Bình đẳng giới ở Đức: nền tảng hiến pháp và tác động thực tiễn

Bình đẳng giới không chỉ là một điều khoản trong Hiến pháp Đức mà còn là nguyên tắc nền tảng định hình xã hội. Nguyên tắc này đảm bảo cơ hội và quyền lợi công bằng cho cả nam và nữ trong mọi lĩnh vực từ công việc đến gia đình.

Nền tảng pháp lý trong Hiến pháp

Tại Đức, nguyên tắc bình đẳng giữa nam và nữ (Gleichberechtigung von Mann und Frau) được coi là một trong những trụ cột cơ bản của hệ thống pháp luật và xã hội. Điều này được quy định rõ ràng ngay tại Điều 3, Khoản 2 của Hiến pháp Đức (Grundgesetz), trong đó nêu rõ: “Nam và nữ có quyền bình đẳng.” Đây không chỉ là một tuyên bố mang tính biểu tượng mà còn là một nghĩa vụ pháp lý ràng buộc nhà nước.

Câu thứ hai của điều khoản này, được bổ sung vào năm 1994, còn đi xa hơn khi khẳng định: “Nhà nước có trách nhiệm thúc đẩy việc thực thi bình đẳng giới trong thực tế và nỗ lực xóa bỏ những bất lợi hiện có.” Điều này có nghĩa là nhà nước không chỉ thụ động công nhận quyền bình đẳng, mà còn phải chủ động hành động thông qua các chính sách, luật pháp và biện pháp cụ thể để biến quyền bình đẳng trên giấy tờ thành hiện thực trong đời sống hàng ngày của mọi công dân.

Bình đẳng trong môi trường làm việc

Một trong những lĩnh vực mà nguyên tắc bình đẳng giới được thể hiện rõ nét nhất là trong thế giới việc làm. Luật pháp Đức yêu cầu cơ hội nghề nghiệp phải được mở ra cho tất cả mọi người, không phân biệt giới tính. Điều này bao gồm quyền tiếp cận giáo dục, đào tạo nghề, cơ hội thăng tiến và mức lương công bằng.

Nguyên tắc “trả lương công bằng cho công việc có giá trị tương đương” là một yêu cầu cốt lõi. Mặc dù vậy, khoảng cách về lương theo giới (Gender Pay Gap) vẫn là một thách thức tồn tại. Để giải quyết vấn đề này, Đức đã ban hành các luật như Luật Minh bạch Tiền lương (Entgelttransparenzgesetz), cho phép nhân viên trong các công ty lớn có quyền biết đồng nghiệp khác giới ở vị trí tương đương đang nhận mức lương như thế nào, nhằm thúc đẩy sự công bằng.

Ngoài ra, các chính sách hỗ trợ gia đình cũng đóng vai trò quan trọng. Chế độ nghỉ thai sản (Mutterschutz) bảo vệ phụ nữ trước và sau khi sinh, trong khi chế độ nghỉ phép của cha mẹ (Elternzeit) cho phép cả cha và mẹ tạm nghỉ việc để chăm sóc con nhỏ mà không lo mất việc làm.

Quyền và nghĩa vụ trong gia đình

Nguyên tắc bình đẳng không chỉ dừng lại ở nơi công sở mà còn được áp dụng chặt chẽ trong phạm vi gia đình và hôn nhân. Theo luật pháp Đức, vợ và chồng có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong mọi quyết định quan trọng của gia đình. Điều này bao gồm các vấn đề như lựa chọn nơi ở, quản lý tài chính chung, và đặc biệt là việc nuôi dạy con cái.

Cả hai phụ huynh đều có quyền và trách nhiệm ngang nhau đối với việc chăm sóc và giáo dục con. Trong trường hợp ly hôn, quyền nuôi con (Sorgerecht) thường được chia sẻ cho cả hai, trừ khi có lý do đặc biệt ảnh hưởng đến lợi ích của đứa trẻ. Điều này phản ánh quan điểm rằng sự tham gia của cả cha và mẹ đều quan trọng đối với sự phát triển của con cái.

Những thách thức và nỗ lực không ngừng

Mặc dù có một khuôn khổ pháp lý vững chắc, việc đạt được bình đẳng giới hoàn toàn trong thực tế vẫn là một quá trình liên tục. Một trong những thách thức lớn là sự hiện diện chưa tương xứng của phụ nữ trong các vị trí lãnh đạo cấp cao, cả trong lĩnh vực kinh tế và chính trị. Phụ nữ vẫn chiếm tỷ lệ thấp trong các ban quản trị của các tập đoàn lớn.

Để giải quyết vấn đề này, chính phủ Đức đã áp dụng các biện pháp như quy định về hạn ngạch giới (Frauenquote) trong các hội đồng quản trị của các công ty niêm yết. Đồng thời, các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng liên tục được triển khai để phá bỏ những định kiến giới còn tồn tại. Nước Đức hiểu rằng bình đẳng giới không chỉ là vấn đề về quyền con người mà còn là yếu tố thiết yếu cho sự phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội bền vững.

Nguyễn Thanh Bình ©Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

 

 

---