sinh một cách rực rỡ, ồn ào trước thời điểm này được xem là thiếu phù hợp và có phần thiếu tôn trọng đối với người đã khuất cũng như ý nghĩa của ngày lễ.

Sau khi Totensonntag khép lại, không khí rộn ràng của Lễ Giáng Sinh mới thực sự bắt đầu lan tỏa. Lúc này, ánh đèn lấp lánh và âm nhạc vang lên sẽ trở nên ý nghĩa hơn, như một biểu tượng cho sự khởi đầu mới, mang theo hy vọng sau những giây phút lắng đọng đầy cảm xúc.

Có một điểm kết nối thực sự đẹp và sâu sắc giữa hai nền văn hóa này:

Tại Việt Nam, sau những buổi Tảo mộ trang nghiêm, là thời khắc mọi người chuẩn bị chào đón Tết Nguyên Đán, một khởi đầu mới cho năm mới đầy hứa hẹn và hy vọng.

Tại Đức, sau ngày Totensonntag, là lúc mọi người bước vào Mùa Vọng, một mùa chờ đợi Giáng Sinh với ánh sáng, niềm tin và sự ấm áp.

Cả hai đều đại diện cho một hành trình ý nghĩa: Đó là sự tưởng nhớ về quá khứ, sống trọn vẹn cho hiện tại, và dang rộng vòng tay đón nhận tương lai.

Hai truyền thống tưởng chừng khác biệt, nhưng lại gặp nhau ở một khoảng lặng chung, nơi tình yêu thương và lòng tri ân vượt qua mọi biên giới văn hóa và địa lý. Đây là một vẻ đẹp nhân văn sâu sắc, cho thấy dù ở đâu, con người cũng đều trân trọng quá khứ, biết ơn những gì mình đang có và giữ gìn sợi dây liên kết vô hình với những người thân yêu đã đi xa.

Phạm Hương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---