Tự hào nước duy nhất ASEAN miễn học phí từ mầm non đến phổ thông: Hình như ông Nguyễn Thiện Nhân nhầm?!

Chỉ riêng trong khu vực ASEAN, đối với trung học cơ sở, phần lớn các nước đều miễn phí, trừ một số trường hợp như Lào, Campuchia, Việt Nam. Ở trung học phổ thông thì Thái Lan, Malaysia, Brunei, và Philippines miễn học phí hoàn toàn tại trường công lập. Trên thế giới hiện có khoảng 150 quốc gia miễn học phí ở tiểu học, 100-120 quốc gia ở trung học cơ sở, và 70 quốc gia ở trung học phổ thông.

Chỉ riêng trong khu vực ASEAN, đối với trung học cơ sở, phần lớn các nước đều miễn phí, trừ một số trường hợp như Lào, Campuchia, Việt Nam.

Ở trung học phổ thông thì Thái Lan, Malaysia, Brunei, và Philippines miễn học phí hoàn toàn tại trường công lập. Trên thế giới hiện có khoảng 150 quốc gia miễn học phí ở tiểu học, 100-120 quốc gia ở trung học cơ sở, và 70 quốc gia ở trung học phổ thông.

Việt Nam, tính đến năm học này (2024 - 2025) chỉ mới miễn học phí tiểu học. Trung học cơ sở tiếng là cấp học phổ cập nhưng vẫn thu học phí; trung học phổ thông thì rõ rồi, thu “không trượt phát nào”.

Nhìn về quá khứ, giáo dục Việt Nam dưới thời Thực dân Pháp cũng miễn học phí cho nhiều đối tượng và còn có chính sách dinh dưỡng (sữa, vitamin…) cho học sinh; giáo dục VNCH cũng miễn học phí ngay từ đầu.

Cũng cần nói thêm, học phí hiện chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ trong tổng thu của các nhà trường hiện nay.

Chính các khoản lạm thu, loạn thu núp danh nghĩa “xã hội hóa” và các loại dịch vụ trên trời dưới đất mới đang đè oằn vai phụ huynh. Không những thế, chúng đang là tác nhân thuộc loại nguy hại nhất tàn phá môi trường giáo dục, tạo ra sự phức tạp, tiêu cực, và làm thành một bức tranh đầy sự hỗn loạn, gây đổ vỡ niềm tin của xã hội, phá vỡ các mối quan hệ lành mạnh của thầy và trò, của nhà trường và phụ huynh…

Đó là chưa kể tới nạn dạy thêm học thêm tràn lan và ngày càng biến tướng, đang vừa bóp méo và làm biến dạng chương trình giáo dục, vừa trở thành một gánh nặng kinh tế đến ngộp thở đối với phụ huynh.

Xin chớ tự huyễn và ru nhau ngủ.

Còn nhiều việc phải làm lắm, mà việc đầu tiên là biết đặt chính xác tình trạng của giáo dục nước nhà vào bức tranh của thế giới; thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, lạc hậu, tiêu cực; từ đó thực tâm và mạnh mẽ bắt tay vào sửa chữa, xây dựng.

Rất vui vì từ năm học tới Việt Nam sẽ miễn học phí phổ thông cho học sinh công lập.

Nhưng theo tôi, quan trọng và căn bản nhất vẫn là phải dọn dẹp được tình trạng loạn thu và nạn dạy thêm tràn lan, trả lại sự lành mạnh, trong sáng, tử tế cho môi trường giáo dục; đồng thời đầu tư xứng đáng vào cơ sở vật chất, tuyển dụng và quản lý.

Đây chính là nền móng không thể thiếu cho việc thiết kế và vận hành một chương trình giáo dục tiến bộ với nội dung và phương pháp hiện đại, khai phóng.

Nhà báo Thái Hạo

---