Dịch vụ y tế ngày càng đắt

1,2 triệu hộ phải chịu mức chi “thảm họa”

TS Nguyễn Huy Liệu, Chủ tịch Hội Khoa học kinh tế y tế VN, cho biết mạng lưới y tế của VN đã bao phủ rộng khắp cả nước. Tỉ suất trẻ em chết dưới 1 tuổi đã giảm hơn một nửa từ 36,7 trẻ trong năm 1999 xuống còn 16/1.000 trẻ sinh sống năm 2009.

Chi tiêu cho y tế từ tiền túi hộ gia đình ước tính chiếm 52,4% tổng chi toàn xã hội trong năm 2008. Chi từ Quỹ Bảo hiểm Y tế (BHYT) chỉ chiếm 17,6% dù năm đó, có 44% dân số tham gia BHYT. Ốm đau tiếp tục đẩy nhiều người bệnh lâm vào cảnh nghèo đói.

Tại hội nghị, nhiều ý kiến cũng cho rằng người nghèo ngày càng phải chi nhiều hơn trong “tiền túi” của mình cho các dịch vụ y tế. Theo thạc sĩ Nguyễn Thị Kim Phương, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại VN, tỉ lệ hộ gia đình tại VN phải chi cho y tế tới mức “thảm họa” (vượt quá 40% thu nhập của hộ gia đình dành cho các khoản chi tiêu khác) chiếm khoảng 6% số hộ, tương đương gần 1,2 triệu hộ.

Tỉ lệ này là khá cao nếu so sánh với quốc tế. Cùng đó, mỗi năm, VN có khoảng 774.000 hộ dân rơi vào cảnh nghèo đói vì phải chi phí quá lớn cho khám, chữa bệnh do phải chi trả trực tiếp toàn bộ hay một phần chi phí khám, chữa bệnh.

Nhóm chịu tác động lớn nhất là các hộ nghèo, cận nghèo, hộ có người mắc bệnh mãn tính và hộ có người già. Trong khi đó, ảnh hưởng của BHYT đối với việc bảo vệ người dân khỏi chi phí y tế “thảm họa” và nghèo đói còn hạn chế.

TS Lý Ngọc Kính, nguyên vụ trưởng Vụ Điều trị (Bộ Y tế), cũng dẫn chứng một nghiên cứu cho biết có gần 60% số hộ gia đình nghèo mắc nợ do chi phí khám, chữa bệnh, số hộ gia đình nghèo phải vay mượn tiền để chi trả cho điều trị nội trú chiếm tới 67%.

Đầu tư cho y tế là đầu tư cho phát triển

Mặc dù tổng chi phí cho y tế của cả nước thấp (chiếm 6,4% GDP), chi phí cho y tế bình quân đầu người là 1,1 triệu đồng (khoảng 60 USD)/người/năm nhưng người bệnh luôn phải chịu giá dịch vụ cao, giá thuốc cao ngang với những nước phát triển.

TS Nguyễn Văn Tiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, cho rằng nguồn chi cho chi phí y tế ở VN còn quá thấp, chỉ bằng 1/10 các nước phát triển.

Nhưng thực tế, người bệnh đã phải chịu giá dịch vụ và giá thuốc đắt ngang bằng, thậm chí cao hơn các nước phát triển, nhất là biệt dược. Chi phí cho thuốc luôn chiếm tỉ trọng cao trong tổng chi y tế.

Trong khi đó, ông Kính lại chỉ ra một nghịch lý nữa là người nghèo có nhu cầu chăm sóc sức khỏe cao nhưng khả năng tiếp cận và sử dụng dịch vụ y tế khi mắc bệnh lại thấp hơn các nhóm đối tượng khác.

Người nghèo chỉ đi khám bệnh khoảng 2,9 lượt/năm, ít hơn nhiều so với người có điều kiện kinh tế khá và giàu là 4,7 lượt/năm. Kể cả những người nghèo có BHYT hoặc được miễn, giảm viện phí thì gánh nặng chi phí đối với họ vẫn là rất lớn, tương đương với khoảng 10 tháng chi tiêu ngoài lương thực, thực phẩm. Cùng đó là tình trạng thiếu công bằng trong hưởng lợi từ hệ thống y tế của các nhóm dân cư ngày càng tăng.

Những người giàu có được quyền lựa chọn những dịch vụ y tế tốt nhất, trong khi người nghèo không được tiếp cận hoặc chỉ dám tiếp cận, sử dụng những dịch vụ y tế thấp nhất.