Châu Âu tuyên chiến với "nước Mỹ vĩ đại": Khi đồng minh không còn sợ Trump

Khi Trump làm "nước Mỹ vĩ đại trở lại", châu Âu lại đang tìm lối đi riêng. Từ việc bác bỏ yêu cầu tăng chi tiêu quốc phòng đến khả năng trở thành cường quốc hạt nhân, các đồng minh cũ đang sẵn sàng chơi một ván cờ mới với con bài Trung Quốc trên tay.

Friedrich Merz tuyên bố rằng nếu ông thắng cử liên bang, ông sẽ có cuộc nói chuyện nghiêm túc với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump Getty Images/ Hesham Elsherif/ Synergee

Đức vừa có sự thay đổi lớn trong chính sách quốc phòng.

Sau khi chi tiêu quốc phòng của Đức đã tăng từ 1,57% GDP (54,5 tỷ USD) vào năm 2023 lên 2,01% GDP (73,41 tỷ USD) vào năm 2024, Thủ tướng Olaf Scholz đang phải chịu áp lực từ cả hai phía.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đòi hỏi các quốc gia NATO phải chi tiêu 5% GDP cho quốc phòng, trong khi tân Thủ tướng Friedrich Merz lại ưu tiên cải cách hệ thống mua sắm quân sự trước khi tăng thêm ngân sách.

"Chúng tôi cần tối ưu hóa hệ thống mua sắm quốc phòng trước khi đổ thêm tiền vào đó," một nguồn tin từ văn phòng Thủ tướng Đức tiết lộ. "Yêu cầu 5% GDP của ông Trump là không thực tế và không cần thiết."

Phản ứng này phản ánh một thực tế mới trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương: châu Âu đang từ chối vai trò "đàn em" truyền thống của Mỹ.

Từ lâu, các quốc gia châu Âu đã phụ thuộc vào sự lãnh đạo của Washington trong các quyết định quân sự quan trọng - từ việc cung cấp vũ khí cho Ukraine đến các chiến dịch quân sự ở Trung Đông. Nhưng những ngày đó dường như đã kết thúc.

"Chúng tôi không còn nghe lệnh từ Washington nữa," một quan chức cấp cao của EU, người yêu cầu giấu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề, nói với phóng viên. "Vấn đề bây giờ là độc lập, từ bỏ sự phụ thuộc và không còn là đàn em, nghe dạ bảo vâng với Mỹ nữa."

Vũ khí hạt nhân: Con đường châu Âu có thể theo đuổi

Một chuyên gia an ninh từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) tiết lộ rằng trong các cuộc thảo luận kín, một số quốc gia châu Âu đang cân nhắc khả năng phát triển năng lực hạt nhân độc lập - điều mà Washington lo ngại nhất.

"Mỹ ngán nhất là quốc gia hạt nhân. Họ lấy gì để gây ảnh hưởng chính trị quân sự với những nước có vũ khí hạt nhân?" vị chuyên gia này phân tích.

"Nếu Đức hoặc các cường quốc châu Âu khác quyết định đi theo con đường này, Washington sẽ mất đi đòn bẩy quan trọng nhất của mình."

Đây không phải là cuộc thảo luận công khai, nhưng việc Pháp - quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân duy nhất trong EU sau Brexit - gần đây đề xuất mở rộng "chiếc ô hạt nhân" của mình cho các đồng minh EU đã gửi một tín hiệu rõ ràng tới Washington.

Ukraine: Nạn nhân hay người thắng cuộc?

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang thực hiện chiến lược bất ngờ: phớt lờ Washington. Các nhà phân tích cho rằng đây có thể là nước cờ khôn ngoan.

"Zelensky nên công bố toàn văn dự thảo 'đổi tài nguyên với Mỹ' dưới danh nghĩa 'trưng cầu dân ý'," một cố vấn chính trị gần gũi với chính phủ Ukraine đề xuất. "Điều đó sẽ đẩy Trump vào thế bắt chẹt nhân dân Ukraine."

Ukraine hiện đang chuyển hướng hoàn toàn sang châu Âu để tìm kiếm sự hỗ trợ. Với kho dự trữ vũ khí vẫn còn dồi dào, Kyiv có thời gian để chờ đợi sự ủng hộ mạnh mẽ hơn từ Brussels, Berlin và Paris.

"Việc Zelensky thể hiện thái độ cứng rắn với Trump là hoàn toàn hợp lý," một nhà ngoại giao EU nhận định. "Điều này tạo áp lực buộc chúng tôi phải nhanh chóng tăng cường viện trợ."

Con bài Trung Quốc

Điều đáng chú ý nhất là châu Âu đang nghiêm túc cân nhắc việc thiết lập quan hệ sâu rộng hơn với Bắc Kinh - một động thái mà Washington xem là "lằn ranh đỏ".

Một nguồn tin từ Ủy ban Châu Âu tiết lộ rằng EU đang xem xét thiết lập "đường dây đối thoại chiến lược" với Trung Quốc, đồng thời tìm kiếm các kênh hỗ trợ tài chính và quân sự gián tiếp.

"Đặt trên bàn cân giữa EU và Nga, Trung Quốc sẽ ưu tiên EU hơn cho tham vọng toàn cầu của mình," vị quan chức này phân tích. "Không đàm phán được với Mỹ, thì ta đàm phán với Trung Quốc."

Kết quả: Mỹ tự cô lập mình

Trong khi Tổng thống Trump tự hào về chính sách "Nước Mỹ trên hết" và cắt giảm cam kết quốc tế, các chuyên gia cảnh báo rằng Washington đang tự đánh mất vị thế siêu cường của mình.

"Trump đã dìm nước Mỹ xuống hố, đạp đổ mất 80 năm các đời Tổng thống Mỹ dày công xây dựng vị thế của Mỹ trên thế giới," một nhà sử học từ Đại học Georgetown nhận định.

Khi được hỏi về khả năng Mỹ kêu gọi châu Âu tham gia vào các cuộc xung đột mới, như với Iran, một quan chức cao cấp của NATO trả lời ngắn gọn: "Xin lỗi, không có lợi ích gì cho chúng tôi cả."

Trong khi Washington hướng về chính sách cô lập và "Nước Mỹ trên hết", châu Âu đang xây dựng một trật tự mới - nơi họ không còn là "đàn em" trung thành của Mỹ, mà là đối tác bình đẳng trên trường quốc tế, sẵn sàng theo đuổi lợi ích riêng của mình, kể cả khi điều đó đồng nghĩa với việc phải chống lại Washington.

Thành Lộc - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Bài viết có sự đóng góp từ các phóng viên tại Brussels, Berlin và Kyiv.

---