Friedrich Merz: Chính trị gia mạo hiểm và những bước đi gần cực hữu

Friedrich Merz - lãnh đạo đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) - đang trên đường trở thành Thủ tướng tiếp theo của Đức.

Đảng của ông được dự đoán sẽ giành được khoảng 28% số phiếu bầu. Câu hỏi đặt ra lúc này là ông sẽ liên minh với ai để thành lập chính phủ.

Được những người ủng hộ mô tả như một giải pháp cho cuộc khủng hoảng niềm tin ở châu Âu, Merz, 69 tuổi, là một gương mặt quen thuộc với thế hệ lãnh đạo cũ của đảng.

Về mặt chính trị, ông chưa bao giờ được xem là người gây phấn khích. Tuy nhiên, ông hứa hẹn sẽ mang lại cho nước Đức một sự lãnh đạo mạnh mẽ hơn và giải quyết nhiều vấn đề của đất nước trong vòng bốn năm.

Khi kết quả bầu cử được công bố vào tối Chủ nhật, ông đã thu hút sự chú ý khi tuyên bố rằng Hoa Kỳ dường như thờ ơ với số phận của châu Âu và đặt câu hỏi về tương lai của NATO, đồng thời yêu cầu châu Âu tăng cường khả năng phòng thủ của mình.

Con đường chính trị đầy thăng trầm

Động thái gây tranh cãi của ông vào tháng trước nhằm thắt chặt các quy định về nhập cư với sự ủng hộ của phiếu bầu cực hữu trong quốc hội cho thấy một chính trị gia sẵn sàng đánh cược bằng cách phá vỡ một điều cấm kỵ lớn.

Điều này cũng đánh dấu một bước ngoặt rõ ràng khác, tách khỏi lập trường thiên về trung dung hơn của CDU dưới thời cựu đối thủ đảng Angela Merkel.

Mặc dù cuối cùng Merz không thành công trong việc thay đổi luật, nhưng ông đã tạo ra một làn sóng mạnh mẽ trong chiến dịch tranh cử được kích hoạt bởi sự sụp đổ của chính phủ Thủ tướng Olaf Scholz vào cuối năm ngoái.

TOBIAS SCHWARZ/AFP

Merz đã kết hôn với Charlotte, một thẩm phán, trong hơn 40 năm

Từ doanh nhân đến chính trường

Nổi tiếng bị Merkel gạt sang một bên trước khi bà trở thành thủ tướng, ông đã từ bỏ nghị viện để theo đuổi một loạt vị trí công việc doanh nghiệp béo bở và bị coi là người của ngày hôm qua.

Nhưng giờ đây ông dường như sắp nắm được công việc mà ông hằng mong muốn từ lâu.

Cuộc gặp tại khách sạn Berlin

Vào ngày 23 tháng 1, một tháng trước cuộc bầu cử liên bang đột xuất của Đức, người dân tập trung tại một trong những khách sạn năm sao ở Berlin để nghe Merz phát biểu về chính sách đối ngoại.

Không khí xung quanh "phòng khiêu vũ" trong khách sạn De Rome không hẳn sôi động - nhưng đã khác xa so với 20 năm trước, khi sự nghiệp chính trị của ông dường như đã kết thúc.

Alamy

Merz có giấy phép phi công và bị chỉ trích vào năm 2022 vì lái máy bay riêng đến dự đám cưới của một đồng nghiệp chính trị

Merz cũng là một phi công được cấp phép, người từng bị chỉ trích vào năm 2022 vì đã lái máy bay riêng đến đảo Sylt ở miền Bắc nước Đức để dự đám cưới của đồng nghiệp Christian Lindner.

Con người đằng sau vẻ ngoài nghiêm túc

Khi bước lên sân khấu tại khách sạn De Rome, vị lãnh đạo phe đối lập bảo thủ CDU của Đức - đang dẫn đầu các cuộc thăm dò ý kiến một cách ổn định - được chào đón bằng những tràng vỗ tay lịch sự.

Cao, gầy, trong bộ vest và đeo kính, Merz toát lên vẻ điềm tĩnh, quy chuẩn và mang phong thái doanh nhân khi ông cố gắng thể hiện sự sẵn sàng nắm quyền.

Nhưng đó đã là một hành trình quanh co để đến được thời điểm này.

Merz sinh năm 1955 tại thị trấn Brilon ở miền Tây nước Đức trong một gia đình Công giáo bảo thủ có tiếng. Cha ông từng làm thẩm phán địa phương, và vợ ông, Charlotte Merz, cũng đang là thẩm phán cho đến ngày nay.

Merz trẻ tuổi đã gia nhập CDU khi còn đang học phổ thông.

Tuổi trẻ không như vẻ ngoài

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ báo Đức Tagesspiegel cách đây 25 năm, ông đã tiết lộ một thời tuổi trẻ hoang dã hơn nhiều so với những gì hồ sơ lý lịch nghiêm túc của ông có thể gợi ý.

Trong số những trải nghiệm phiêu lưu của mình, ông kể về việc phóng xe máy trên đường phố, tụ tập với bạn bè tại quầy khoai tây chiên và chơi trò chơi bài Doppelkopf ở cuối lớp.

Theo tạp chí Der Spiegel, một bữa tiệc thời thanh thiếu niên mà ông nhắc đến đã kết thúc với việc một nhóm học sinh cùng đi tiểu vào bể cá của trường.

Tuy nhiên, có một số hoài nghi về việc Merz thời thiếu niên có thực sự là một kẻ gây rối. Một cựu bạn học nhớ lại rằng hành vi gây rối của Friedrich trẻ tuổi thường chỉ đơn giản là muốn "nói lời cuối cùng".

Dù nói công khai hay kín đáo, những người từng biết ông đều nói với tôi rằng ông thích uống bia và quả thực có thể rất vui vẻ, mặc dù ít người có thể kể một giai thoại cụ thể để minh họa điều này.

Con đường sự nghiệp

Sau khi tốt nghiệp phổ thông, ông tham gia nghĩa vụ quân sự trước khi học luật và kết hôn với bạn học Charlotte Gass vào năm 1981.

Vợ chồng ông có ba người con.

Trong vài năm, Merz làm việc với tư cách là luật sư nhưng ông luôn hướng đến chính trị và được bầu vào Nghị viện châu Âu năm 1989, khi mới 33 tuổi.

Những năm tháng đầu sự nghiệp

"Chúng tôi đều khá trẻ và rất mới mẻ, có thể nói là ngây thơ," Dagmar Roth-Behrendt, người cùng thời điểm trở thành nghị sĩ Nghị viện châu Âu cho đảng Dân chủ Xã hội Đức (SPD) cánh trung tả, nhận xét.

Hình ảnh Getty

Là một nghị sĩ trẻ của Bundestag, Merz (trái) trò chuyện với cựu Thủ tướng Helmut Kohl

Bà thấy Merz trẻ tuổi là người nghiêm túc, đáng tin cậy, trung thực và lịch sự. Thậm chí còn hài hước – một phẩm chất mà bà cảm thấy giờ đây ít rõ ràng hơn: "Tôi cho rằng những vết thương theo thời gian có thể đã khiến ông ấy cứng rắn hơn một chút."

Nhưng liệu ông có thể hiện tiềm năng trở thành thủ tướng ngay từ đầu sự nghiệp không?

"Có lẽ tôi đã nói không, không đời nào. Thôi nào, đùa sao!"

Đối đầu với Merkel

Tuy nhiên, mọi người đều biết ông rất tham vọng và Merz sớm chuyển từ chính trường EU sang Quốc hội Đức, Bundestag, vào năm 1994.

Ông thăng tiến qua các cấp bậc, được coi là nhân tài của phe bảo thủ, thiên hữu hơn trong đảng.

"Ông ấy là một diễn giả xuất sắc và một nhà tư tưởng sâu sắc," Klaus-Peter Willsch, một thành viên CDU của Bundestag, người đã biết ông hơn 30 năm, nhận xét.

"Một chiến binh," Willsch nói, được chứng minh bằng việc Merz đã ba lần cố gắng lãnh đạo đảng của mình.

 

Friedrich Merz cuối cùng đã rời khỏi chính trường vào năm 2009, vài năm sau khi đối thủ Angela Merkel giành được quyền lãnh đạo đảng CDU - Sean Gallup/Hình ảnh Getty

Hai thất bại đầu tiên của ông, vào năm 2018 và tháng 1 năm 2021, cũng có thể được xem là dấu hiệu cho thấy cuộc đấu tranh của ông để chinh phục cơ sở đảng.

Nhưng chính vào đầu những năm 2000, khi tham vọng của ông ban đầu bị trật bánh, ông đã thua Angela Merkel trong cuộc tranh giành quyền lực đảng.

Merkel, nhà hóa học lượng tử kín đáo từ miền đông nước Đức cộng sản cũ, và Merz, luật sư tự tin công khai từ miền tây, chưa bao giờ thực sự có cùng quan điểm.

Trở lại chính trường

Merz lướt qua giai đoạn cay đắng này trong một bài đăng tự truyện ngắn trên trang web CDU, nói rằng đến năm 2009 ông đã quyết định rời khỏi nghị viện để "có không gian suy ngẫm".

Những năm suy ngẫm của ông bao gồm việc xây dựng sự nghiệp trong lĩnh vực tài chính và luật doanh nghiệp – trở thành giám đốc điều hành tại nhiều công ty quốc tế và, theo tin đồn, trở thành triệu phú.

Phải hơn một thập kỷ sau ông mới quay lại nghị viện, nơi ông đã tìm cách xóa bỏ học thuyết thiên về trung dung hơn của Merkel về chủ nghĩa bảo thủ CDU.

Những tranh cãi gần đây

Một thời điểm đánh dấu sự chia cắt chính trị đã đến vào cuối tháng 1, khi Friedrich Merz thông qua một kiến nghị không ràng buộc về các quy định nhập cư nghiêm ngặt hơn, bằng cách dựa vào phiếu bầu từ đảng Választás für Deutschland (AfD) cực hữu.

Ông khẳng định không có sự hợp tác trực tiếp với AfD, nhưng động thái của ông đã dẫn đến các cuộc biểu tình lớn và hai lần bị chính Merkel lên án.

Đây là những can thiệp công khai hiếm hoi của người phụ nữ đã cai trị nước Đức trong 16 năm.

Tranh cãi và hình ảnh cá nhân

Những người biểu tình giơ cao hình nộm Merz ngồi trên biểu tượng mũi tên đỏ của đảng cực hữu AfD - Reuters

Những người chỉ trích cho rằng đó là một chiến thuật tranh cử không thể tha thứ, nhưng những người ủng hộ khẳng định Merz thực ra đang tìm cách khéo léo lôi kéo người dân khỏi cực hữu.

Ông đã từng có nguy cơ khiến các thành phần ôn hòa hơn trong cử tri xa lánh khi bỏ phiếu chống lại dự luật bao gồm việc hình sự hóa tội hiếp dâm trong hôn nhân vào những năm 1990.

Sau đó, ông giải thích rằng ông cho rằng hiếp dâm trong hôn nhân đã là một tội phạm, và chính những vấn đề khác trong dự luật mới là điều ông phản đối.

Các cuộc thăm dò cho thấy ông không đặc biệt được lòng giới trẻ và phụ nữ - nhưng Klaus-Peter Willsch tin rằng hình ảnh về ông trên truyền thông Đức là không công bằng.

"Tôi đã mời ông ấy đến khu vực bầu cử của tôi nhiều lần," ông nói với tôi. "Sau đó, các phụ nữ đến và nói rằng ông ấy là một người tốt."

Góc nhìn từ gia đình

Charlotte Merz cũng đã lên tiếng bảo vệ chồng, nói với tờ Westfalenpost: "Những gì một số người viết về quan điểm của chồng tôi về phụ nữ đơn giản là không đúng sự thật."

Bà nói cuộc hôn nhân của họ là sự hỗ trợ lẫn nhau: "Chúng tôi đều quan tâm đến công việc của nhau và chia sẻ việc chăm sóc con cái theo cách phù hợp với nghĩa vụ nghề nghiệp của cả hai."

Kỳ vọng từ châu Âu

Bất chấp những chỉ trích, một nhà ngoại giao EU đã nói với tôi rằng Brussels đang "nóng lòng chờ đợi sự xuất hiện của ông ấy".

"Đã đến lúc thoát khỏi tình trạng bế tắc của Đức và khởi động lại động cơ này."

Thu Phương - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

Theo BBC

---