Đề phòng Nga, NATO tăng cường sức mạnh ở vùng Bắc Cực

Trước nguy cơ cuộc xung đột với Nga ngày một lớn, NATO tiến hành cuộc tập trận lớn nhất trong 35 năm qua với các thành viên mới kết nạp ở vùng Bắc Cực và ngày càng chú ý đến khu vực này.

Atte Ohman, lính nghĩa vụ Phần Lan, chuẩn bị sẵn sàng trên tàu đổ bộ của Mỹ để xông vào một bãi biển phủ đầy tuyết ở Na Uy, trong bài tập đẩy lùi kẻ thù xâm lược của đơn vị phản ứng nhanh.

"Có một câu nói rằng 'nếu bạn muốn giữ hòa bình, bạn cần chuẩn bị cho tình huống chiến tranh'. Đó là những gì chúng tôi đang làm", hạ sĩ 19 tuổi nói khi tay nắm chặt khẩu súng trường tự động.

Cuộc tấn công mô phỏng vào rìa lãnh thổ NATO ở vùng Bắc Cực là một phần Steadfast Defender, cuộc tập trận lớn nhất do liên minh quân sự Mỹ dẫn đầu tổ chức kể từ thời Chiến tranh Lạnh. Steadfast Defender bắt đầu từ cuối tháng 1 và kéo dài 4 tháng cho tới cuối tháng 5, với sự tham gia của 90.000 lính và nhiều loại khí tài quân sự của NATO.

Thông điệp rất rõ ràng rằng NATO sẵn sàng bảo vệ liên minh trước mối đe dọa ngày càng lớn từ Nga, sau khi nước này phát động cuộc chiến ở Ukraine từ cuối tháng 2/2022.

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ngày 7/3 chính thức kết nạp Thụy Điển sau gần hai năm nước này nộp đơn xin gia nhập, nâng tổng số thành viên liên minh lên 32. Phần Lan, quốc gia láng giềng cùng nộp đơn xin gia nhập NATO hồi tháng 5/2022 với Thụy Điển, đã được kết nạp vào tháng 4 năm ngoái.

"Chúng tôi đang báo hiệu chúng tôi sẵn sàng bảo vệ lãnh thổ của mình và điều đó rất quan trọng. Đồng thời, chúng tôi cũng tăng cường khả năng tác chiến cùng nhau. Lực lượng bộ binh Nga đang sa lầy ở Ukraine, nhưng họ đã thể hiện tham vọng củng cố và thay đổi vị thế của họ", Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pal Jonson, nói sau khi theo dõi xe tăng của nước này tham gia cuộc chiến mô phỏng ở biên giới Na Uy - Phần Lan.

Lính Italy tham gia Nordic Response 24, một phần của cuộc tập lớn Steadfast Defender, ở Na Uy ngày 10/3. Ảnh: AFP

Khi Nga đang dần giành thêm lợi thế trên chiến trường Ukraine, nhiều quan chức phương Tây đã bày tỏ lo ngại về khả năng Nga có thể chuyển hướng tới một thành viên của liên minh.

Trong khi đó, Tổng thống Nga Putin tuần này phủ nhận cáo buộc Nga có ý định "xâm lược" châu Âu. Ông cho rằng đây là "những luận điệu vô nghĩa chỉ nhằm buộc người dân nước họ đóng thêm thuế" và những thông tin này thường xuất hiện ở những nước "có nền kinh tế đang trì trệ và tiêu chuẩn cuộc sống suy giảm".

Tuy nhiên, các tuyên bố của Moskva không khiến châu Âu giảm bớt lo ngại. Nga đã chuyển sang nền kinh tế thời chiến và dường như đang dần vượt qua những ảnh hưởng chiến sự. Trong khi đó, các đồng minh phương Tây của Ukraine đang gặp khó khăn trong nỗ lực tăng cường sản xuất vũ khí quan trọng để đảm bảo kho dự trữ trong nước và nguồn viện trợ cho Kiev. Nền tảng ủng hộ Ukraine ở nhiều nước phương Tây cũng bắt đầu xuất hiện những rạn nứt.

Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy Eirik Kristoffersen cho biết số lượng quân Nga đồn trú gần biên giới quốc gia này hiện bằng 1/5 so với trước khi xung đột Ukraine bùng phát.

"Song lực lượng hải quân, không quân và hạt nhân của họ vẫn giữ nguyên vẹn trong khu vực của chúng tôi. Bạn không thể biết chắc họ có thể tiếp tục chịu tổn thất bao nhiêu và mất bao lâu để xây dựng lại quân đội", ông nói.

Bắc Cực, nơi diễn ra cuộc tập trận Steadfast Defender, là khu vực cạnh tranh ngày càng quan trọng với Nga. Trong nhiệm kỳ của Tổng thống Vladimir Putin, Nga đã tăng cường khả năng của họ trong khu vực, nơi băng tan do sự nóng lên toàn cầu có thể mở ra các tuyến đường và tài nguyên quan trọng.

Với việc kết nạp thêm Thụy Điển và Phần Lan, 7 trong 8 quốc gia vùng Bắc Cực hiện là thành viên NATO và các đồng minh cho biết họ ngày càng thúc đẩy cạnh tranh với Nga trong khu vực quan trọng này.

Vùng Bắc Cực ngày càng là khu vực chiến lược và đó là lý do tại sao Nga đầu tư vào đây rất nhiều, trong khi Trung Quốc cũng để mắt tới khu vực, Bộ trưởng Quốc phòng Phần Lan Antti Hakkanen nói.

"Vùng Bắc Cực là một trọng tâm mới. Chúng tôi phải đầu tư để tăng cường sức mạnh ở khu vực, từ lĩnh vực quân sự thông thường cho tới tình báo và các lĩnh vực khác", ông nói.

Chuẩn đô đốc David Patchell, phó tư lệnh Hạm đội Thứ hai của Mỹ, cho biết họ ước tính biến đổi khí hậu sẽ mở ra cơ hội khai thác tài nguyên trị giá một nghìn tỷ USD trong khu vực. Đồng thời, băng tan sẽ khiến vùng Bắc Cực kết nối với các đại dương khác trên toàn cầu.

"Chúng tôi phải biết cách hoạt động ở vùng Bắc Cực. Chúng tôi nhận thấy rõ được ưu tiên của Nga và họ đang dồn lực đáng kể cho khu vực này", ông nói.

Vị trí Thụy Điển, Phần Lan và 30 thành viên NATO khác. Đồ họa: CFR

Trọng tâm cuộc tập trận Steadfast Defender là kiểm tra khả năng tác chiến của quân đội và khí tài từ các thành viên NATO trong các điều kiện khắc nghiệt ở Bắc Cực. Các thành viên Bắc Âu sẽ chia sẻ những kinh nghiệm tác chiến của họ với những thành viên còn lại của liên minh.

"Điều kiện hoạt động ở đây khiến tôi khá bất ngờ. Chúng tôi hiếm khi thấy tuyết nhiều như vậy hàng ngày. Thách thức lớn nhất là tinh thần phải được chuẩn bị rất tốt", Joshua Maddox, hạ sĩ thủy quân lục chiến được huy động từ bang Bắc Carolina, nơi có khí hậu ôn đới ở miền nam nước Mỹ, cho hay.

Trong quá trình tập trận, quân đội Mỹ sẽ diễn tập khả năng chi viện cho các đồng minh châu Âu ở giáp biên giới Nga và sườn đông NATO nếu nổ ra xung đột. Giới quan sát cho rằng sự tham gia của lính và tàu chiến Mỹ thể hiện cam kết của Washington với liên minh.

Cuộc tập trận Steadfast Defender diễn ra trong bối cảnh cựu tổng thống Donald Trump, ứng viên đại diện đảng Cộng hòa cho cuộc bầu cử tháng 11 tới, có những bình luận khiến các thành viên châu Âu của NATO chấn động. Trong cuộc vận động tranh cử tháng trước, ông đe dọa Mỹ sẽ không bảo vệ những thành viên không đóng góp đủ ngân sách quốc phòng.

Tuy nhiên, các binh sĩ và chỉ huy Mỹ tham gia tập trận cam kết họ vẫn tập trung nỗ lực giúp đỡ đồng minh trước bất kỳ mối đe dọa nào. "Nếu ông Putin quyết định làm những điều tồi tệ hơn bây giờ, tôi sẽ trở lại đây để giúp đỡ các đồng minh. Nhiệm vụ này là ưu tiên hàng đầu", trung sĩ thủy quân lực chiến Joshua Perezchoa nói khi đứng cạnh bệ phóng tên lửa HIMARS.

Thanh Tâm (Theo AFP, Reuters)

---