"Tết Việt Nam xưa" qua góc nhìn của học giả Việt Nam và quốc tế

Hành trình Tết của người Việt qua những nghi lễ, phong tục, thú chơi thấm đẫm "tâm hồn Việt Nam" với bài viết của các học giả Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Quỳnh, Trần Văn Giáp, Paul Boudet, Jean Marquet, Georges Pisier, Nguyễn Tiến Lãng, Mạnh Quỳnh... có mặt trong "Tết Việt Nam xưa"

"Tết Việt Nam xưa" - cuốn sách đầu tiên nói về Tết của người Việt xưa dưới con mắt của người nước ngoài

"Tết Việt Nam xưa" - cuốn sách đầu tiên nói về Tết của người Việt xưa dưới con mắt của người nước ngoài lần đầu ra mắt bạn đọc, được cho là tài liệu quý cho nghiên cứu lịch sử và văn hóa Việt Nam.

Tết Việt Nam xưa được tuyển dịch kỹ lưỡng từ những bài viết của các học giả Việt Nam và Pháp từng đăng trên Tạp chí Đông Dương, nơi có sự xuất hiện nhiều cây bút tầm cỡ Việt Nam và Pháp. Những tư liệu quý này được PGS-TS Nguyễn Mạnh Hùng (Viện Nghiên cứu Việt Nam học) sưu tầm và lưu giữ trong nhiều năm qua. Đặc biệt, các bài viết được minh họa bằng hơn 50 bức tranh Tết ngộ nghĩnh, sống động.

Gói trong gần 200 trang, sách Tết Việt Nam xưa được chia thành 3 phần chính: Nghi lễ Tết, Phong tục Tết và Thú chơi Tết.

Phần "Nghi lễ Tết" là những bài viết về các chủ đề: Tết và thờ cúng gia tiên; Ông Tam Đa; Lễ nghinh xuân ở Huế; Đại lễ Nam Giao; Lễ tế Đất Trời tại kinh đô Huế; Lịch của người An Nam; Tâm lý ngày Tết.

"Phong tục Tết" hiện lên đầy màu sắc trong phần 2 với: Lá thư Đêm Giao Thừa; Tết ở làng quê qua góc nhìn của nhà văn Pháp Jean Marquet; Tết qua cái nhìn của một người An Nam; Tết qua câu chuyện của những du khách và nhà truyền giáo người Âu (thế kỷ XVII và XVIII); Tết Việt Nam trong mắt sử gia Georges Pisier.

Phần ba "Thú chơi Tết" xoay quanh các chủ đề: Hoa thủy tiên trong ngày Tết, đối liễn; phúc và thọ, nguồn gốc và ý nghĩa của tranh dân gian ngày Tết…

 

PGS-TS Nguyễn Mạnh Hùng giới thiệu về tết xưa

Lý giải và giới thiệu bằng lối viết hấp dẫn, học giả Nguyễn Văn Huyên đã đem đến những mô tả rõ ràng, chi tiết và sinh động về Tết Nguyên đán. Ông khẳng định, Tết theo lịch âm ở châu Á là một ngày lễ được người An Nam tổ chức long trọng nhất năm.

Thời điểm đón Tết, ý nghĩa thiêng liêng của Tết với từng cá nhân, với dân tộc, chuẩn bị cho ngày Tết, lễ cúng thần ông Táo ngày 23 tháng Chạp, đón Tết, vui Tết, suy nghĩ của người dân về Tết… được nhà văn hóa Nguyễn Văn Huyên kể lại vô cùng chi tiết và thi vị. Cũng bởi ý nghĩa thiêng liêng của Tết, ông cho rằng Tết vẫn tồn tại mãi mãi với chúng ta, bất chấp sự khắc nghiệt của thời đại và sự đóng góp ít nhiều rời rạc của những quan niệm mới về đạo đức hay về những phản xạ tâm lý mới.

Nhà văn hóa Phạm Quỳnh có bài viết thú vị "Tâm lý ngày Tết" lý giải ý nghĩa diệu kỳ, thiêng liêng của Tết. Theo đó, ông cho rằng, Tết là sự náo nức vô cùng của những người con An Nam.

Một trong những điểm thú vị của "Tết Việt Nam xưa" là những bài viết về những nghi lễ Tết gần như không còn nữa hoặc mới được phục dựng. Chẳng hạn, Lễ nghinh xuân ở Huế hay đúng hơn là lễ cầu khấn các thần nông nghiệp để xin họ bảo vệ đất đai trồng trọt, mang lại sự phì nhiêu và vụ mùa bội thu. Hay, Đại lễ Nam Giao qua lời kể của nhà văn hóa Phạm Quỳnh - là buổi lễ gây ấn tượng mạnh, thu hút sự tò mò chú ý của người dân nhưng ít người biết đến ý nghĩa sâu xa của nó. Lễ tế đất trời tại Kinh đô Huế qua góc nhìn của giáo sư, nhà nghiên cứu người Pháp Paul Boudet cũng rất chi tiết về những ý nghĩa và từng nghi thức.

 

Tết Hà Nội nửa cuối thế kỷ XX

"Phong tục Tết" có lẽ là phần thú vị nhất đối với độc giả bởi ở đó có những bài viết về Tết qua góc nhìn của nhà văn, du khách, học giả người Pháp và quốc tế. Họ có cái nhìn mới mẻ, lạ lẫm, đôi khi là sai lầm, giống như sự tưởng tượng xa lạ về Tết Việt.

Sống và làm việc nhiều năm ở Đông Dương, nhà văn Pháp Jean Marquet có bài viết thú vị Tết ở làng quê. "Thật ngọt ngào biết bao khi thấy trước được những bữa tiệc linh đình, những cuộc nhậu nhẹt, những ván bài, những trận chọi gà, là những lời chúc thân tình mà những ngày Tết sẽ lan tỏa trên các gia đình ở phương nam thái bình!". Nhà văn Jean Marquet mở đầu ấn tượng như thế, rồi tiếp tục kể câu chuyện về nhân vật Minh và những người xung quanh đã chuẩn bị cho Tết, đón Tết và chơi Tết như thế nào.

Nguồn: Yến Anh/ nld.com.vn

---