Sai lầm của Triều Tiên khi hạ thủy chiến hạm 5.000 tấn

Kỹ thuật hạ thủy ngang nhiều rủi ro cùng thời gian chế tạo quá gấp rút được cho là nguyên nhân chính khiến chiến hạm 5.000 tấn của Triều Tiên nát đáy khi hạ thủy.

Tuần trước, lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tới Chongjin, địa danh thuộc tỉnh Bắc Hamgyong, nơi được mệnh danh là "Thành phố Thép" của đất nước với một xưởng đóng tàu công nghiệp lớn.

Tại đây, tàu khu trục khổng lồ lớp Choe Hyon đang chờ sẵn để hạ thủy. Một lễ đài danh dự dành cho khách VIP được dựng lên cạnh cảng. Các quan chức cấp cao chờ đợi trong niềm hân hoan. Tuy nhiên, sự kiện đáng nhẽ để ăn mừng lại biến thành thảm họa.

Tàu chiến Triều Tiên sau sự cố hạ thủy tại nhà máy đóng tàu ở Chongjin ngày 21/5. Ảnh: Airbus Defense and Space

Trong quá trình hạ thủy, chiếc tàu khu trục 5.000 tấn mất thăng bằng, trượt xuống nước rồi lật nghiêng, với phần mũi vẫn mắc kẹt trên triền nghiêng. Sự việc khiến ông Kim, người đang nỗ lực hiện đại hóa hạm đội hải quân của đất nước, giận dữ. Theo truyền thông nhà nước Triều Tiên, 4 quan chức đã bị bắt vì "phạm lỗi không thể dung thứ".

Sau sự cố, mọi bằng chứng, từ hình ảnh vệ tinh đến đánh giá, phân tích của chuyên gia hải quân hay tuyên bố từ giới chức Triều Tiên, đều chỉ ra rằng thảm họa là hệ quả của nhiều sai lầm kỹ thuật, như phương pháp hạ thủy bất thường, tiến độ đóng tàu quá gấp rút, cũng như việc chiến hạm đã bị quá tải vũ khí.

"Tôi chưa từng chứng kiến thất bại nào như vậy", Mark Cancian, cựu đại tá thủy quân lục chiến Mỹ, hiện công tác tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận định.

Chiến hạm dài hơn 140 m này là khu trục hạm thứ hai thuộc lớp Choe Hyon của Triều Tiên, được đóng tại cảng thuộc thành phố Chongjin, phía đông bắc đất nước, trung tâm vận tải lớn gần biên giới Nga. Cách đó không xa là nhà máy thép lớn nhất Triều Tiên. Tàu chở dầu và lúa mì tấp nập trên các tuyến đường thủy xung quanh cảng.

Vài ngày trước cuộc hạ thủy hôm 21/5, hình ảnh vệ tinh cho thấy con tàu nằm cạnh bến, đặt trên một đường trượt dốc được thiết kế để hạ thủy xuống con kênh hẹp cạnh đó. Từ hình ảnh vệ tinh, có thể thấy các kỹ sư tại xưởng đóng tàu này đã chọn cách "hạ thủy ngang" vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro, thay vì các phương pháp khác phổ biến hơn.

Tàu chiến Triều Tiên nằm ngang cạnh bến tại nhà máy đóng tàu ở Chongjin trước khi xảy ra sự cố hôm 21/5. Ảnh: Planet Labs

Các chuyên gia hải quân cho biết kỹ thuật hạ thủy ngang thường được sử dụng với tàu chở hàng hoặc tàu chở dầu, bởi những loại tàu này có đáy phẳng hơn, giúp chúng dễ giữ thăng bằng hơn sau khi trượt xuống nước. Nó tương đối rủi ro với chiến hạm do thân tàu chiến được thiết kế hẹp nhằm tăng tốc độ di chuyển. Ngoài ra, chúng còn được trang bị nhiều hệ thống vũ khí cồng kềnh phía trên, khiến việc giữ thăng bằng trở nên khó khăn.

Ngay cả hải quân Mỹ, Hàn Quốc cũng thường tránh phương pháp hạ thủy ngang cho các tàu chiến lớn vì có lựa chọn khác an toàn và ổn định hơn, đó là hạ thủy bằng ụ nổi. Theo phương pháp này, tàu được đóng trong các ụ nổi khổng lồ và giới chức sau đó chỉ cần bơm nước vào ụ để con tàu tự nổi lên và di chuyển ra ngoài.

Vài tuần trước, chính quyền Triều Tiên cũng sử dụng chính kỹ thuật trên để hạ thủy thành công chiến hạm lớp Choe Hyon đầu tiên tại thành phố cảng Nampo, phía tây đất nước, nơi có cơ sở lớn hơn và hiện đại hơn so với xưởng ở Chongjin.

Do xưởng ở Chongjin khá chật hẹp và vùng nước xung quanh khá nông, các kỹ sư đã quyết định áp dụng phương pháp hạ thủy ngang, với ưu điểm là tiết kiệm chi phí và không đòi hỏi thiết bị tiên tiến.

Giới chuyên gia nhận định, ngay cả khi hạ thủy ngang thành công, con tàu cũng sẽ chao đảo dữ dội trước khi ổn định trên mặt nước. Năm 2013, tàu chiến đấu ven biển USS Milwaukee của hải quân Mỹ cũng được hạ thủy ngang song nó nhỏ hơn đáng kể so với chiến hạm Triều Tiên bị lật, chỉ nặng khoảng 3.400 tấn và dài khoảng 118 m.

Tàu chiến Triều Tiên nằm ngang cạnh bến tại nhà máy đóng tàu ở Chongjin trước khi xảy ra sự cố hôm 21/5. Ảnh: Planet Labs

Theo 38 North, trang web chuyên phân tích về Triều Tiên, đây là lần đầu tiên Triều Tiên sử dụng phương pháp hạ thủy này với một tàu quân sự. Kỹ thuật hạ thủy ngang đòi hỏi tính toán cực kỳ chính xác về trọng tâm tàu và góc trượt, nhưng các kỹ sư Triều Tiên dường như đã chưa thuần thục phương án này.

Ngay trước mắt ông Kim, chiến hạm 5.000 tấn mất kiểm soát khi trượt xuống đường ray. Con lăn ở đuôi tàu di chuyển sớm hơn dự kiến rồi mắc kẹt, làm chiến hạm "mất cân bằng và một số phần đáy bị nát", còn mũi tàu không thể rời triền nghiêng, theo các chuyên gia phân tích hình ảnh vệ tinh.

Triều Tiên cho biết tai nạn xảy ra do "chỉ huy thiếu kinh nghiệm và sơ suất trong vận hành". Dù vậy, các chuyên gia hải quân nhận định khả năng sự cố xảy ra do tính toán sai cách giữ thăng bằng cho tàu.

Neil Watts, cựu thuyền trưởng hải quân Nam Phi, cho rằng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ cũng có thể là nguyên nhân nữa dẫn đến sự cố.

"Đây là hệ quả của việc thiếu chuyên môn kỹ thuật và áp lực phải hạ thủy con tàu trong thời gian ngắn", Watts, cựu thành viên phái đoàn Liên Hợp Quốc từng giám sát việc tuân thủ lệnh trừng phạt Triều Tiên, nói.

Truyền thông nhà nước Triều Tiên cho hay chiến hạm Choe Hyon đầu tiên được đóng trong khoảng 400 ngày và dự kiến đi vào hoạt động từ đầu năm sau. Chiếc thứ hai bắt đầu được đóng khoảng một năm trước, theo phân tích hình ảnh vệ tinh tại cảng Chongjin.

Giới chuyên gia cho rằng đây là thời gian hoàn thiện khá gấp rút đối với một quốc gia còn nhiều hạn chế về công nghệ và thiếu kinh nghiệm đóng tàu chiến như Triều Tiên. Thông thường, Nhật Bản và Hàn Quốc mất khoảng 3 năm để đóng một tàu khu trục hoặc tàu hộ vệ. Châu Âu mất từ 3 đến 6 năm và Mỹ thậm chí còn lâu hơn.

Hiện tại, chiến hạm đã được phủ bạt nhằm giấu đi mức độ hư hại. Truyền thông nhà nước Triều Tiên đưa tin phần đáy tàu không bị thủng. Quá trình bơm nước biển ra khỏi phần chìm của tàu có thể mất vài ngày và tàu sẽ được đưa trở lại vị trí vào tuần tới.

Tuy nhiên, hình ảnh vệ tinh cho thấy phần đuôi của tàu nhiều khả năng đã ngập nước và có thể ảnh hưởng đến các hệ thống quan trọng. Phần khung thân của tàu cũng có thể bị biến dạng, ảnh hưởng đến khả năng cân bằng của chiến hạm.

Ngoài ra, theo Yoon Suk-joon, cựu thuyền trưởng hải quân, hiện là chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Quân sự Hàn Quốc, sự cố trở nên nghiêm trọng hơn do Triều Tiên bố trí quá nhiều vũ khí lên tàu, làm tăng đáng kể trọng lượng của nó.

Hải quân Triều Tiên dường như đã lắp khoảng 70 hệ thống vũ khí cùng các trang bị khác lên con tàu. Trong khi đó, Mỹ, Hàn Quốc và các nước khác thường chỉ lắp đặt số lượng ít hơn và phải mất nhiều năm để trang bị đầy đủ cho một tàu quân sự.

"Các chỉ huy hải quân Triều Tiên đã quá tham vọng", ông nhấn mạnh.

Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)

---