Nền giáo dục Đức báo động: số học sinh bỏ học không bằng cấp cao nhất trong một thập kỷ

Hệ thống giáo dục Đức đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng đáng báo động khi số liệu mới nhất cho thấy số học sinh rời trường mà không có bằng cấp đã đạt mức cao nhất trong 10 năm. Con số này không chỉ là một thống kê mà còn là dấu hiệu của những vấn đề sâu sắc cần được giải quyết.

Thực trạng đáng lo ngại qua những con số

Hệ thống giáo dục Đức, vốn nổi tiếng với chất lượng và sự nghiêm ngặt, đang đối mặt với một hồi chuông cảnh báo đáng lo ngại. Theo số liệu mới nhất từ Cơ quan Thống kê Liên bang (Statistisches Bundesamt), năm học 2023/2024 đã chứng kiến con số kỷ lục 62.000 học sinh rời trường mà không có bất kỳ bằng cấp nào, đánh dấu mức cao nhất trong vòng một thập kỷ qua.

Con số này không chỉ cho thấy sự gia tăng đáng kể so với 56.000 trường hợp của năm học trước mà còn dấy lên những câu hỏi cấp bách về tương lai của một thế hệ trẻ và sức khỏe của nền kinh tế hàng đầu châu Âu.

Dữ liệu do Liên minh Sahra Wagenknecht (BSW) yêu cầu công bố đã vẽ nên một bức tranh không mấy sáng sủa. Không chỉ số lượng tuyệt đối các học sinh bỏ học tăng lên, mà tỷ lệ phần trăm so với tổng số học sinh tốt nghiệp cũng leo thang đáng kể.

Cụ thể, tỷ lệ học sinh rời trường mà không có ít nhất một bằng tốt nghiệp trung học cơ sở (Hauptschulabschluss) đã tăng từ 5,5% trong năm học 2013/2014 lên 7,8% vào năm học 2023/2024.

Sự gia tăng liên tục này cho thấy một xu hướng đáng báo động, phản ánh những thách thức ngày càng lớn mà hệ thống giáo dục đang phải đối mặt. Sự chênh lệch giữa các bang cũng là một yếu tố đáng chú ý, tuy nhiên, xu hướng chung trên toàn quốc là không thể phủ nhận và nó đang gióng lên hồi chuông cảnh báo cho cả các nhà giáo dục, phụ huynh và các nhà hoạch định chính sách.

Vấn đề không mới nhưng ngày càng trầm trọng

Nhìn lại một khoảng thời gian dài hơn, rõ ràng đây là một vấn đề dai dẳng chứ không phải là một hiện tượng mới phát sinh.

Báo cáo Giáo dục Quốc gia gần đây nhất, được công bố vào năm 2024, chỉ ra rằng vào năm 2006, tỷ lệ thanh thiếu niên không có bằng cấp đã ở mức 8%, tương đương với hơn 75.000 trường hợp. Điều này cho thấy hệ thống giáo dục Đức đã vật lộn với vấn đề này trong nhiều năm.

Sau năm 2006, đã có những nỗ lực cải cách giúp tỷ lệ này giảm dần cho đến năm 2013. Tuy nhiên, kể từ đó, xu hướng đã đảo ngược và con số này bắt đầu tăng trở lại, chỉ bị gián đoạn trong những năm đại dịch Covid-19 có thể do các quy định đặc biệt về xét tốt nghiệp.

Sự trỗi dậy trở lại của vấn đề này sau đại dịch cho thấy các nguyên nhân gốc rễ vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để và thậm chí có thể đã trở nên trầm trọng hơn.

Hệ quả kinh tế và lời kêu gọi từ chính trường

Bà Sahra Wagenknecht, chủ tịch của BSW, đã nhấn mạnh những hệ quả nghiêm trọng của tình trạng này. Bà ví von một cách chua xót: "Mỗi năm, chúng ta lại có một sân vận động bóng đá lớn chật kín những học sinh rời trường mà không có bằng cấp".

Bà gọi đây là "một bản cáo trạng đáng buồn cho hệ thống giáo dục" và là một hình thức "tự gây ra sự thiếu hụt lao động có chuyên môn khi những tiềm năng to lớn như vậy bị lãng phí".

Trong bối cảnh nước Đức đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực có tay nghề ở nhiều ngành công nghiệp trọng điểm, việc hàng chục ngàn thanh niên không có bằng cấp cơ bản để tham gia thị trường lao động là một sự lãng phí không thể chấp nhận được.

Hậu quả không chỉ dừng lại ở cấp độ cá nhân, nơi các em phải đối mặt với tương lai bấp bênh, nguy cơ thất nghiệp cao và phụ thuộc vào trợ cấp xã hội. Ở cấp độ vĩ mô, nó đe dọa đến năng lực cạnh tranh và sự thịnh vượng lâu dài của nền kinh tế Đức.

Trước tình hình này, bà Wagenknecht đã đưa ra lời kêu gọi mạnh mẽ, yêu cầu Bộ trưởng Giáo dục Liên bang phải hành động. Bà đề nghị cần phải tổ chức "một hội nghị thượng đỉnh về giáo dục tại văn phòng thủ tướng" để các nhà lãnh đạo liên bang và tiểu bang cùng nhau giải quyết cuộc khủng hoảng này.

Đi tìm nguyên nhân và giải pháp cho tương lai

Mặc dù báo cáo thống kê không chỉ ra nguyên nhân cụ thể, các chuyên gia giáo dục tại Đức đã đưa ra nhiều giả thuyết.

Các yếu tố như hoàn cảnh kinh tế xã hội của gia đình, rào cản ngôn ngữ đối với học sinh có nguồn gốc di cư, và sự thiếu hụt các chương trình hỗ trợ cá nhân hóa được cho là những nguyên nhân chính. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu giáo viên trầm trọng trên toàn quốc và những tác động tâm lý kéo dài từ đại dịch Covid-19 cũng góp phần làm gia tăng áp lực lên cả học sinh và giáo viên.

Để giải quyết vấn đề này, các giải pháp toàn diện đang được thảo luận. Chúng bao gồm việc tăng cường đầu tư vào các chương trình can thiệp sớm ngay từ bậc mẫu giáo, cung cấp các lớp học tiếng Đức tăng cường và hỗ trợ hội nhập cho học sinh nhập cư. Đồng thời, việc cải thiện điều kiện làm việc và thu hút thêm nhiều người vào ngành sư phạm cũng là một ưu tiên hàng đầu.

Một số ý kiến còn đề xuất cải cách cấu trúc hệ thống trường học để tạo ra sự linh hoạt và cơ hội bình đẳng hơn cho tất cả học sinh, bất kể xuất thân.

Cuộc khủng hoảng về số lượng học sinh không có bằng cấp không chỉ là một vấn đề của ngành giáo dục mà còn là một thách thức lớn đối với toàn xã hội Đức.

Việc không hành động kịp thời có thể dẫn đến những hậu quả xã hội và kinh tế lâu dài, làm suy yếu nền tảng của một quốc gia vốn tự hào về lực lượng lao động có tay nghề cao. Lời kêu gọi cho một hội nghị thượng đỉnh về giáo dục là bước đi cần thiết để đảm bảo rằng không một học sinh nào bị bỏ lại phía sau trên con đường phát triển.

Nguyễn Thanh Bình ©Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

 

 

---