Boxit Tây Nguyên không thu thuế thì lấy gì cho ngân sách?

Chủ tịch nước đặt câu hỏi: Chính phủ sống bằng thuế, mà kho báu boxit Tây Nguyên nếu không thu thuế thì lấy gì cho ngân sách?

 

Ngày 19/3, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã làm việc với lãnh đạo chủ chốt tỉnh Đắk Nông và thăm nhà máy Alumin Nhân Cơ.

Các bồn chưng cất khổng lồ tại tổ hợp bôxit - nhôm Tân Rai (Bảo Lâm, Lâm Đồng) phục vụ ươm mầm hydrat điều chế alumin từ quặng boxit. Ảnh: Tuổi trẻ 

Về đầu tư phát triển cụm công nghiệp xung quanh nhà máy Alumin Nhân Cơ và đề xuất thuế của Tập đoàn Than- Khoáng sản Việt Nam, VOV dẫn lời Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nhấn mạnh:

“Tôi đọc báo cáo của Tập đoàn Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) đề nghị với Chính phủ, Bộ Chính trị giảm thuế đến mức không còn gì nữa? Chính phủ sống bằng thuế, mà kho báu boxit Tây Nguyên nếu không thu thuế thì lấy gì cho ngân sách?

Cứ đi vay để đầu tư, đi vay để chi tiêu, đi vay để trả nợ thì chết! Boxit quý thế này đáng lẽ đánh thuế 40%, đằng này 20% cũng kêu lỗ, mà lỗ thật. Nên đòi xuống 10%, xuống 5%, thậm chí xuống nữa, thế này thì không ổn.

Các đồng chí làm ra nhôm, rồi sau nhôm nữa, thì chuỗi giá trị gia tăng sẽ khác, và từng công đoạn thuế phải phát sinh, cho nên cần tính tổng hợp lại kết luận bài toán”.

Chủ tịch nước cũng khẳng định: “Chắc chắn về lâu dài sẽ hình thành cụm công nghiệp boxit. Vấn đề bây giờ là làm sao ra hiệu quả cao nhất. Bây giờ cùng với việc đốc thúc các nhà đầu tư, làm ra các sản phẩm phụ trợ… từ đó sẽ có tư liệu thực tế để chúng ta tổng kết và quyết định giai đoạn tiếp theo chắc chắn hơn thời gian qua”.

Sau buổi làm việc với lãnh đạo chủ chốt tỉnh Đắk Nông, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã đến thăm và kiểm tra tiến độ thi công các công trình tại Nhà máy Alumin Nhân Cơ và các công trình phụ trợ, Nhà máy điện phân Nhôm Đắk Nông.

Đến nay, Nhà máy Alumin Nhân Cơ đã xây dựng hoàn tất và đi vào vận hành. Nhà máy điện phân Nhôm Đắk Nông thi công đạt hơn 60% giá trị công trình, dự kiến sẽ hoàn thành và chạy thử vào đầu năm 2017.

Liên quan đến đề xuất về thuế của TKV đối với boxit Tây Nguyên, trước đó, Tập đoàn này đã từng có nhiều đề xuất ưu đãi cho dự án này. Cụ thể, vào năm 2015, TKV gửi đề xuất lên Bộ Tài chính đề nghị giảm 90% mức thu phí bảo vệ môi trường đang áp dụng cho các dự án boxit.

Theo đó với mức thu phí hiện hành đối với các dự án boxit là từ 30.000 đồng đến 50.000 đồng/tấn, tùy địa phương. Nay TKV đề nghị giảm mức thu xuống còn 4.000 đồng/tấn.

"Mức đề nghị này là tương đương với khai thác đất, cát…để làm vật liệu xây dựng thông thường", Bộ Tài chính cho biết.

Theo Bộ Tài chính, đây không phải lần đầu TKV đưa ra đề nghị này. Bởi TKV cho rằng khai thác boxit tương đối đơn giản, chỉ cần gạt hoặc xúc lớp đất phủ mỏng ở phía trên sang bên cạnh, xúc quặng đi sau đó hoàn thổ tại chỗ bằng đất thổ nhưỡng. Quặng boxit và đất phủ có độ cứng ít, không phải khoan nổ mìn khi khai thác. Vì vậy, mức độ gây ô nhiễm trong quá trình khai thác là rất thấp, giống như khai thác đất để san lấp, xây dựng công trình.

Tuy nhiên đề nghị này dù đưa ra nhiều lần trong mấy năm qua nhưng vẫn bị Bộ Tài chính từ chối và TKV vẫn kiên trì bám trụ.

TKV từng nhiều lần xin ưu đãi cho 2 dự án boxit Tây Nguyên.

Trước đó Bộ Công thương còn xin giảm đầu tư hồ chứa bùn đỏ vì thiết kế có độ an toàn quá cao. Rồi lại xin giảm thuế môi trường, không đền bù tiền đất cho dân mà chỉ thuê có thời hạn...

Hiện tại TKV đã được ưu đãi 5 loại thuế như được miễn giảm tiền thuê đất, miễn thuế nhập khẩu thiết bị, tạo tài sản cổ định, được miễn thuế nhập khẩu linh kiện, vật tư lắp đặt đồng bộ tại dự án alumin Tân Rai (Lâm Đồng), miễn thuế xuất khẩu aluim xuống còn 0%…

Vào tháng 3/2015, tại cuộc tọa đàm về dự án bôxít do Trung tâm Thiên nhiên và Con người (Pan Nature) tổ chức, TS Nguyễn Thành Sơn - nguyên Giám đốc Ban quản lý Dự án than Đồng bằng sông Hồng - TKV đưa ra con số tính toán, nếu sản xuất đủ 660.000 tấn boxit theo kế hoạch thì tổng lỗ năm 2015 của TKV sẽ khoảng 37,4 triệu USD.

Tuy nhiên, Vụ công nghiệp nặng (Bộ Công thương) cho rằng đánh giá này là vội vã, thiếu cơ sở. Vụ này tính toán, dự án Tân Rai lỗ kế hoạch 4 năm đầu, Nhân Cơ lỗ 5 năm đầu do phải trả nợ các khoản vay đến hạn…nên việc năm 2015 và một vài năm tiếp theo, các khoản lỗ mang tính chất lỗ kế hoạch theo dự kiến mang tính quy luật.

Minh Thái (Tổng hợp)

---