Iran sắp bước vào "thời kỳ hỗn loạn" sau vụ rơi máy bay trực thăng chở Tổng thống Raisi?

Nhà bình luận Arash Azizi của tạp chí The Atlantic cho biết, Iran sẽ bước vào một "thời kỳ hỗn loạn" sau vụ tai nạn máy bay trực thăng chở Tổng thống nước này Ebrahim Raisi bị rơi và không ai trên máy bay sống sót.

Tổng thống Iran Ebrahim Raisi, 63 tuổi, đã tử nạn trong vụ rơi máy bay ngày 19/5.

Theo hãng tin AP, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi, 63 tuổi, cùng bộ trưởng ngoại giao nước này và những người khác đã được tìm thấy đã tử nạn tại hiện trường vụ rơi máy bay trực thăng sau một cuộc tìm kiếm kéo dài hàng giờ qua một khu vực miền núi đầy sương mù ở phía tây bắc đất nước.

Vụ tai nạn xảy ra khi Trung Đông vẫn bất ổn bởi cuộc chiến Israel-Hamas, trong đó ông Raisi dưới sự chỉ huy của Lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei đã phát động một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa chưa từng có vào Israel chỉ vào tháng trước. Dưới thời Raisi, Iran đã làm giàu uranium gần mức cấp độ vũ khí hơn bao giờ hết, làm gia tăng căng thẳng với phương Tây khi Tehran cũng cung cấp máy bay không người lái mang bom cho Nga để phục vụ cuộc chiến ở Ukraine và các nhóm dân quân vũ trang trên toàn khu vực.

Trong khi đó, Iran đã phải đối mặt với nhiều năm biểu tình rầm rộ chống lại chế độ thần quyền Shiite vì nền kinh tế ốm yếu và quyền phụ nữ - khiến thời điểm này trở nên nhạy cảm hơn nhiều đối với Tehran và tương lai của đất nước.

Truyền hình nhà nước không đưa ra nguyên nhân ngay lập tức về vụ tai nạn ở tỉnh Đông Azerbaijan của Iran. Trong số người thiệt mạng có Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian, 60 tuổi.

 Cái chết của ông Raisi đến vào thời điểm khó khăn đối với Trung Đông  và chính Iran 

Hãng tin CNN bình luận, cái chết của tổng thống và bộ trưởng ngoại giao Iran trong một vụ tai nạn máy bay trực thăng trên sườn núi xa xôi xảy ra vào thời điểm đặc biệt khó khăn ở Trung Đông - và đối với Iran trong nước.

Cuộc chiến của Israel chống lại Hamas và thảm họa nhân đạo tiếp theo diễn ra ở Gaza trong bảy tháng qua đã gây chấn động dư luận toàn cầu và khiến căng thẳng tăng vọt khắp Trung Đông, đồng thời khiến cuộc chiến tranh bóng tối kéo dài hàng thập kỷ giữa Iran và Israel trở nên rõ ràng.

Tháng trước, Iran đã tiến hành một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa chưa từng có vào Israel - cuộc tấn công trực tiếp đầu tiên vào nước này - để đáp trả cuộc không kích chết người rõ ràng của Israel vào lãnh sự quán Iran ở Damascus khiến một chỉ huy hàng đầu của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) thiệt mạng.

Theo các quan chức Mỹ, Israel đã tấn công trở lại một tuần sau đó , đánh vào các mục tiêu bên ngoài thành phố Isfahan của Iran với phản ứng có chủ đích và nhỏ hơn nhiều.

Kể từ đó những cuộc ăn miếng trả miếng trực tiếp giữa hai bên đã chấm dứt. Nhưng cuộc chiến ủy nhiệm vẫn tiếp tục với việc các lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn như Hamas và Hezbollah tiếp tục chiến đấu chống lại lực lượng Israel.

Trong khi đó, giới lãnh đạo theo đường lối cứng rắn của Iran đã vượt qua được sự bùng nổ của làn sóng bất đồng chính kiến gần đây trên đường phố ở quê nhà, nơi các lệnh trừng phạt do Mỹ dẫn đầu đã ảnh hưởng nặng nề trong nhiều năm.

Nhà bình luận Azizi đã nói chuyện với Paula Newton của CNN rằng: "Cuộc tranh giành quyền lực giữa các phe phái khác nhau ở nước cộng hòa Hồi giáo chắc chắn sẽ ngày càng gay gắt".

Azizi cho biết có thể có nhiều đấu đá nội bộ nhưng sẽ không xảy ra khủng hoảng hiến pháp.

"Họ sẽ tổ chức các cuộc bầu cử (trong vòng) 50 ngày, vì vậy tôi không nghĩ bạn sẽ có bất kỳ bất ngờ lớn nào ở đó. Có thể có những dịp để người dân biểu tình trở lại, như thường xảy ra khi có một cuộc khủng hoảng chính trị", Azizi nói.

Azizi bình luận: "Có lẽ không có quan chức nào khác của Cộng hòa Hồi giáo phải chịu trách nhiệm về nhiều cái chết hơn vì ông Raisi đã làm việc trong ngành tư pháp trong nhiều năm. Và rất nhiều người Iran sẽ không rơi nước mắt".

Theo hiến pháp Iran, phó tổng thống thứ nhất của Iran sẽ lên nắm quyền nếu tổng thống qua đời với sự đồng ý của Đại giáo chủ Khamenei và một cuộc bầu cử tổng thống mới sẽ được tổ chức trong vòng 50 ngày. Truyền thông nhà nước đưa tin Phó Tổng thống thứ nhất Mohammad Mokhber đã bắt đầu nhận được cuộc gọi từ các quan chức và chính phủ nước ngoài khi Raisi vắng mặt.

Ông Raisi, 63 tuổi là một người có đường lối cứng rắn, từng lãnh đạo cơ quan tư pháp đất nước, được coi là người được Đại giáo chủ Khamenei bảo trợ và một số nhà phân tích cho rằng ông có thể kế nhiệm ông Khamenei sau này.

Ông Raisi đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2021, cuộc bỏ phiếu có tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thấp nhất trong lịch sử Cộng hòa Hồi giáo. Ông Raisi bị Mỹ trừng phạt một phần vì liên quan đến vụ hành quyết hàng loạt hàng nghìn tù nhân chính trị vào năm 1988, khi kết thúc cuộc chiến tranh Iran-Iraq đẫm máu.

 Chính phủ Iran triệu tập cuộc họp khẩn cấp

Chính phủ Iran đã triệu tập một "cuộc họp khẩn cấp" vào thứ Hai sau thông báo rằng Tổng thống Ebrahim Raisi và ngoại trưởng nước này nằm trong số những người thiệt mạng trong một vụ tai nạn máy bay trực thăng, theo hãng thông tấn nhà nước Iran IRNA.

Theo một bức ảnh được hãng tin nhà nước chia sẻ, chiếc ghế mà ông Raisi thường ngồi đã bị bỏ trống và được treo một tấm khăn màu đen để tưởng nhớ tổng thống.

Hãng thông tấn nhà nước FARS đưa tin thời gian và thông tin chi tiết về lễ tang sẽ được công bố trong tương lai.

---