Làn sóng phẫn nộ của công chúng ở Nepal: Chuyện gì đang xảy ra?

Điểm đặc trưng của cuộc biểu tình là việc sử dụng rộng rãi hai cụm từ - #Nepo Baby và #Nepo Kids (đều có nghĩa "con ông cháu cha"). Hai cụm này đã trở nên phổ biến trên mạng xã hội trong vài tuần qua sau khi một số video cho thấy lối sống xa hoa của các chính trị gia và gia đình họ lan truyền rộng rãi ở Nepal.

Hàng ngàn thanh niên biểu tình phản đối lệnh cấm mạng xã hội

Thủ tướng Nepal KP Sharma Oli đã từ chức sau làn sóng phẫn nộ của công chúng về vụ 22 người thiệt mạng trong các cuộc đụng độ giữa cảnh sát và người biểu tình chống tham nhũng.

Văn phòng Thủ tướng cho biết ông Sharma Oli từ chức để mở đường cho một giải pháp hợp hiến đối với các cuộc biểu tình quy mô lớn do giới trẻ lãnh đạo phản đối các cáo buộc tham nhũng lan rộng và bùng phát bởi lệnh cấm mạng xã hội - lệnh cấm này sau đó đã được rút lại.

Các cuộc biểu tình đã biến thành bạo lực khi hàng ngàn người - với nhiều người nhận là GenZ (Thế hệ Z) trên các biểu ngữ và áp phích - xuống đường ở thủ đô Kathmandu vào thứ hôm 8/9.

Gần 200 người được cho là đã bị thương trong các cuộc đụng độ khi lực lượng cảnh sát sử dụng hơi cay, vòi rồng và đạn thật để ngăn người biểu tình leo lên tường tòa nhà quốc hội và các tòa nhà chính thức khác.

Các cuộc biểu tình tiếp tục diễn ra vào hôm 9/9, với việc người biểu tình phóng hỏa tòa nhà quốc hội, trụ sở của Đảng Quốc đại Nepal và nhà của cựu Thủ tướng Sher Bahadur Deuba. Nhà của một số chính trị gia khác cũng đã bị phá hoại.

Nguồn hình ảnh,AFP/Getty Images

Lệnh cấm mạng xã hội

Mạng xã hội đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của người dân Nepal. Thực tế, quốc gia này có tỷ lệ người dùng bình quân đầu người thuộc hàng cao nhất Nam Á.

Các cuộc biểu tình nổ ra sau quyết định của chính phủ tuần trước cấm 26 nền tảng mạng xã hội, trong đó có WhatsApp, Instagram và Facebook, vì không đáp ứng thời hạn đăng ký với Bộ Truyền thông và Công nghệ Thông tin Nepal.

Những người chỉ trích cáo buộc chính phủ tìm cách kìm hãm chiến dịch chống tham nhũng bằng lệnh cấm - vốn đã bị bãi bỏ vào tối thứ 8/9.

Mặc dù lệnh cấm là chất xúc tác cho tình trạng bất ổn hiện tại, nhưng những người biểu tình cũng đang thể hiện sự bất mãn sâu sắc hơn thế đối với chính quyền nước này.

Điều gì đang xảy ra khắp Nepal?

Các cuộc biểu tình sau đó đã biến thành bạo lực ở Kathmandu và một số thành phố khác ở Nepal, hệ quả khiến 19 người biểu tình thiệt mạng trong các cuộc đụng độ với cảnh sát hôm 8/9.

Bộ trưởng Truyền thông và Công nghệ Thông Nepal Prithvi Subba nói với BBC sau đó trong ngày rằng cảnh sát đã phải sử dụng vũ lực - trong đó có vòi rồng, dùi cui và đạn cao su.

Một số người biểu tình đã xâm nhập được vào khu vực xung quanh tòa nhà quốc hội ở Kathmandu, khiến cảnh sát phải áp đặt lệnh giới nghiêm xung quanh các tòa nhà chính phủ quan trọng và thắt chặt an ninh.

Hôm 9/9, người biểu tình cũng đã phóng hỏa tòa nhà quốc hội ở thủ đô Kathmandu, tạo ra khói đen dày đặc bốc lên trời. Các tòa nhà chính phủ và nhà của các nhà lãnh đạo chính trị đã bị tấn công trên khắp đất nước.

Ít nhất ba người được ghi nhận đã thiệt mạng vào ngày 9/9, nâng tổng số người chết lên ít nhất 22 kể từ khi tình trạng bất ổn bắt đầu.

Nhiều người bị thương đã được đưa đến các bệnh viện địa phương, nơi cũng là điểm mà đám đông tụ tập. BBC News Tiếng Nepal đã nói chuyện với các bác sĩ - những người cho hay họ đã điều trị các vết thương do súng và đạn cao su.

Cảnh sát thông tin một số sĩ quan cũng bị thương và con số thương vong dự kiến ​​sẽ còn tăng.

Ai là người ra quyết định lúc này?

Tối 9/9, Tổng tham mưu trưởng quân đội NepalAshok Raj Sigdel đã ra tuyên bố cáo buộc người biểu tình lợi dụng cuộc khủng hoảng hiện tại bằng các hành động phá hoại, cướp bóc và phóng hỏa tài sản công và tư.

Nếu tình trạng bất ổn tiếp diễn, "tất cả các cơ quan an ninh, bao gồm cả Quân đội Nepal, cam kết sẽ kiểm soát tình hình", theo tuyên bố.

Đồng thời, ông Ashok Raj Sigdel kêu gọi người biểu tình tham gia đối thoại để tìm giải pháp cho tình trạng bất ổn tồi tệ nhất ở Nepal trong nhiều thập kỷ.

Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ ai đang lãnh đạo đất nước.

Tuyên bố của quân đội không nêu rõ họ có thể thực hiện hành động gì, hoặc liệu họ có sử dụng vũ lực để kiểm soát người biểu tình hay không. Tuy nhiên, họ đã xuống đường để kiểm soát những người "đang tìm cách lợi dụng tình hình bất lợi trong nước và tham gia vào các hành vi cướp bóc, đốt phá và phá hoại".

Cũng chưa rõ ai sẽ đại diện cho người biểu tình nếu họ tham gia đối thoại với quân đội. Những cuộc biểu tình này không do một nhóm hay một cá nhân nào lãnh đạo, mà thực chất bắt đầu như một phản ứng trước lời kêu gọi trên các nền tảng mạng xã hội.

Một chính trị gia công khai ủng hộ cuộc biểu tình là Thị trưởng thành phố Kathmandu Balen Shah. Ông cũng sử dụng tài khoản mạng xã hội của mình để yêu cầu mọi người kiềm chế.

Người biểu tình đụng độ với cảnh sát bên ngoài tòa nhà quốc hội ở Kathmandu

Những ai đang biểu tình?

Được khơi dậy trên mạng xã hội và do giới trẻ cả nước dẫn dắt, cuộc biểu tình này khác hẳn với bất kỳ cuộc biểu tình nào trước đây ở Nepal.

Những người biểu tình tự nhận mình là Gen Z, và thuật ngữ này đã trở thành biểu tượng trong suốt làn sóng này.

Mặc dù không có một lãnh đạo trung tâm, một số nhóm thanh niên đã nổi lên như một lực lượng huy động, đưa ra lời kêu gọi hành động và chia sẻ thông tin cập nhật trực tuyến.

Sinh viên từ các trường cao đẳng và đại học trên khắp các thành phố lớn của Nepal - Kathmandu, Pokhara và Itahari - đã được mời tham gia mặc đồng phục, tay cầm sách, còn các video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy ngay cả học sinh cũng tham gia vào các cuộc tuần hành.

Những người biểu tình yêu cầu gì?

Hai yêu cầu chính của họ rất rõ ràng: chính phủ dỡ bỏ lệnh cấm mạng xã hội, điều này hiện đã được thực hiện, và các quan chức phải chấm dứt cái mà họ gọi là "hành vi tham nhũng".

Những người biểu tình, phần lớn là sinh viên đại học, đã liên hệ việc phong tỏa mạng xã hội với việc hạn chế quyền tự do ngôn luận và những cáo buộc tham nhũng lan rộng trong giới chính trị gia.

"Chúng tôi muốn thấy nạn tham nhũng ở Nepal chấm dứt," Binu KC, một sinh viên đại học 19 tuổi, nói với BBC News Tiếng Nepal.

"Các nhà lãnh đạo hứa một điều trong các cuộc bầu cử nhưng không bao giờ thực hiện. Họ là nguyên nhân của rất nhiều vấn đề."

Cô nói thêm rằng lệnh cấm mạng xã hội đã làm gián đoạn việc học của cô, hạn chế khả năng tiếp cận các lớp học trực tuyến và tài liệu học tập.

Subhana Budhathoki, một nhà sáng tạo nội dung, cũng bày tỏ sự thất vọng:

"Gen Z sẽ không dừng lại ngay bây giờ. Cuộc biểu tình này không chỉ đơn thuần là về mạng xã hội - mà là về việc bịt miệng tiếng nói của chúng tôi và chúng tôi sẽ không để điều đó xảy ra."

Gen Z ở Nepal phản đối nạn tham nhũng và lệnh cấm các nền tảng mạng xã hội

Vì sao cuộc biểu tình liên quan đến 'con ông cháu cha'?

Điểm đặc trưng của cuộc biểu tình là việc sử dụng rộng rãi hai cụm từ - #Nepo Baby và #Nepo Kids (đều có nghĩa "con ông cháu cha").

Hai cụm này đã trở nên phổ biến trên mạng xã hội trong vài tuần qua sau khi một số video cho thấy lối sống xa hoa của các chính trị gia và gia đình họ lan truyền rộng rãi ở Nepal.

Những người biểu tình lập luận rằng những cá nhân này tận hưởng thành công và sự xa hoa mà không cần thành tích hay công trạng gì, sống dựa vào ngân sách trong khi người dân Nepal bình thường đang khổ sở.

Các video lan truyền trên TikTok và Instagram đã đối chiếu lối sống xa hoa của các gia đình chính trị - gồm những hình ảnh như quần áo hàng hiệu, du lịch nước ngoài và xe hơi sang trọng - với thực tế khắc nghiệt mà những người trẻ tuổi phải đối mặt như thất nghiệp và di cư cưỡng bức.

Những cụm từ này đã trở thành biểu tượng cho sự thất vọng sâu sắc hơn về bất bình đẳng, khi những người biểu tình so sánh đời sống của giới thượng lưu với cuộc sống của người dân thường.

Lực lượng Cảnh sát vũ trang đứng gác bên ngoài tòa nhà quốc hội

Điều gì xảy ra tiếp theo?

Mặc dù thủ tướng đã từ chức, nhưng vẫn chưa rõ ai sẽ thay thế ông - hoặc điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, khi dường như hiện đang không có ai nắm quyền.

Một số nhà lãnh đạo, gồm cả các bộ trưởng, được cho là đã tìm nơi ẩn náu trong lực lượng an ninh.

Cho đến nay, những người biểu tình phần lớn đã bất chấp lệnh giới nghiêm vô thời hạn ở Kathmandu và nhiều nơi khác.

Người biểu tình đang yêu cầu trách nhiệm giải trình và cải cách quản trị. Tuy nhiên, nếu chính phủ không hành động một cách có nghĩa, các nhà phân tích cảnh báo tình hình bất ổn có thể leo thang hơn nữa, đặc biệt là khi sinh viên và các nhóm xã hội dân sự tham gia.

Theo BBC

---